4ο Συνέδριο ΕΤΠΕ «Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση»

Το έργο ΜΕΤΑβιβλίο είναι μια ηλεκτρονική φυσική Γυμνασίου με τη μορφή ηλεκτρονικού βιβλίου (e-book). Αποτελεί ένα πολυμεσικό, διαδραστικό εκπαιδευτικό λογισμικό που παρέχει στο μαθητή ένα πλούσιο μαθησιακό περιβάλλον. Τρέχει είτε σε φορητό/ προσωπικό υπολογιστή είτε στο διαδίκτυο, ώστε να υποστηρίζει δράσεις του μαθητή στην τάξη ή/ και στο σπίτι. Στόχος του έργου είναι να ερευνηθούν οι δυνατότητες του ηλεκτρονικού βιβλίου στην τάξη και γενικά στην εκπαίδευση, με προοπτική την πιθανή μελλοντική αντικατάσταση των παραδοσιακών έντυπων βιβλίων. Στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αξιολόγησής του το κεφάλαιο Θερμότητα δοκιμάστηκε τη σχολική χρονιά 2002-03 στη β΄ τάξη πέντε γυμνασίων, δημόσιων και ιδιωτικών, στην Αθήνα, Πειραιά, Άλιμο και Αχαρνές, ενός στη Λευκωσία, Κύπρος, και μιας αντίστοιχης τάξης ενός ειδικού σχολείου κωφών στο Newbery, Αγγλία. Οι απαντήσεις των μαθητών στις αντίστοιχες ερωτήσεις είναι ως επί το πλείστον θετικές, στα κριτήρια αξιολόγησης που διακρίνονται σε τρία διαφορετικά επίπεδα ερευνητικών ερωτημάτων: τεχνολογία – φιλικότητα – ποιότητα προϊόντος/ περιεχομένου. Κατά το τρέχον σχολικό έτος βρίσκεται σε πρόοδο η αξιολόγηση όλου του βιβλίου στα ίδια σχολεία.

Σε μία εποχή όπου η έμφαση δίδεται στην ανάπτυξη της ‘Κοινωνίας της Πληροφορίας’ γινόμαστε μάρτυρες μιας έντονης προσπάθειας για ηλεκτρονικό ή πληροφορικό αλφαβητισμό (computer literacy) που απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Όσον αφορά στην εκπαίδευση, η βαθμίδα της προσχολικής εκπαίδευσης φαίνεται να ακολουθεί με δειλά βήματα τους ευρύτερους αυτούς στόχους αφήνοντας όμως πολλά αναπάντητα ερωτήματα και προβληματισμούς τόσο στους εκπαιδευτικούς όσο και στους μικρούς μαθητές και τους γονείς τους. Το νέο αναλυτικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου τονίζει την χρησιμότητα της εισαγωγής του υπολογιστή. Παρόλο που δεν αναλύονται οι λεπτομερείς στόχοι του εγχειρήματος, η πρόθεση εστιάζει στην εξοικείωση με το περιβάλλον του υπολογιστή και με την χρήση του ως εργαλείου μάθησης. Tι είδους γνώση αποκομίζουν τα παιδιά όταν χρησιμοποιούν τον υπολογιστή; Τι ακριβώς σημαίνει εξοικείωση με τον υπολογιστή και πως κατακτάται; Πως ο υπολογιστής νοείται ως πλαίσιο μάθησης για τους ίδιους τους μαθητές αλλά και για τις νηπιαγωγούς μέσα στην δική τους σχολική τάξη είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν σε αυτό εδώ το κείμενο.

Από τις αρχές του 2001 υλοποιείται στην Κύπρο το πρόγραμμα «ΟΔΥΣΣΕΑΣ», το οποίο αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα μιας συλλογικής προσπάθειας στην οποία συμμετέχουν το Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου, τo Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και η Τράπεζα Κύπρου. Το 2002 το πρόγραμμα επεκτάθηκε σε τέσσερα δημοτικά σχολεία και διδάχτηκαν τα μαθήματα της Επιστήμης και των Μαθηματικών. Το έτος 2003, στα πλαίσια συνέχισης του προγράμματος «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» διδάχτηκαν σε έξι δημοτικά σχολεία τα μαθήματα των Ελληνικών, των Μαθηματικών και της Επιστήμης. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι η παρουσίαση μιας ολοκληρωμένης μεθοδολογίας για την εξ αποστάσεως διδασκαλία, μέσω τηλεδιασκέψεων, της ενότητας «Οικολογία» στα πλαίσια του μαθηήματος τηε επιστήμης, σε δημοτικά σχολεία στην Κύπρο.

Σε ένα πανεπιστήμιο που παρέχει σπουδές με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπως το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, η παροχή εναλλακτικού διδακτικού υλικού όπως οι βιντεοδιαλέξεις αποτελεί μία σημαντική παράμετρο για την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού έργου και τη βελτίωση της ποιότητας των σπουδών. Ενώ η διάλεξη είναι η φτωχότερη μορφή δια ζώσης διδασκαλίας, η βιντεοδιάλεξη (webcast) μπορεί να είναι εξαιρετικό συμπλήρωμα στο εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό υλικό. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται οι βιντεοδιαλέξεις ως μαθησιακά αντικείμενα και οι δυνατότητες παραγωγής και αξιοποίησης τους στην εκπαίδευση από απόσταση σε ευρεία κλίμακα, όπως στην περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Το webcast είναι μία τεχνολογία που μπορεί να φέρει στην εκπαίδευση από απόσταση ορισμένα από τα πλεονεκτήματα των διαλέξεων ως μέρος ενός συνθετότερου εκπαιδευτικού υλικού και μέσα σε μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική διαδικασία (περιβάλλον μάθησης). Η εκπαιδευτική τεχνολογία μπορεί να αμβλύνει ορισμένα από τα μειονεκτήματα της δια ζώσης διάλεξης με κατάλληλες προδιαγραφές και λειτουργίες που προωθούν την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων. Έτσι ενώ η κλασική και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχουν πολύ διαφορετικά ισχυρά και αδύνατα σημεία, είναι ενδιαφέρον πως τα μειονεκτήματα της ζωντανής διάλεξης ως εκπαιδευτικού μέσου (π.χ. η μειωμένη ενεργητική συμμετοχή του εκπαιδευόμενου) είναι αδιάφορα στην βιντεοδιάλεξη ως εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού μέσου και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις αντιστρέφονται.

Οι νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών με τη συνεχή εξέλιξή τους παρέχουν πολλαπλές δυνατότητες για το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενδο-Πανεπιστημιακών και δια-Πανεπιστημιακών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Ιδιαίτερα, τα συστήματα σύγχρονης τηλεδιάσκεψης με εικόνα και ήχο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία περιβαλλόντων τηλεμάθησης τα οποία επιτρέπουν την άμεση επικοινωνία μεταξύ των συμμετεχόντων και υποστηρίζουν σημαντικές πτυχές της διδακτικής διαδικασίας όπως είναι η πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση, ο διάλογος και οι συνεργατικές δραστηριότητες. Στα πλαίσιο της παρούσης εργασίας, επιχειρείται η παρουσίαση των κυριοτέρων παραμέτρων (τεχνολογικών και παιδαγωγικών) που συνοδεύουν την προσπάθεια αξιοποίησης του περιβάλλοντος σύγχρονης τηλεκπαίδευσης που υλοποιήθηκε μεταξύ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Η ερευνητική διαδικασία στηρίχθηκε σε ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους και στα συμπεράσματά της υπογραμμίζεται η σημασία του παιδαγωγικού πλαισίου για την αποτελεσματική αξιοποίηση των τεχνολογιών σύγχρονης τηλεκπαίδευσης στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Στην συγκεκριμένη εργασία περιγράφεται ένα ολοκληρωμένο σύστημα για την υποστήριξη ενός μοντέλου μικτής εκπαίδευσης που σχεδιάστηκε και πιλοτικά εφαρμόζεται στο ΤΕΙ Πειραιά. Με τον όρο «μικτή εκπαίδευση» εννοούμε τον συνδυασμό της παραδοσιακής με την εκπαίδευση από απόσταση. Στην εργασία παρουσιάζονται οι απαιτήσεις που διαμόρφωσαν το μοντέλο της μικτής εκπαίδευσης με βάση την υπάρχουσα κατάσταση στο Ίδρυμα καθώς και το αντίστοιχο λογισμικό που τις υλοποίησε παράλληλα με κάποια τεχνικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά. Ακόμα παρουσιάζεται ένα παράδειγμα υλοποίησης πιλοτικής εκπαιδευτικής στρατηγικής που αναδεικνύει τις δυνατότητες που απορρέουν για φοιτητές, καθηγητές και διοικητικό προσωπικό από τη χρήση του μοντέλου της μικτής εκπαίδευσης στο Ίδρυμα.

Ο σκοπός της μελέτης αυτής είναι να εξετάσουμε πώς οι φοιτητές μιας τάξης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου στην Ελλάδα, που παρακολουθήσαμε, αλληλεπιδρούν με διάφορα μέσα (email, IRC, τηλέφωνο και πρόσωπο με πρόσωπο – face-to-face – επαφές) μεταξύ τους, σε τρεις χρονικές φάσεις κατά τη διάρκεια ενός εξαμήνου των σπουδών τους. Τα κοινωνιογράμματα που χρησιμοποιήσαμε σαν εργαλείο ανάλυσης μας αποκαλύπτουν ότι (α) ένας σημαντικός παράγοντας για τη διαμόρφωση των αλληλεπιδράσεων των φοιτητών, που μελετήσαμε, ήταν το γεγονός ότι αυτοί δούλευαν σε ομάδες τις ανατιθέμενες σ’ αυτούς εργασίες, (β) οι φοιτητές χρησιμοποίησαν σχεδόν εξολοκλήρου το τηλέφωνο και σε μικρότερο βαθμό το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail) ενώ ορισμένοι – αλλά λίγοι – φοιτητές έκαναν χρήση των συζητήσεων στο Διαδίκτυο μέσω του IRC, (γ) το τηλέφωνο χρησιμοποιούταν πιο συχνά για επικοινωνία με όλη την τάξη, ενώ το e-mail κυρίως για την επικοινωνία των ομάδων και (δ) οι πρόσωπο με πρόσωπο επαφές μπορούμε να πούμε ότι ήταν το σημείο εκκίνησης και περαιτέρω αύξησης των αλληλεπιδράσεων στην τάξη.

Η ευχρηστία ενός ολοκληρωμένου περιβάλλοντος διδασκαλίας και μάθησης και η αποτελεσματικότητά του είναι ένας σχετικά νέος τομέας, παρότι υπάρχει τα τελευταία χρόνια ένας πολλαπλασιασμός των εργαλείων για την ανάπτυξη διαδικτυακών μαθημάτων. Γενικότερα θα μπορούσαμε να πούμε πως δεν υπάρχει τυποποιημένη μέθοδος αξιολόγησης κι αυτό οφείλεται κυρίως στην έλλειψη κοινά αποδεκτών κριτηρίων. Στην εργασία αυτή γίνεται μια παρουσίαση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των διαδικτυακών περιβαλλόντων μάθησης και στη συνέχεια μια πιο αναλυτική παρουσίαση κάποιων από αυτά. Τέλος, δίνεται μια πρόταση του πώς θα μπορούσαν να αξιολογηθούν οι δυνατότητες αυτών των περιβαλλόντων, τόσο από την πλευρά του μαθητή όσο και από την πλευρά του καθηγητή που μπορεί ταυτόχρονα να έχει και το ρόλο του σχεδιαστή και του διαχειριστή του διαδικτυακού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος.

Η εισαγωγή των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΕΠ) και η πιο εκτεταμένη εφαρμογή τους στις αίθουσες που διδάσκεται το μάθημα των Φυσικών Επιστημών, μπορεί υπό τις απαραίτητες παιδαγωγικές προϋποθέσεις να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην αναδιαμόρφωση των Αναλυτικών Προγραμμάτων και στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης στις Φυσικές Επιστήμες. Ο σχεδιασμός υπολογιστικών περιβαλλόντων ικανών να επιφέρουν ουσιαστικά μαθησιακά αποτελέσματα απαιτεί σαφή θεωρητικά πλαίσια καθώς και ένα πλέγμα αναλύσεων που λαμβάνει υπόψη θεωρήσεις για τη μάθηση, το ρόλο του μαθητή, το ρόλο του δασκάλου και τις διδακτικές στρατηγικές, το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα η μάθηση, τους ειδικούς και γενικότερους εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Κατά τη διάρκεια μαθημάτων για επιμόρφωση εκπαιδευτικών στις διαδικασίες ενσωμάτωσης των Τ.Π.Ε. στη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία, υιοθετήθηκε και εφαρμόστηκε ένα Μοντέλο Διδακτικού Σχεδιασμού και διερευνήθηκε κατά πόσον η διαδικασία αυτή μπορούσε να υποβοηθήσει την ανάπτυξη της Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου (ΠΓΠ) που σχετίζεται με τις Τ.Π.Ε. Η ΠΓΠ, όπως χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα έρευνα, βασίστηκε στον ορισμό του Shulman (1986) αλλά είχε ευρύτερο εννοιολογικό περιεχόμενο, ώστε να συμπεριλαμβάνει και την ενσωμάτωση των Τ.Π.Ε. Με βάση αυτή τη θεώρηση, οι τρόποι με τους οποίους αλληλεπιδρούν η γνώση για τα εργαλεία και τις δυνατότητες των Τ.Π.Ε., η παιδαγωγική γνώση και η γνώση για τους μαθητές και το περιβάλλον της διδασκαλίας διαμορφώνουν την ΠΓΠ που σχετίζεται με τις Τ.Π.Ε. Από την ανάλυση των διδακτικών σεναρίων που σχεδίασαν οι εκπαιδευτικοί διαπιστώθηκε ότι η διαδικασία διδακτικού σχεδιασμού μαθησιακών περιβαλλόντων με ενσωμάτωση των Τ.Π.Ε. αποτελεί αποτελεσματική στρατηγική για την οικοδόμηση της ΠΓΠ που σχετίζεται με τις Τ.Π.Ε.

ATLAS είναι το ακρωνύμιο για τη φράση A Teaching and Learning Approach for Science δηλαδή «Μια προσέγγιση της διδασκαλίας και μάθησης για τις φυσικές επιστήμες». Πρόκειται για ένα δίγλωσσο δικτυακό τόπο (στην ελληνική και αγγλική γλώσσα) ο οποίος έχει σχεδιαστεί για να υποστηρίξει τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών για την εκπαίδευση του πολίτη και είναι δομημένος σε τρία επίπεδα επικοινωνίας με τον χρήστη. Στο πρώτο επίπεδο περιέχει διδακτικό υλικό, υλοποιημένες προτάσεις διδασκαλίας, διαθεματικές προσεγγίσεις, παιχνίδια, συνδέσεις με άλλες σχετικές ιστοσελίδες και ένα forum συζήτησης, ανταλλαγής πληροφοριών και ανάδρασης με τους μελλοντικούς και εν ενεργεία δασκάλους στους οποίους απευθύνεται. Στο δεύτερο επίπεδο περιέχει διαθεματικούς χάρτες εννοιών σχεδιασμένους από μελλοντικούς και εν ενεργεία δασκάλους ενώ στο τρίτο επίπεδο περιέχει ανάλυση των διδακτικών στρατηγικών καθώς και μια ανάλυση στη γνωστική, μεταγνωστική και συναισθηματική διάσταση της διδασκαλίας και μάθησης των περιπτώσεων εφαρμογής και των προτάσεων διδασκαλίας που παρουσιάζονται στο πρώτο επίπεδο.

Έχει αναπτυχθεί ο δικτυακός τόπος http://aplo.eled.auth.gr που περιέχει πειράματα με υλικά καθημερινής χρήσης και καταστάσεις από την καθημερινή ζωή, τα οποία αναφέρονται κυρίως σε κεφάλαια της Φυσικής που συνήθως περιέχονται στα σχολικά βιβλία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Μέσα από το περιεχόμενο του δικτυακού αυτού τόπου επιχειρείται να δοθεί μια απάντηση σε ερωτήματα όπως: i) Είναι δυνατό να γίνουν πειράματα, όταν λείπουν από τα σχολεία οι ειδικοί χώ- ροι και τα ειδικά υλικά, όργανα και συσκευές που απαιτούνται; ii) Τα πειράματα συχνά αποτυγχά- νουν. Υπάρχουν πειράματα με μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας; iii) Υπάρχει το ενδεχόμενο κατά την εκτέλεση του πειράματος να συμβεί κάποιο ατύχημα. Υπάρχουν πειράματα με μικρή επικινδυνότητα; iv) Τι είδους πειράματα είναι κατάλληλα για μια διδασκαλία των Φυσικών επιστημών που να αφορά και να ενδιαφέρει τον κάθε πολίτη και όχι μόνο να εξυπηρετεί τελικά την είσοδο ορισμένων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Στην παρούσα φάση εισάγονται και αντίστοιχα πειράματα Χημείας και Βιολογίας.

Η Ιστορία των Φυσικών Επιστημών και των Μαθηματικών, η Λογική, οι Αρχές της Φιλοσοφίας και τα Προβλήματα Φιλοσοφίας είναι μαθήματα τα οποία προσφέρονται στους Έλληνες μαθητές των δύο τελευταίων τάξεων του Ενιαίου Λυκείου. Στα Αναλυτικά Προγράμματα αυτών των μαθημάτων περιλαμβάνονται θέματα τα οποία θα μπορούσαν να συγκροτήσουν το Αναλυτικό Πρόγραμμα ενός μαθήματος Επιστημολογίας των Φυσικών Επιστημών, αντικείμενο που προσφέρεται σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Το υλικό πολυμέσων «Πολλαπλάν» προσφέρει υλικό από τα προαναφερθέντα μαθήματα και προσομοιώσεις των κρίσιμων πειραμάτων της Φυσικής. Η οργάνωση του περιεχομένου, τα εργαλεία πλοήγησης και οι υπερσυνδέσεις, διευκολύνουν το σχεδιασμό διαθεματικών μαθησιακών έργων. Το περιβάλλον διδασκαλίας μάθησης στο οποίο επιδιώκεται να λειτουργήσουν είναι εποικοδομητικού τύπου.

Το υλικό Πολυμέσων, ΠΟΛΛΑΠΛΑΝ απευθύνεται σε μαθητές Λυκείου και στοχεύει να υποστηρίξει τη διαθεματική προσέγγιση στα μαθήματα της Φυσικής, της Ιστορίας της Φυσικής και της Φιλοσοφίας-Επιστημολογίας. Χωρίζουμε το λογισμικό σε τρεις άξονες: 1) Ιστορία της Επιστήμης (Ιστορικός Άξονας) 2) Προσομοιώσεις Πειραμάτων (Άξονας Προσομοιώσεων), που περιλαμβάνει τα ακόλουθα θέματα: α) Περιγραφή της κίνησης (έννοιες: θέσης , ταχύτητας , επιτάχυνσης) β) Αιτία της κίνησης (έννοιες: μάζας , δύναμης ) γ) Σχετικότητα (έννοια κινούμενου συστήματος αναφοράς) δ) Προσομοίωση Λειτουργίας Λογικών Πυλών ε) Ηλεκτρικό πεδίο 3) Φιλοσοφία –Επιστημολογία(Άξονας Επιστημολογίας)

Στην παρούσα αναφορά επιχειρούμε την σκιαγράφηση τόσο των παιδαγωγικών απαιτήσεων όσο και του τεχνολογικού πλαισίου ικανοποίησης τους, ώστε να αποτελέσουν την αρχική βάση για τον προσδιορισμό μιας ενοποιημένης εκπαιδευτικής πλατφόρμας Δικτυακών Εικονικών Εργαστηρίων για τις Φυσικές Επιστήμες (ΔΕΕΦΕ).

Το πιλοτικό λογισμικό «Μελέτη Περιβάλλοντος» βασίζεται στη χρήση του διαδικτύου (web-based software), και απευθύνεται σε μαθητές Α΄, Β΄, Γ΄ και Δ΄ Δημοτικού. Σχεδιάστηκε και υλοποιείται με βάση τις κοινωνικοεποικοδομητικές και κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες για τη μάθηση αλλά και τις σύγχρονες αντιλήψεις για τη χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας στη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία, που τεκμηριώνουν τη σημασία της συνεργατικής διερεύνησης και της από κοινού οικοδόμησης της. Το λογισμικό σχεδιάστηκε έτσι ώστε να περιλαμβάνει όχι μόνο πληροφορίες, αλλά να δημιουργεί καταστάσεις και να παρέχει εργαλεία που παρωθούν τους μαθητές να κάνουν τη μέγιστη δυνατή χρήση των δικών τους γνωστικών, μεταγνωστικών, συνεργατικών και διαλογικών δεξιοτήτων.

Υποστηρίζουμε ότι η διδασκαλία με τη βοήθεια των Νέων Τεχνολογιών απαιτεί να μελετήσουμε τόσο τη χρήση των τεχνολογικών μέσων όσο και των συνακόλουθων διδακτικών μεθόδων, αλλά και την ίδια τη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης μέσα στα σύγχρονα τεχνολογικά περιβάλλοντα. Ο σχεδιασμός μαθησιακών καταστάσεων που υποστηρίζουν την καλλιέργεια νοητικών δεξιοτήτων, που μεταξύ άλλων, αποτελούν και χαρακτηριστικά των κριτικά σκεπτόμενων ατόμων βρίσκονται στο προσκήνιο της σύγχρονης έρευνας και πρακτικής.

Η παρούσα εργασία εστιάζεται στην εξέταση των στάσεων και των αντιλήψεων μαθητών Στ τάξης σχετικά με τη συνεργατική παραγωγή μιας ηλεκτρονικής εφημερίδας. Στο πρώτο μέρος της εργασίας γίνεται αναφορά στη συνεργατική μάθηση με την υποστήριξη ΗΥ και εντοπίζεται ένα ερευνητικό κενό στη βιβλιογραφία σχετικά με την εξέταση των στάσεων και αντιλήψεων των μαθητών έναντι της συμμετοχής τους σε συνεργατικές δραστηριότητες με την τεχνολογία. Στη συνέχεια περιγράφεται η συνεργατική δραστηριότητα στην οποία συμμετείχαν 89 μαθητές από δύο δημοτικά σχολεία της πόλης του Ρεθύμνου. Η κάθε ομάδα από το ένα σχολείο συνεργάστηκε με μια ομάδα από το άλλο σχολείο προκειμένου να παράγουν από κοινού άρθρα για μια ηλεκτρονική εφημερίδα. Τα αποτελέσματα από την ανάλυση και κατηγοριοποίηση των αντιλήψεων των μαθητών, που καταγράφηκαν μέσω σχετικού ερωτηματολογίου, έδειξαν ότι οι μαθητές έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη δραστηριότητα παρότι την βρήκαν στην πλειοψηφία τους δύσκολη ενώ την ερμήνευσαν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Στην έρευνα διερευνήθηκε η αποτελεσματικότητα διδακτικών υλικών με λεκτικές και εικονικές περιγραφές σε σχέση με τους γνωστικούς τύπους των ατόμων. Με βάση τις επιδόσεις τους στο Δοκίμιο των Κρυμμένων Σχημάτων, 65 δευτεροετείς φοιτητές, που χαρακτηρίστηκαν ως άτομα με γνωστικό τύπο ανεξάρτητο και εξαρτημένο από το πεδίο ή ως άτομα μικτού γνωστικού τύπου, χωρίστηκαν με τυχαίο τρόπο σε δύο ομάδες. Στη μια ομάδα δόθηκε και εξηγήθηκε ένα μοντέλο στο Model-It με λεκτική μόνο περιγραφή (ΛΠ), ενώ στην άλλη δόθηκε η ίδια εξήγηση για το μοντέλο με συνδυασμό λεκτικής και εικονικής περιγραφής (ΛΕΠ). Οι φοιτητές διερεύνησαν ατομικά το μοντέλο με τη βοήθεια του υπολογιστή και πρότειναν την υιοθέτηση της καλύτερης πολιτικής για θέματα μετανάστευσης από το Μεξικό στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι φοιτητές της ΛΕΠ είχαν στατιστικά υψηλότερες επιδόσεις από τους φοιτητές της ΛΠ και ότι ο λειτουργικός ρόλος των εικονικών περιγραφών εξαρτάται από το γνωστικό τύπο των ατόμων.

Η εργασία αυτή αναφέρεται στο σχεδιασμό και τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης διδακτικής πρότασης για το μάθημα της Γεωγραφίας, δίνοντας όμως και διαθεματικές προεκτάσεις. Είναι δομημένη υπό τη μορφή σεναρίων και δραστηριοτήτων, που μελετούν τη Γη συστημικά, προσεγγίζοντάς την από το διάστημα και τον ευρύτερο χώρο του σύμπαντος έως τη γήινη επιφάνειά της και τις ποικίλες μορφές ενός παγκόσμιου χάρτη. Απευθύνεται κυρίως σε μαθητές της Στ’ Δημοτικού (καλύπτοντας πάνω από 12 διδακτικές ώρες του ΑΠΣ), υλοποιείται σε 5 θεματικές ενότητες, διαχειρίζεται τη μεταφορά επιλεγμένου υλικού στη σχολική τάξη και περιέχει όλο το απαραίτητο υλικό (ψηφιακό και κατασκευών) με οδηγίες εφαρμογής και αξιοποίησης για το δάσκαλο. Η βασική ιδέα συνοψίζεται στο ότι μπορούμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα στη διδασκαλία εφόσον αξιοποιηθούν κατάλληλα τα εκπαιδευτικά λογισμικά που προέρχονται από διαφορετικά αλλά συναφή ερευνητικά έργα και προγράμματα (όπως: E-land, ΓΑΙΑ, Γεωλογία Γεωγραφία Γυμνασίου).

Η εποχή του Χαλκού στην Ελλάδα αποτελεί μία σημαντική ιστορική περίοδο κατά την οποία παρουσιάζονται στον ελληνικό χώρο οι πρώτοι αξιόλογοι πολιτισμοί: ο Κυκλαδικός πολιτισμός, ο Μινωικός πολιτισμός και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός. Οι πολιτισμοί αυτοί έφτασαν σε εξαιρετική άνθιση και παρήγαγαν έργα τέχνης εξαιρετικής αισθητικής, κυκλαδικά, μινωικά, μυκηναϊκά και κρητομυκηναϊκά, σε μια ποκιλία υλικών και πλήθος μορφών. Η διδακτική πρόταση που ακολουθεί, επιδιώκει ακολουθώντας την αρχή της συνολικότητας κατά την οποία το μορφωτικό αγαθό προσλαμβάνεται όταν προσφέρεται με τάξη, μορφολογική ενότητα, δομή και πληρότητα, να παρουσιάσει την Εποχή του Χαλκού ως όλον, μέσα από τη διάσταση της τέχνης που αναπτύχθηκε σε αυτήν. Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα με το μικρόκοσμο να επεξεργαστούν τις γνώσεις διερευνητικά -πραξιακά, εικονιστικά, συμβολικά. Να διατυπώσουν ερωτήματα θέτοντας αποτελεσματικές παραμέτρους, να πάρουν απαντήσεις σε μορφή διαγραμμάτων Venn. Να καλλιεργήσουν δεξιότητες κατανόησης και ερμηνείας συμβολικών αναπαραστάσεων. Να συσχετίσουν, να αναλύσουν να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές, να εξάγουν συμπεράσματα. Η εργασία γίνεται σε ομάδες, δίνοντας τη δυνατότητα εφαρμογής της ομαδοκεντικής μάθησης.

Στο σενάριο αυτό επιχειρείται η προσέγγιση της έννοιας του χώρου στο πλαίσιο μιας διεπιστημονικής θεώρησης (Αρχ. Ελλ. Γραμματεία, Ιστορία, Γεωγραφία) με την υποστήριξη υπολογιστικών εργαλείων (MicroWorlds Pro) που καθιστούν δυνατή τη δόμηση και το χειρισμό αναπαραστάσεων που δίνουν οπτική υπόσταση σε αφηρημένες έννοιες, κάνοντάς τες έτσι προσιτές στους μαθητές. Ως παράδειγμα χρησιμοποιείται ο νόστος του ομηρικού Οδυσσέα, η περιπλάνηση του οποίου παρέχει την ευκαιρία για ενεργητική εξερεύνηση του ευρύτερου μεσογειακού χώρου και περαιτέρω για συσχετίσεις με τις ιστορικές συνθήκες που επικρατούσαν στα αρχαία χρόνια στο ανθρωπογεωγραφικό περιβάλλον της Μεσογείου. Στο πλαίσιο αυτό τοποθετείται η μελέτη και χρήση χαρτών, ενός μέσου μελέτης του χώρου και ερμηνείας. Συγκροτείται έτσι ένα μαθησιακό περιβάλλον όπου με την υποστήριξη των παρεχόμενων υπολογιστικών εργαλείων προάγεται η ενεργητική ανακάλυψη και οικοδόμηση της γνώσης.

Η παρούσα εργασία αναφέρεται σε δικτυακές εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί για να υποστηρίξουν τη διδακτική πράξη στα φιλολογικά μαθήματα. Αυτές οι εφαρμογές στοχεύουν αφενός να προσεγγίσουν τις μαθησιακές ανάγκες των μαθητών/τριών ώστε να ενισχύσουν τα υπάρχοντα διδακτικά μέσα και αφετέρου να διευκολύνουν τη διδακτική πράξη των εκπαιδευτικών. Για την κατασκευή των εφαρμογών χρησιμοποιήθηκε λογισμικό, ειδικά σχεδιασμένο για εκπαιδευτική χρήση. Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα MicroWorlds Pro, το οποίο δίνει τη δυνατότητα δικτυακής χρήσης. Οι εφαρμογές μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα από τους/τις εκπαιδευτικούς και τους/τις μαθητές/τριες χωρίς να απαιτείται για την εκτέλεσή τους η κατοχή και η εγκατάσταση του προγράμματος, αλλά μόνο η εγκατάσταση του αντίστοιχου Plug-in. Τέλος, αναλύονται τα προβλήματα που είναι δυνατό να προκύψουν κατά τη χρήση των συγκεκριμένων εφαρμογών.

Οι «Μικροί συγγραφείς εν… δράσει» είναι ένα υπολογιστικό περιβάλλον που αναπτύχθηκε για το μάθημα της γλώσσας. Στηρίζεται στις αρχές της επικοινωνιακής διδασκαλίας της γλώσσας και συνιστά ένα περιβάλλον δημιουργίας νέων κειμένων με αφετηρία ένα αρχικό κείμενο. Έτσι, δίνει στο μαθητή τη δυνατότητα να ανακαλύψει την εκφραστική δύναμη πειραματιζόμενος με το πώς αλλάζει το νόημα ενός κειμένου, όταν αλλάξει μια λέξη. Παράλληλα, ενθαρρύνει την πρωτότυπη γλωσσική δημιουργία των μαθητών ενθαρρύνοντας συγχρόνως την ενασχόληση με το γλωσσικό σύστημα, καθώς η δημιουργία νέων κειμένων στηρίζεται στη συμπλήρωση δύο βάσεων δεδομένων, μιας γραμματικής και μια σημασιολογικής. Τα παραδείγματα που παρουσιάζουμε εδώ προέρχονται από την πειραματική εφαρμογή του λογισμικού σε πραγματικές σχολικές συνθήκες από μαθητές της 6ης Δημοτικού.

Η διδασκαλία και εκμάθηση του αντικειμενοστραφούς προγραμματισμού, όπως προκύπτει από τη διεθνή βιβλιογραφία, παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται μια σύνοψη των προβλημάτων που παρουσιάζονται στα μαθήματα εισαγωγής στον αντικειμενοστραφή προγραμματισμό και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι σπουδαστές. Επίσης, παρουσιάζονται κάποιες μεθοδολογίες για την αντιμετώπιση των καταγεγραμμένων προβλημάτων και γίνονται κάποιες προτάσεις για την αποτελεσματική αξιοποίηση αυτών των μεθοδολογιών.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ένα πλαίσιο ανάπτυξης δραστηριοτήτων και διδακτικής αξιοποίησης εκπαιδευτικού λογισμικού προσομοίωσης για τη διδασκαλία εννοιών που σχετίζονται με τη δομή και τη λειτουργία της κρυφής μνήμης. Για την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού λογισμικού ελήφθησαν υπόψη οι αντιλήψεις των φοιτητών, η αξιολόγηση υπαρχόντων σχετικών προγραμμάτων, και οι εκπαιδευτικοί στόχοι του αντίστοιχου μαθήματος της κρυφής μνήμης. Το λογισμικό αξιοποιήθηκε στο σχεδιασμό εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που βασίζονται σε σύγχρονες θεωρίες μάθησης και αποσκοπούν στην εννοιολογική αλλαγή των φοιτητών από το ερμηνευτικό πλαίσιο της κύρια μνήμης στο νέο ερμηνευτικό πλαίσιο της κρυφής μνήμης. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων είναι ενθαρρυντικά όσον αφορά στην εκπαιδευτική διαδικασία που ακολουθήθηκε και στην ενίσχυση του μαθησιακού αποτελέσματος.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ο σχεδιασμός υπερμεσικού πληροφοριακού υλικού για τη μάθηση βασικών εννοιών που αφορούν στον προγραμματισμό και στη γλώσσα C. Ο σχεδιασμός στηρίχθηκε στις σύγχρονες εποικοδομιστικές και κοινωνικές θεωρήσεις για τη γνώση και τη μάθηση. Πιο συγκεκριμένα, το πληροφοριακό υλικό οργανώθηκε δίνοντας έμφαση στην ολιστική παρουσίαση του περιεχομένου με βάση τη δραστηριότητα. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν οι δυνατότητες των υπερμέσων αφ ενός μεν για τη σύνδεση των δραστηριοτήτων με πολυμεσικές εφαρμογές προσομοιώσεων μέσω κινούμενης εικόνας (animation) και αφ ετέρου με το θεωρητικό πλαίσιο του οποίου η κατανόηση απαιτείται για να φέρει ο μαθητής σε πέρας αυτές τις δραστηριότητες. Το θεωρητικό πλαίσιο δομήθηκε σε πολλαπλά και διασυνδεδεμένα επίπεδα κάθε ένα από τα οποία δίνει έμφαση σε διαφορετικές όψεις του. Ειδικότερα, το θεωρητικό πλαίσιο δομήθηκε με βάση: α) τις βασικές έννοιες, κανόνες και δομές για τον προγραμματισμό σε γλώσσα C, β) τις βασικές έννοιες για τον προγραμματισμό και γ) την παρουσίαση αναφορών από ποικίλες πηγές για έννοιες που αφορούν στον προγραμματισμό και τη γλώσσα C.

Στην εργασία αυτή περιγράφεται ένα εποικοδομητικό και συνεργατικό μαθησιακό περιβάλλον βασισμένο σε projects, το οποίο αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ενός προπτυχιακού μαθήματος εκπαιδευτικής τεχνολογίας με στόχο την εισαγωγή φοιτητών ενός παιδαγωγικού τμήματος στη σχεδίαση και ανάπτυξη εκπαιδευτικών δικτυακών τόπων. Σαράντα-έξι φοιτητές συμμετείχαν στο περιβάλλον αυτό ολοκληρώνοντας τα projects τους και δημιουργώντας 16 δικτυακούς τόπους για γνωστικά αντικείμενα του Δημοτικού σχολείου. Η διερεύνηση της απόκρισης των φοιτητών στο μαθησιακό περιβάλλον, καθώς και της επίδρασης που άσκησε το περιβάλλον στους φοιτητές, έδειξε ότι αυτό έδρασε παρακινητικά και ότι μετά την ολοκλήρωση των projects, το ενδιαφέρον των φοιτητών για τη δημιουργία δικτυακών τόπων αυξήθηκε. Παράλληλα, οι φοιτητές απομυθοποίησαν τη διαδικασία κατασκευής δικτυακών τόπων, την οποία αρχικά θεωρούσαν δύσκολη.

Η εργασία αυτή εξετάζει τις δεξιότητες 15-16χρονων μαθητών/τριών στη δημιουργία και ανάγνωση γραφημάτων με χρήση του λογιστικού φύλλου Excel. Το δείγμα αποτέλεσαν 20 μαθητές/τριες της Α’τάξης Πληροφορικής ενός ΤΕΕ, που εργάστηκαν σε δραστηριότητες με περιεχόμενο ‘καθημερινών’ καταστάσεων. Οι μαθητές/τριες δεν είχαν δυσκολίες στη «δημιουργία κατάλληλου γραφήματος» ή στην «επεξήγηση υπομνήματος», αλλά αντιμετώπισαν δυσκολίες στον «προσδιορισμό τίτλου γραφήματος», στον «προσδιορισμό κατάλληλων τίτλων στους άξονες» και ιδιαίτερα στην «ερμηνεία μεταβλητών». Οι απαντήσεις καθορίστηκαν από το πλαίσιο των δραστηριοτήτων. Ο προσδιορισμός κατάλληλων γραφημάτων στο Excel καθώς επίσης ο προσδιορισμός, η ανάγνωση και η ερμηνεία των χαρακτηριστικών των γραφημάτων (τίτλοι, υπόμνημα, μεταβλητές), προτείνονται ως δεξιότητες που μπορεί να διδαχθούν μέσα από κατάλληλα σχεδιασμένες δραστηριότητες στο πλαίσιο διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων.

Η ύπαρξη του μαθήματος πληροφορικής με τίτλο Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση που σχετίζεται με την αλγοριθμική σχεδίαση και την επίλυση προβλημάτων, έχει πρωτεύοντα ρόλο στη γνωστική ανάπτυξη των μαθητών. Ωστόσο, ως νέο αντικείμενο διδασκαλίας, παρουσίασε και ορισμένα προβλήματα. Στην εργασία αυτή γίνεται προσπάθεια –κάτω από τους άξονες της εμπειρίας της διδασκαλίας στην τάξη και το εργαστήριο, όσο και με τη βοήθεια σχετικών ερευνών– να προσεγγιστούν τα προβλήματα αυτά και να κατατεθούν προτάσεις τόσο για την ανανέωση του αναλυτικού προγράμματος του μαθήματος, όσο και του σχολικού βιβλίου. Οι βελτιώσεις αυτές, έχουν ως στόχο τη συνέχιση ύπαρξης του μαθήματος, όσο και την αναβάθμισή του.

Η επιτυχία της χρήσης των υπολογιστών σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από τη στάση διδασκόντων και διδασκομένων απέναντι τους. Σύμφωνα με τον (Davis, 1993) «ανεξάρτητα από το πόσο εξεζητημένη και αποτελεσματική είναι μια τεχνολογία, η αποτελεσματική εφαρμογή της εξαρτάται από το κατά πόσο οι χρήστες έχουν θετική στάση απέναντί της». Στη συγκεκριμένη εργασία επιχειρείται μια θεωρητική διερεύνηση της έννοιας της στάσης απέναντι στους υπολογιστές και παρουσιάζεται σχετική έρευνα που διεξήχθη σε 80 πρωτοετείς φοιτητές του τμήματος Πληροφορικής του Α.Π.Θ.

Η ανακοίνωση που ακολουθεί περιγράφει τη φιλοσοφία του προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης «Διαφήμιση και περιβάλλον. Μια ερμηνεία του κόσμου μας μέσα από τη ματιά της διαφήμισης» με ιδιαίτερη αναφορά στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου. Προηγείται μια συνοπτική παρουσίαση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, της διαφήμισης και της αξίας της σύγχρονης τεχνολογίας στην εκπαιδευτική πράξη και ακολουθεί η παρουσίαση των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται μερικές ιδέες για τη διδασκαλία του εμβαδού πολυγώνων με τη χρήση του λογισμικού δυναμικής γεωμετρίας EucliDraw Jr και του ψηφιακού διαδραστικού πίνακα (Interactive Whiteboard). Το περιβάλλον αυτό προσφέρει σε εκπαιδευτικούς και μαθητές ένα νέο, δυναμικό και αλληλεπιδραστικό πλαίσιο εργασίας στο οποίο κατασκευάζουν σχήματα, διατυπώνουν και ελέγχουν υποθέσεις, για να διερευνήσουν το εμβαδόν πολυγώνων. Η χρήση αισθησιοκινητικών ενεργειών με τη βοήθεια του πίνακα και οι δυνατότητες του λογισμικού για διαχωρισμό και ένωση πολυγώνων, βοηθούν τους μαθητές να δομήσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της έννοιας διατήρησης του εμβαδού και στη συνέχεια να ανακαλύψουν τρόπους υπολογισμού του εμβαδού πολυγώνων.

Το άρθρο αυτό περιγράφει μια σειρά δραστηριοτήτων σε περιβάλλον δυναμικής γεωμετρίας, οι οποίες αναπτύχθηκαν με στόχο τη διδασκαλία του εμβαδού στο δημοτικό σχολείο. Μέσα από τις δραστηριότητες διαφαίνεται ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η δυναμική γεωμετρία στον τρόπο προσέγγισης και διδασκαλίας των γεωμετρικών εννοιών, στον τρόπο ανάπτυξης των δεξιοτήτων των μαθητών στην κατασκευή προβλήματος και στην εισαγωγή τους στην επαγωγική απόδειξη.

Στα πλαίσια του 4ου Συνεδρίου με θέμα «Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση» οργανώνεται συνεδρία εργασίας με θέμα το σχεδιασμό και αξιολόγηση συνεργατικών συστημάτων μάθησης με υπολογιστή. Σκοπός της συνεδρίας αυτής είναι να δοθεί η ευκαιρία στα μέλη της Ελληνικής ερευνητικής κοινότητας να παρουσιάσουν το πλαίσιο, την προβληματική, τις μεθόδους, τις τεχνικές και πρωτότυπα εργαλείων που σχετίζονται με τη σχεδίαση, την υλοποίηση και αξιολόγηση συστημάτων που υποστηρίζουν την συνεργασία (εξ αποστάσεως, εκ του σύνεγγυς, σύγχρονη, ασύγχρονη) στο πλαίσιο δραστηριοτήτων μάθησης. Οι δέκα εργασίες που επιλέχθηκαν να παρουσιαστούν στα πλαίσια της συνεδρίας αυτής αφορούν διαφορετικές πλευρές σχεδίασης και αξιολόγησης συστημάτων συνεργατικής μάθησης και αποδεικνύουν το ισχυρό ενδιαφέρον του Ελληνικού ερευνητικού δυναμικού και της εκπαιδευτικής κοινότητας στην περιοχή αυτή. Στο κείμενο επιχειρείται μια συνοπτική εισαγωγή στο πεδίο και τις εργασίες της συνεδρίας.

Σε αυτή την εργασία ερευνούμε και προτείνουμε ένα πλαίσιο που υποστηρίζει τη συνεργατική μάθηση εικονικών ομάδων μαθητών που αντιμετωπίζουν ένα πολύπλοκο πρόβλημα (μια άσκηση δημιουργίας λογισμικού ή ένα case study) σε ένα πραγματικό διαδικτυακό περιβάλλον μάθησης από απόσταση. Το γεγονός αυτό εγείρει πολλά σοβαρά θέματα που αφορούν τη δομή των ομάδων, τους κανονισμούς που τις διέπουν, τους ρόλους, τα μέσα στη διάθεση του διδάσκοντα για να επιβλέπει και να καθοδηγεί τη διαδικασία της μάθησης, και μια αποτελεσματική ανάλυση και αποτίμηση της αλληλεπίδρασης και επίδοσης της ομάδας. Ο στόχος της εργασίας είναι η καλύτερη κατανόηση των αλληλεπιδράσεων και η πιο αποτελεσματική υποστήριξη της διαδικασίας μάθησης.

Στην παρούσα εισήγηση περιγράφεται ένα εξ αποστάσεως σύστημα μέσω ιστοχώρων, για μιa εισαγωγή στα Μαθηματικά, έτσι όπως η εισαγωγή αυτή εννοείται και υλοποιείται στα ελληνικά Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας. Μετά από μια συνοπτική περιγραφή του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, ο οποίος είναι μοναδικός για την Ελλάδα, παρουσιάζεται η διδακτική προβληματική η οποία διέπει τη σχεδίαση και ανάπτυξη του ιστοχώρου αυτού που έχει την ονομασία Μαθημαγικά προβλήματα. Ο ιστοχώρος αυτός αποσκοπεί στην εξ αποστάσεως διδασκαλία στοιχειωδών Μαθηματικών εννοιών σε ενηλίκους.

Με την εργασία αυτή παρουσιάζεται η υπερμεσική εφαρμογή «Εάλω η Πόλις», τα παιδαγωγικά της χαρακτηριστικά και οι προοπτικές αξιοποίησής της στο μάθημα της Ιστορίας της Ε΄ δημοτικού. Γενικός σκοπός της εφαρμογής είναι να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν ιστορική σκέψη και συνείδηση και να κατασκευάσουν ιστορικό λόγο σε μια προσπάθεια κατανόησης ιστορικών γεγονότων, οικοδόμησης γενικότερων εννοιών διϊστορικής σημασίας και ανάπτυξης δεξιοτήτων μεταφοράς της γνώσης τους για μια κριτική ανάγνωση ανάλογων ιστορικών φαινομένων.

Το εκπαιδευτικό λογισμικό «Αιγαίο: κάθε σταγόνα ωκεανός», αποτελεί μια προσπάθεια αξιοποίησης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας για την κατασκευή εκπαιδευτικού υλικού στη βάση παιδαγωγικών θεωριών μάθησης. Το εν λόγω λογισμικό είναι μια υπερμεσική εφαρμογή που έχει ως αντικείμενο τη διαθεματική προσέγγιση του Αιγαίου Πελάγους, στα πλαίσια του προγράμματος της Ευέλικτης Ζώνης στο Δημοτικό σχολείο. Απευθύνεται σε μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού σχολείου και σκοπός του είναι να μπορέσουν τα παιδιά να εκφράσουν, μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες, τις βιωμένες εμπειρίες και γνώσεις τους, αναπτύσσοντας έτσι την κριτική τους σκέψη και τις συνεργατικές τους δεξιότητες, προσεγγίζοντας το χώρο του Αιγαίου, με τρόπο φυσικό, βιωματικό, «διαφορετικό».

Το υπερμεσικό εκπαιδευτικό λογισμικό «Θα φααάμε, θα πιουούμε και... - Ο μικρός Τάκης μαθαίνει για τη διατροφή και τις διατροφικές συνήθειες», που απευθύνεται σε μαθητές της Γ΄ και Δ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, έχει ως αντικείμενο τη διαθεματική προσέγγιση της έννοιας της διατροφής και των διατροφικών συνηθειών στα πλαίσια του Προγράμματος Αγωγής Υγείας. Ως γλώσσα προγραμματισμού χρησιμοποιήθηκε η Visual Basic. Το λογισμικό μας στηρίζεται στη σύγχρονη τάση για εποικοδομητική μάθηση (εποικοδομιτισμός) και ως μέθοδος διδασκαλίας χρησιμοποιήθηκε το σχέδιο εργασίας (project). Απώτερος σκοπός μας είναι να παρέχουμε στο μαθητή ένα ολοκληρωμένο, δυναμικό περιβάλλον, με ελευθερία δράσης που αυξάνει τις πιθανότητες για μάθηση.

Το εκπαιδευτικό λογισμικό «Σπιτάκια και φωλίτσες» είναι μια υπερμεσική εφαρμογή που προσεγγίζει διαθεματικά την έννοια της κατοικίας ανθρώπων και ζώων, μέσα από διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα όπως Γλώσσα, Μαθηματικά, Μελέτη Περιβάλλοντος, Ιστορία, Μουσική και Αισθητική Αγωγή, με σκοπό τη νοητική, τη συναισθηματική, την ψυχοκινητική ανάπτυξη και την αισθητική καλλιέργεια των παιδιών. Απευθύνεται σε μαθητές προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας και είναι σχεδιασμένο για να χρησιμοποιείται μέσα στην τάξη με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού. Η γλώσσα προγραμματισμού που χρησιμοποιήθηκε για την υλοποίηση της συγκεκριμένης εφαρμογής είναι η Visual Basic.

Το υπερμεσικό εκπαιδευτικό λογισμικό «Μέσα Μεταφοράς» αποτελεί μια διαθεματική προσέγγιση των μέσων μεταφοράς σύμφωνα με τις αρχές των ΔΕΠΠΣ. Αναπτύχθηκε μεθοδολογικά ως σχέδιο εργασίας (project) προκειμένου να αξιοποιηθεί στα πλαίσια καινοτόμων προγραμμάτων που υλοποιούνται στο Δημοτικό σχολείο ενώ στηρίχθηκε στις αρχές της εποικοδομητικής μάθησης, της πλέον δόκιμης θεωρητικής υποστήριξης μαθησιακών περιβαλλόντων με οριζόντια χρήση των ΤΠΕ.

Πρόκειται για μία πρώτη παρουσίαση της διαδικασίας ανάπτυξης ενός εκπαιδευτικού λογισμικού- υπό εξέλιξη- το οποίο σχεδιάστηκε από ομάδα φοιτητών στο Τμήμα Διδακτικής της Τεχνολογίας και Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Στόχος είναι η διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος σε δυσλεκτικούς μαθητές Δημοτικού Σχολείου. Παρουσιάζονται οι δύο φάσεις ανάπτυξης του εκπαιδευτικού λογισμικού, οι παιδαγωγικές και διδακτικές αρχές στις οποίες στηρίζεται και οι θεματικές ενότητες από τις οποίες αποτελείται. Επίσης, παρουσιάζονται τα πρώτα αποτελέσματα που προέκυψαν από την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού λογισμικού σε ομάδα μαθητών σχολικής ηλικίας οι οποίοι εμφανίζουν διαγνωσμένη δυσλεξία. Η ενσωμάτωση κατάλληλων παιδαγωγικών και διδακτικών μεθόδων για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας στη δημιουργία ανάλογου εκπαιδευτικού λογισμικού συνιστά μία πρόκληση όσον αφορά τη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης σε ειδικές ομάδες του μαθητικού πληθυσμού όπως τους μαθητές με δυσκολίες στην έκφραση και το γραπτό λόγο και, γενικότερα, τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες (ΑΜΕΑ).

Πρόκειται για μία πρώτη παρουσίαση της διαδικασίας ανάπτυξης ενός εκπαιδευτικού λογισμικού- υπό εξέλιξη- το οποίο σχεδιάστηκε από ομάδα φοιτητών στο Τμήμα Διδακτικής της Τεχνολογίας και Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Στόχος είναι η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας σε πληθυσμό που προέρχεται από αγγλόφωνες χώρες. Παρουσιάζονται οι δύο φάσεις ανάπτυξης του εκπαιδευτικού λογισμικού, οι παιδαγωγικές και διδακτικές αρχές στις οποίες στηρίζεται και οι θεματικές ενότητες από τις οποίες αποτελείται. Επίσης, παρουσιάζονται τα πρώτα αποτελέσματα που προέκυψαν από την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού λογισμικού σε ομάδα εκπαιδευομένων σε Κ.Ε.Κ.Η ενσωμάτωση κατάλληλων παιδαγωγικών και διδακτικών μεθόδων για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας στη δημιουργία ανάλογου εκπαιδευτικού λογισμικού συνιστά μία πρόκληση όσον αφορά το ‘πάντρεμα’ των Τ.Π.Ε. με τη Σύγχρονη Παιδαγωγική και Διδακτική και μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης σε ειδικές ομάδες του μαθητικού πληθυσμού όπως τους μετανάστες.

Από τις αρχές του 2001 υλοποιείται στην Κύπρο το πρόγραμμα «ΟΔΥΣΣΕΑΣ», το οποίο αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα μιας συλλογικής προσπάθειας στην οποία συμμετέχουν το Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου, το Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και η Τράπεζα Κύπρου. Το 2004, με την επιστημονική συμβολή των Παιδαγωγικών Τμημάτων Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθηνών και Κρήτης, τo πρόγραμμα «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» επεκτάθηκε σε δέκα δημοτικά σχολεία, οχτώ από την Κύπρο και δύο από την Ελλάδα, με θέμα: «Ολυμπιακοί Αγώνες 2004 - Ολυμπιακή Παιδεία». Σε αυτή την εργασία παρουσιάζονται οι τέσσερις τηλεδιασκέψεις που συνθέτουν τη θεματική ενότητα «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες» η οποία υλοποιήθηκε μεταξύ του Περιφερειακού Δημοτικού Σχολείου Καλού Χωριού Λεμεσού στην Κύπρο και του Μαράσλειου Διδασκαλείου στην Αθήνα.

Το ερευνητικό ενδιαφέρον της παρούσας εργασίας έχει ως στόχο να αναδείξει τις απόψεις των μαθητών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της χρήσης του διαδικτύου και ειδικότερα του Παγκόσμιου Ιστού (WWW), στη διδασκαλία της Αγγλικής ως ξένης γλώσσας. Η διδασκαλία επικεντρώνεται στην αξιοποίηση του διαδικτύου ως μέσου στη διδακτική πρακτική στην τάξη με στόχο την αναζήτηση και επιλογή πληροφοριών σχετικές με τα θεματικά περιεχόμενα των προτεινόμενων συνθετικών εργασιών (projects) από τα εγχειρίδια των Αγγλικών. Η αξιολόγηση των διαδικασιών και των διδακτικών πρακτικών γίνεται από τους ίδιους τους μαθητές με προσωπικές αναφορές (reports).

Η υλοποίηση συνεργατικών υπολογιστικών περιβαλλόντων τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει ιδιαίτερη αύξηση και αποτελεί μια πολύ σημαντική πρόκληση στο χώρο της εκπαίδευσης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα Πολυχρηστικά Εικονικά Περιβάλλοντα αν και η ανάπτυξή τους είναι αρκετά περιορισμένη στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το κείμενο που ακολουθεί περιγράφει τί είναι αυτά τα περιβάλλοντα, ποιά είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που ενισχύουν την κοινωνική τους πλευρά, ποιές δυνατότητες παρέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω της αλληλεπίδρασης και της επικοινωνίας που επιτρέπουν. Τέλος, παρουσιάζονται ορισμένες χαρακτηριστικές εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στηριζόμενες στην τεχνολογία αυτή.

Στην παρούσα εργασία μελετάται η σχεδίαση δραστηριοτήτων εννοιολογικής χαρτογράφησης για την προσχολική και την πρώτη σχολική ηλικία με χρήση κατάλληλου εκπαιδευτικού λογισμικού. Ως παράδειγμα τέτοιου λογισμικού χρησιμοποιείται το Kidspiration™. Το Kidspiration είναι ένα ανοιχτό περιβάλλον για εννοιολογική χαρτογράφηση και αφορά παιδιά νηπιαγωγείου έως και παιδιά της τρίτης τάξης δημοτικού. Στην εργασία περιγράφονται τα βασικά χαρακτηριστικά του λογισμικού καθώς και οι δυνατότητες αξιοποίησής του στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Η γλώσσα Logo, ως γλώσσα προγραμματισμού, αποτελεί μία από τις κατηγορίες λογισμικού για την ένταξη των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η παιδαγωγική της σημασία αναγνωρίζεται σήμερα από μεγάλο μέρος της εκπαιδευτικής κοινότητας και η αξία της τόσο ως γνωστικό αντικείμενο αλλά και ως γνωστικό εργαλείο έχει καταφανεί από πολλές ερευνητικές μελέτες. Το παρόν κείμενο προτείνει το εκπαιδευτικό λογισμικό “Microworlds Pro” (εξελληνισμένη έκδοση 2002, έργο Κίρκη, ΥπΕΠΘ, Β΄ ΚΠΣ), που ενσωματώνει τη γλώσσα Logo, ως ένα δημιουργικό περιβάλλον κατάλληλο για την ανάπτυξη παιδαγωγικών μαθησιακών δραστηριοτήτων από τους εκπαιδευτικούς, ώστε να διευκολύνεται η ενεργητική οικοδόμηση της γνώσης από τους μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται ένα εκπαιδευτικό σενάριο στο πλαίσιο των Φυσικών Επιστημών της ΣΤ΄ Δημοτικού με αξιοποίηση υπολογιστικών και δικτυακών εργαλείων. Παράλληλα επιχειρείται να περιγραφεί ο θεωρητικός προβληματισμός που οδήγησε στη διαμόρφωση της σχετικής διδακτικής προσέγγισης.

Το κείμενο αυτό παρουσιάζει και σχολιάζει την εμπειρία που προέκυψε από την πειραματική ανάπτυξη ενός δικτυακού τόπου για την υποστήριξη εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που παρακολουθούσαν ένα εξαμηνιαίο εργαστηριακό μάθημα για τις παιδαγωγικές εφαρμογές των ΗΥ. Αρχικά έγινε διερεύνηση αναγκών των εκπαιδευομένων με γραπτό ερωτηματολόγιο, η οποία έδειξε μια αρχική θετική στάση ως προς τη δημιουργία υποστηρικτικού δικτυακού τόπου και κατέγραψε τις συγκεκριμένες προσδοκίες τους. Ακολούθησε η ανάπτυξη σχετικού δικτυακού τόπου. Η αξιολόγηση της χρήσης του από τους εκπαιδευόμενους στο τέλος του διδακτικού εξαμήνου έδειξε ότι εκτός από την ικανοποίηση πρακτικών αναγκών (π.χ. παροχή διδακτικού υλικού σε εκπαιδευόμενους που απουσίαζαν από το εργαστήριο), η κατάλληλη σχεδίαση και αξιοποίηση του δικτυακού τόπου θα μπορούσε να συμβάλει στην καλύτερη προσαρμογή του προγράμματος εκπαίδευσης σε βασικές μεθοδολογικές αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων και να ανταποκριθεί στην ανάγκη των ενηλίκων εκπαιδευομένων για ενεργητική συμμετοχή στη διαδικασία της μάθησης και για μάθηση μέσω της πράξης.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται διδακτικές μέθοδοι και στρατηγικές που εφαρμόστηκαν και εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΚΜΕ του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια υπηρεσία υποστήριξης ομάδων μαθητών και διδασκόντων σε συνθήκες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης μέσω του παγκόσμιου ιστού. Η υπηρεσία edu–smile έχει ως στόχο να υποστηρίξει την διδασκαλία μέσω του παγκόσμιου ιστού εισάγοντας την έννοια της σύγχρονης επικοινωνίας για την παροχή βοήθειας των εκπαιδευτικών προς τους διδασκομένους και την δυνατότητα παρακολούθησης, σε πραγματικό χρόνο, των δραστηριοτήτων των εκπαιδευομένων διευκολύνοντας με αυτό τον τρόπο την επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ τους.

Η εργασία αυτή περιγράφει ένα εργαλείο ασύγχρονης επικοινωνίας, το εργαλείο CELSIA, το οποίο αναπτύσσεται για να αξιοποιηθεί η προστιθέμενη αξία των πολλαπλών οπτικών ενός γνωστικού αντικειμένου με πολυμέσα στη διδακτική διαδικασία και να ενισχυθεί η συνεργασία, η επικοινωνία, η κριτική σκέψη και η δημιουργικότητα των μαθητών μέσα από ασύγχρονες διαδικασίες επικοινωνίας.

Το ACT είναι ένα Διαδικτυακό Προσαρμοστικό Εργαλείο Επικοινωνίας το οποίο επιτρέπει τη σύγχρονη επικοινωνία μεταξύ των εκπαιδευομένων κατά τη διάρκεια εκπόνησης συνεργατικών δραστηριοτήτων. Το ACT χρησιμοποιεί την ημιδομημένη μορφή διαλόγου και υποστηρίζει ως «υποστηρικτικά μέσα επικοινωνίας» τις «Αρχικές Φράσεις» και τις «Δηλώσεις Ενεργειών», που προσαρμόζονται με βάση (i) τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα που επιδιώκεται να επιτευχθούν ή (ii) τους ρόλους που ορίζονται στους εκπαιδευόμενους από το μοντέλο συνεργασίας, κατά τη διάρκεια εκπόνησης της δραστηριότητας.

Στην παρούσα εργασία προτείνεται το νευροασαφές μοντέλο Collaboration/Metacognition-Adaptive Fuzzy Model (C/M-AFM) το οποίο, μοντελοποιώντας τη σχέση δεικτών που εκφράζουν την ποιότητα των συνεργατικών αλληλεπιδράσεων συνεργαζόμενων μέσω υπολογιστή κατά μήκος προηγούμενων βημάτων συνεργασίας, μπορεί να προβαίνει σε εκτίμηση της αναμενόμενης ποιότητας των συνεργατικών αλληλεπιδράσεών τους στο επόμενο βήμα συνεργασίας. Συγκριτικά αποτελέσματα μοντελοποίησης της παραπάνω σχέσης με χρήση νευρωνικών δικτύων και πολλαπλής παλινδρόμησης, αποδεικνύουν την καλύτερη απόδοση του προτεινόμενου μοντέλου C/M-AFM.

Η εργασία αυτή μελετά την επίδραση που έχει στα μέλη μιας ομάδας η επίγνωση (awareness) του βαθμού συμμετρίας της συνεργασίας. Η ομάδες που μελετήθηκαν είχαν 3 μέλη η κάθε μία, τα οποία έδρασαν σύγχρονα και συνεργατικά μέσω υπολογιστή για να επιλύσουν ένα δοθέν πρόβλημα. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται μια μελέτη πεδίου με συμμετοχή 11 ομάδων εκ των οποίων οι 6 είχαν δυνατότητα επίγνωσης του βαθμού συμμετρίας της συνεργασίας. Από τη μελέτη αυτή προκύπτει ότι η δυνατότητα αυτή επηρέασε τη συμπεριφορά των αντίστοιχων ομάδων.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζεται η εφαρμογή μιας μεθόδου σύγχρονης συνεργασίας από απόσταση στη Θεματική Ενότητα “Εισαγωγή στην Πληροφορική” στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Στο άρθρο παρουσιάζεται η μεθοδολογία προσέγγισης αλλά και τα προβλήματα και οι δυσκολίες που προέκυψαν κατά την εφαρμογή και πώς αυτές αντιμετωπίσθηκαν. Συζητούνται οι τεχνολογικές λύσεις που έκαναν εφικτή την εφαρμογή και η ανάλυση των δεδομένων που προέκυψαν από τα αρχεία συνεργασίας κάθε ομάδας. Το συμπέρασμα είναι ότι παρόλο που η εφαρμογή παρόμοιων λύσεων είναι διαδικασία που απαιτεί πολύ καλή οργάνωση και –κυρίως– σημαντική υποστήριξη και δέσμευση από την ομάδα που αναλαμβάνει το έργο, η σύγχρονη τηλε-συνεργασία έχει να ωφελήσει σημαντικά τους φοιτητές που συμμετέχουν σε αυτή.

Το παρόν άρθρο εισάγει έναν ορισμό για τα Εικονικά Περιβάλλοντα Μάθησης, παραθέτει μία ανάλυση σχετικά με τα υπάρχοντα εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη τέτοιων περιβαλλόντων τα οποία συμπεριλαμβάνουν σε κάποιο βαθμό υποστήριξη συνεργασίας στο πλαίσιο δραστηριοτήτων μάθησης. Επίσης τεκμηριώνεται η καταλληλότητα των Δικτυακών Εικονικών Περιβαλλόντων για την παροχή συνεργατικής μάθησης από απόσταση ενώ καταγράφονται και τα πλεονεκτήματά τους σε σχέση με άλλες τεχνολογίες.

Το άρθρο αυτό παρουσιάζει μία ανεπτυγμένη πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης η οποία χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών για να υποστηρίξει και να επεκτείνει τις πρακτικές της εργαστηριακής διδασκαλίας. Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί πραγματικά και παραγόμενα από υπολογιστή αντικείμενα τα οποία διεφάπτονται με κινητές τεχνολογίες και τρισδιάστατα περιβάλλοντα πολλαπλών χρηστών. Τέσσερα σενάρια εκπαιδευτικών εφαρμογών έχουν ήδη αναπτυχθεί βασιζόμενα πάνω στην πλατφόρμα, ένα για το μάθημα της μηχανοτρονικής (λειτουργία πνευματικών μηχανισμών), ένα για το μάθημα της τριδιάστατης γεωμετρίας, ένα για την υποστήριξη της ευαισθητοποίησης σχετικά με την ιστορία και τους πολιτιστικούς θησαυρούς και ένα για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Για την παιδαγωγική επαύξηση της σχεδίασης των σεναρίων και για την σωστή προσαρμογή τους στο περιβάλλον εφαρμογής τους ερευνάται η διαλογική εφαρμογή των θεωριών μάθησης.

0

Η ομάδα Εργασίας συζητά τις διδακτικές μεθόδους, τις στρατηγικές καθώς και τις εφαρμογές των τεχνολογιών της επικοινωνίας, που χρησιμοποιούνται ώστε να οργανωθεί και να υποστηριχθεί η μαθησιακή διαδικασία σε διαφορετικές συνθήκες εκπαίδευσης: τυπικά μαθήματα πανεπιστημιακού επιπέδου, μαθήματα προγραμμάτων εκπαίδευσης από απόσταση, εικονικές κοινότητες μάθησης εκπαιδευτικών, υποστήριξη μαθημάτων ενηλίκων εργαζομένων.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται η ερευνητική διαδικασία που πραγματοποιήθηκε μέσω του Διαδικτύου με χρήση εφαρμογών γενικού σκοπού, στο πλαίσιο του μαθήματος «Εκπαίδευση από Απόσταση» και η οποία αφορά στην εφαρμογή της διδακτικής στρατηγικής και μεθόδου αξιολόγησης «Αξιολόγηση Εργασιών από τους Εκπαιδευόμενους». Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι οι φοιτητές αντεπεξήλθαν στο ρόλο τους ως αξιολογητές σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό και μέσα από την αξιολόγηση εργασιών των συμφοιτητών τους και την ανατροφοδότηση που έλαβαν αλλά και παρείχαν, κατάφεραν να βελτιώσουν την εργασία που εκπόνησαν και να εμβαθύνουν/κατανοήσουν εκτενέστερα θέματα του γνωστικού αντικειμένου.

Το Πρόγραμμα Σπουδών Πληροφορικής (ΠΣ ΠΛΗ) προσφέρεται από τη Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας (ΣΘΕΤ) του ΕΑΠ. Οι φοιτητές πρέπει να μελετήσουν με επιτυχία δώδεκα Θεματικές Ενότητες (εννέα υποχρεωτικές και τρεις επιλογής) για να λάβουν το πτυχίο – κάθε ΘΕ αντιστοιχεί σε τρία εξαμηνιαία μαθήματα. Η προσφορά των σπουδών γίνεται με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως διδασκαλίας. H ΘΕ ΠΛΗ40 «Πρακτική Εξάσκηση σε θέματα Λογισμικού» διατίθεται ως κατ’επιλογήν υποχρεωτική στο 4ο έτος των σπουδών. Κύριος σκοπός της είναι να ασκηθούν οι φοιτητές στη διερεύνηση ειδικών θεμάτων και ανάπτυξη συστημάτων σε τομείς της Πληροφορικής. Στη συνέχεια περιγράφεται η συμβολή των ΤΠΕ στην υποστήριξη των φοιτητών της ΠΛΗ40.

Η εξάπλωση της ψηφιακής τεχνολογίας και ιδιαίτερα του Διαδικτύου έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων εκπαίδευσης δίνοντας στα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα την δυνατότητα να παρέχουν σε μεγάλο φάσμα ανθρώπων Προγράμματα Σπουδών με τη μέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση. Η παρούσα εισήγηση παρουσιάζει και περιγράφει την αρχιτεκτονική, τις εμπειρίες και τα συμπεράσματα από την εφαρμογή ενός Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών ειδικά για τη μέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση που χρησιμοποιεί τις Νέες τεχνολογίες ως υποστηρικτικά συστήματα υλοποίησής του. Συστήματα του προγράμματος θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για την επιμόρφωση από απόσταση των πτυχιούχων Φυσικής Αγωγής (αδιόριστων και διορισμένων) που βρίσκονται σε γεωγραφικές περιοχές απομακρυσμένες από Πανεπιστημιακά Ιδρύματα.

Οι σύγχρονες έρευνες μελετούν την παιδαγωγική αξία του βίντεο και των εκπαιδευτικών λογισμικών καθώς και σε ποιο βαθμό μπορούν να επηρεάσουν το περιεχόμενο διδασκαλίας και τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές οικοδομούν τις έννοιες στις φυσικές επιστήμες. Η παρούσα έρευνα διερευνά τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές οικοδομούν έννοιες σχετικές με τα ελατήρια (επιμήκυνση ελατηρίου, κλπ.), κάνοντας χρήση τριών εκπαιδευτικών εργαλείων (βίντεο, εκπαιδευτικό λογισμικό μοντελοποίησης, αντικείμενα). Ξεκινώντας από την ανάλυση των απαντήσεων των μαθητών της Α’ Λυκείου στην Ελλάδα, παρουσιάζουμε αποτελέσματα όπου διαφαίνεται ότι το λογισμικό MODELLINGSPACE βοηθά στην ομαλή μετάβαση από τα πειραματικά δεδομένα στη γραφική παράσταση και το μαθηματικό φορμαλισμό και αντίστροφα.

Adaptive hypermedia is a relatively new direction of research on the crossroads of hypermedia and user modeling. Adaptive hypermedia systems build a model of the goals, preferences and knowledge of each individual user, and use this model throughout the interaction with the user, in order to adapt to the needs of that user. Educational hypermedia was one of the first application areas for adaptive hypermedia and is currently one of the most popular and well-investigated. The goal of this presentation is to provide a subjective historical overview of research in adaptive educational hypermedia and summarize the current state of the art.

Ο Η/Υ μπορεί να αποτελέσει δυναμικό εργαλείο στο πλαίσιο της Ανεξάρτητης Διαβίωσης ατόμων με κινητικές δυσκολίες. Η έννοια της αναπηρίας αφορά τη σχέση του ατόμου με το περιβάλλον. Η Υποστηρικτική Τεχνολογία (Υ.Τ.) και ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής (Η/Υ) ειδικότερα έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στη βελτιστοποίηση αυτής της σχέσης και στην υπέρβαση δυσκολιών και προβλημάτων που αφορούν τη σχέση του ατόμου με τις κοινωνικές δομές, αναιρώντας, μ’ αυτό τον τρόπο, την έννοια της αναπηρίας. Στο παρόν κείμενο περιγράφονται τρόποι με τους οποίους μπορεί ο Η/Υ να ενισχύσει τις δυνατότητες του ατόμου. Παρουσιάζονται ενδεικτικά συναφείς συσκευές, περιφερειακά και λογισμικά που συμβάλουν στη διευκόλυνση, υποστήριξη και βελτίωση της επικοινωνίας και της αυτονομίας του ατόμου, ανεξάρτητα από το βαθμό των κινητικών του δυσκολιών.

Ο σχεδιασμός εκπαιδευτικών περιβαλλόντων, προσαρμοσμένων στις ικανότητες και τις δυνατότητες μαθητών/ριών με μαθησιακές δυσκολίες (όπως προβλήματα προσοχής, δυσλεξία, κλπ.), είναι ένα σημαντικό ζήτημα, που χρήζει ιδιαίτερης μελέτης. Σκοπός της έρευνας που περιγράφεται ήταν η καταγραφή και μελέτη της συμπεριφοράς παιδιών δημοτικού με συμπτώματα διάσπασης προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα (ΔΕΠ/Υ) και παιδιών χωρίς παρόμοια συμπτώματα, κατά την εργασία τους στον υπολογιστή με λογισμικά διαφόρων τύπων και ποιοτικών–ποσοτικών χαρακτηριστικών σε 6 ενότητες δραστηριοτήτων, και με δύο διαφορετικούς τρόπους (ατομικά και συνεργατικά). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, ορισμένα χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών λογισμικών φάνηκαν να κεντρίζουν την προσοχή και το ενδιαφέρον των παιδιών με συμπτώματα ΔΕΠ/Υ, περισσότερο από κάποια άλλα. Σημαντική διαφορά παρατηρήθηκε στη συμπεριφορά μεταξύ παιδιών με συμπτώματα ΔΕΠ/Υ που εργάστηκαν ατομικά στον υπολογιστή και αυτών που εργάστηκαν σε ομάδες των δύο ατόμων, φάνηκε δηλαδή ότι καταλληλότερη μέθοδος για τα παιδιά αυτά είναι η ατομική εργασία στον υπολογιστή.

Στη μελέτη αυτή αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά της εκπαιδευτικής εφαρμογής “Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (Ε.Ν.Γ.) – Βασικό Λεξιλόγιο / 1”, η οποία προορίζεται για την εκμάθηση της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας από ένα ευρύ φάσμα χρηστών. Λόγω της απουσίας του ήχου, ενός ισχυρού στοιχείου αλληλεπίδρασης εφαρμογής-χρήστη, γίνεται προσπάθεια ώστε η έλλειψη αυτή να εξισορροπηθεί με τη χρήση άφθονου οπτικού στοιχείου. Η εφαρμογή παρουσιάζει ευκολία στο χειρισμό και απλότητα στη λειτουργία της. Δημιουργεί αλληλεπίδραση με το χρήστη και προσφέρει ανατροφοδότηση. Ανήκει στην κατηγορία του λογισμικού εξάσκησης – εκγύμνασης (drill & practice) και λειτουργεί με βάση τα πρότυπα των Θεωριών της Συμπεριφοράς. Μερικά πρώτα αποτελέσματα της αξιολόγησης αποτελέσματος από ένα δείγμα ακουόντων χρηστών, δείχνουν τη θετική επίδρασή της στη μάθηση καθώς και τη θετική επίδραση μερικών σημαντικών παραγόντων σχετικών με τη λειτουργικότητά της καθώς και των μέσων παρουσίασης της πληροφορίας.

Η αξιοποίηση των υπηρεσιών που προσφέρει στα σχολεία το Διαδίκτυο έχει οδηγήσει στη διεύρυνση του θεσμού της δημιουργίας σχολικών δικτυακών τόπων. Η παρουσία των σχολικών μονάδων στο διαδίκτυο μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων μορφών επικοινωνίας πέρα από τα πλαίσια του σχολικού συγκροτήματος, στην προβολή των σχολείων σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο και στην προαγωγή των δραστηριοτήτων των μελών της σχολικής κοινότητας. Το σύνολο του περιεχομένου ενός σχολικού δικτυακού τόπου συμπεριλαμβανομένων ενδεικτικά κειμένων, ονομασιών, λογοτύπων, γραφικών, απεικονίσεων, φωτογραφιών, αρχείων βίντεο ή ήχου και γενικά κάθε είδους αρχείων καθώς και προσωπικών πληροφοριών αποτελεί αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας και διέπεται από τις εθνικές και διεθνείς διατάξεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας και προστασίας προσωπικών δεδομένων. Στόχος της εισήγησης αυτής είναι να αποσαφηνισθούν τα νομικά θέματα που αφορούν στην ανάπτυξη και στη δημιουργία περιεχομένου ενός σχολικού δικτυακού τόπου. Τα βασικά θέματα που θα προσεγγισθούν είναι τα πνευματικά δικαιώματα και η διαχείριση και προστασία προσωπικών δεδομένων.

Το ζήτημα της ηθικής των υπολογιστών αποτελεί σήμερα ένα σημαντικό πεδίο μελέτης και συζήτησης τόσο στο ακαδημαϊκό περιβάλλον όσο και τον επιχειρηματικό χώρο. Απέναντι στην ανάγκη της κατάρτισης των σπουδαστών στο νέο πλαίσιο ηθικών στάσεων που διαμορφώνεται στην ΚτΠ, απαιτείται η δόμηση μιας εκπαιδευτικής μεθόδου που εξασφαλίζει την ενημέρωση και καθιστά τους αυριανούς επαγγελματίες ικανούς να αξιολογούν ηθικά διλήμματα που ανακύπτουν κατά την ανάπτυξη ή/ και την χρήση των ΤΠΕ. Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο την περιγραφή σύγχρονων εκπαιδευτικών μεθόδων που ενθαρρύνουν τη δημιουργία κατάλληλων μαθησιακών εμπειριών και την παρουσίαση της διαδικασίας που εφαρμόστηκε και των εξαγόμενων συμπερασμάτων από το σεμινάριο «Επαγγελματική Δεοντολογία στην Πληροφορική», που διεξήχθη στο Εργαστήριο Πολυμέσων του τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ, τον Ιούνιο του 2003.

Η προσπάθεια αποδοτικής ενσωμάτωσης των Τεχνολογιών των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (Τ.ΗΥ.Π.Ε.) στη μαθησιακή διαδικασία αποτελεί αναντίλεκτη αναγκαιότητα. Η παρούσα προσπάθεια υποδεικνύει την ευθύνη των παιδαγωγικών τμημάτων των Πανεπιστημίων για συστηματικές προσπάθειες με σκοπό την ενσωμάτωση εργαλείων των Τ.ΗΥ.Π.Ε. στη διδασκαλία και μάθηση με τρόπο που θα αξιοποιεί την προστιθέμενη μαθησιακή τους αξία και θα διευκολύνει την ανάπτυξη της παιδαγωγικής γνώσης περιεχομένου των εκπαιδευτικών. Η προσέγγιση του διδακτικού σχεδιασμού που περιγράφεται ενσωματώνει τη γνώση και τις εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί ύστερα από δικές μας συστηματικές προσπάθειες για αποδοτικούς τρόπους ενσωμάτωσης των Τ.ΗΥ.Π.Ε. και αποτελεί πλαίσιο καθοδήγησης ανανεωμένων προσπαθειών.

Η εισήγηση αυτή ασχολείται με την εξέταση των γνώσεων και δεξιοτήτων χειρισμού Η/Υ των μελλοντικών εκπαιδευτικών και τη μελέτη του ρόλου των σχολικών τους σπουδών στη διαμόρφωση των εν λόγω γνώσεων και δεξιοτήτων. Στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τις ανάγκες της εισήγησης, συμμετείχαν 294 φοιτητές/τριες του ΠΤΔΕ του ΑΠΘ. Η συλλογή των δεδομένων βασίσθηκε στη συμπλήρωση ενός τεστ αξιολόγησης γνώσεων και δεξιοτήτων χειρισμού Η/Υ και ενός γραπτού ερωτηματολογίου. Η επεξεργασία και ανάλυση των συλλεχθέντων στοιχείων οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το επίπεδο των υπολογιστικών γνώσεων και δεξιοτήτων των φοιτητών/τριών ήταν εξαιρετικά χαμηλό. Η αναποτελεσματικότητα της παρακολούθησης σχολικών μαθημάτων Πληροφορικής ήταν ιδιαίτερα εμφανής. Αντίθετα, η παρακολούθηση φροντιστηριακών μαθημάτων σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, η προσωπική προσπάθεια και η επαφή με έμπειρους χρήστες από το φιλικό ή/και το οικογενειακό περιβάλλον αποδείχθηκαν σημαντικότεροι και ουσιαστικότεροι παράγοντες επιρροής και διαμόρφωσης των τεχνολογικών ικανοτήτων των φοιτητών/τριών.

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνηθούν οι δυσκολίες που συναντούν οι αρχάριοι ενήλικοι εκπαιδευτικοί στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν βασικές δεξιότητες στη χρήση Η/Υ. Διερευνήθηκαν επίσης τα κίνητρα συμμετοχής των εκπαιδευτικών στην επιμόρφωση, οι στάσεις τους απέναντι στις ΤΠΕ και την εισαγωγή τους στην εκπαίδευση. 78 εκπαιδευτικοί εξετάστηκαν με τη χρήση ανώνυμων ερωτηματολογίων πριν και μετά την ολοκλήρωση της τρίμηνης επιμόρφωσής τους στη χρήση υπολογιστών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί πέρα από τις μάλλον αναμενόμενες δυσκολίες στη χρήση εφαρμογών (λογιστικά φύλλα, παρουσιάσεις, ηλ. επικοινωνία) αντιμετώπισαν δυσκολίες στη διαχείριση αρχείων, γεγονός που αποδίδεται στην ελλιπή κατανόηση της δομής της μνήμης του Η/Υ. Οι εκπαιδευτικοί στην πλειονότητά τους εκδήλωσαν θετικές στάσεις απέναντι στους Η/Υ και την εισαγωγή τους στην εκπαίδευση. Οι αρνητικές στάσεις αποδίδονται κυρίως στην ανησυχία τους ως προς πιθανολογούμενες αρνητικές επιπτώσεις στους μαθητές. Η επιμόρφωση που έλαβαν δε φαίνεται να μετέβαλε τις αρνητικές στάσεις τους και κρίνεται ως ανεπαρκής.

Η εργασία αυτή περιγράφει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών στη διδακτική αξιοποίηση της βασισμένης στον ΗΥ μοντελοποίησης με χρήση κατάλληλου λογισμικού. Σαν παράδειγμα επιλέχτηκε η χημική κινητική. Οι διδακτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ικανοποιούσαν την ανάγκη των ενηλίκων εκπαιδευομένων για ενεργητική συμμετοχή στη διαδικασία της μάθησης και για μάθηση μέσω της πράξης. Οι εκπαιδευόμενες κλήθηκαν να μοντελοποιήσουν το φαινόμενο της χημικής ισορροπίας αξιοποιώντας δεξιότητες που είχαν ήδη καταχτήσει στα πλαίσια εκπαιδευτικού προγράμματος αξιοποίησης των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση. Μέσω της διαδικασίας αυτής επιδιώχτηκε να υιοθετήσουν οι εκπαιδευόμενες ερευνητικές και ανακαλυπτικές μεθόδους εκπαίδευσης με εργαλείο τον ΗΥ και το εκπαιδευτικό λογισμικό με τελικό στόχο να τις εφαρμόσουν στη συνέχεια με τους μαθητές τους. Οι εκπαιδευόμενες στο σύνολό τους αξιολόγησαν θετικά το πρόγραμμα εκπαίδευσης, αξιολόγησαν το λογισμικό μοντελοποίησης ως χρήσιμο στη διδασκαλία της Χημείας και ότι θα ήταν χρήσιμο για τους μαθητές τους να εργαστούν με παρόμοιο τρόπο στο μάθημα της Χημείας.

Με το πέρας του προγράμματος Π1, της επιμόρφωσης «Αρχική Επιμόρφωση όλων των Εκπαιδευτικών στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ)», είναι η πρώτη φορά, που στην ελληνική εκπαίδευση, υπάρχουν καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί σε ΤΠΕ, από ένα οργανωμένο πρόγραμμα, πανελλήνιας εμβέλειας και μαζικής συμμετοχής. Σε αυτό τον πληθυσμό εκπαιδευτικών, που αισθάνονται μέλη της σύγχρονης «κοινωνίας της πληροφορίας», έχει ενδιαφέρον η καταγραφή και διερεύνηση των αντιλήψεων, των απόψεων και των αποφάσεων που αφορούν την εφαρμογή των ΤΠΕ από τους ίδιους και πως αυτές οι απόψεις συνδέονται με την εν γένει παιδαγωγική τους κατάρτιση και εμπειρία. Η έρευνα πεδίου που πραγματοποιήθηκε σε πέντε κέντρα επιμόρφωσης της Δυτικής Μακεδονίας φανερώνει ότι μετά την επιμόρφωση καθαρά τεχνολογικού χαρακτήρα, οι εκπαιδευτικοί έχουν βέβαια θετική στάση για την ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, αλλά αυτό δεν τους εξασφαλίζει την αίσθηση πληρότητας γνώσεων και εφοδίων στην εφαρμογή των ΤΠΕ. Πιστεύουν ότι απαιτείται επιπλέον επιμόρφωση, που αφορά την εκπαιδευτική διάσταση της εφαρμογής των ΤΠΕ και δηλώνουν την πρόθεσή τους να συμμετάσχουν σε αυτή.

Η έννοια «εμπειρία με τους υπολογιστές» (ΕΥ) είναι σημαντική προφανώς γιατί διαδραματίζει ένα διαμορφωτικό ρόλο στη μετέπειτα συμπεριφορά, αποτελεί μια έκφραση της συσσωρευτικής επίδρασης στην έκθεση στον υπολογιστή και σε σχετικά με αυτόν συμβάντα. Απουσιάζει όμως από τις ερευνητικές καταγραφές ένας ολοκληρωμένος και ενιαίος ορισμός της έννοιας, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη μελέτη και σύνθεση διαφορετικών ερευνητικών αποτελεσμάτων. Ο στόχος της έρευνας αυτής είναι διπλός: α) η περιγραφή των εμπειριών που βιώνουν οι μαθητές-φοιτητές με τους υπολογιστές μέσα από πολλαπλές προοπτικές προσέγγισης του φαινομένου β) η αξιολόγηση της συμβολής των προοπτικών αυτών στη μέτρησή της έννοιας «ΕΥ». Παρουσιάζεται σχετική έρευνα που διεξήχθη σε 81 πρωτοετείς φοιτητές του τμήματος Πληροφορικής του Α.Π.Θ

Στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου υλοποιήθηκε ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης που βασίζεται στη Συνεργατική Μάθηση Ενηλίκων, και επονομάζεται Κοινότητα Μάθησης Εκπαιδευτικών. Στην επιμόρφωση συμμετείχαν εν ενεργεία εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας και της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, κυρίως από το Νομό Δωδεκανήσου. Βασικός στόχος της δημιουργίας της Κοινότητας αυτής ήταν η βελτίωση και η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών μέσω της επιμόρφωσης σε θέματα σχετικά με την ειδικότητά τους καθώς και η δημιουργία μιας διαρκούς υποστηρικτικής δομής σε θέματα σχετικά με τις ΤΠΕ και την εφαρμογή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η παρούσα εργασία εστιάζει στην παρουσίαση στοιχείων του σχεδιασμού, της οργάνωσης και της λειτουργίας της εν λόγω Κοινότητας. Επίσης, αναφέρει στοιχεία της έρευνας που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της υλοποίησης του προγράμματος αυτού, καθώς και κάποια πρώτα συμπεράσματα.

Πρόσφατα υλοποιήθηκε ένα μάθημα επιμόρφωσης φιλολόγων από απόσταση στα πλαίσια της λειτουργίας της Κοινότητας Μάθησης Εκπαιδευτικών (ΚΜΕ), την οποία συντονίζει το Εργαστήριο Μαθησιακής Τεχνολογίας και Εκπαιδευτικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ομάδες εκπαιδευτικών, υποσύνολα της συγκεκριμένης Κοινότητας, παρακολούθησαν μαθήματα γενικής χρήσης των σύγχρονων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική πραγματικότητα, καθώς και μαθήματα σχετιζόμενα απολύτως με τη διδακτική αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική πρακτική συγκεκριμένων ειδικοτήτων. Το μάθημα που αφορούσε στην ειδικότητα των φιλολόγων αναφερόταν στο γνωστικό αντικείμενο της Ιστορίας. Στο παρόν άρθρο αρχικά παρουσιάζεται η διδακτική προσέγγιση στην οποία βασίστηκε το μάθημα. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται οι στόχοι της υλοποίησης του μαθήματος, ο σχεδιασμός της πορείας του και στοιχεία από την εφαρμογή του. Τέλος, αναλύονται οι μορφές επικοινωνίας που αναπτύχθηκαν και περιγράφονται τα αποτελέσματα της επιμορφωτικής διαδικασίας.

Με αφετηρία μας α) τις αυξανόμενες ανάγκες των εκπαιδευτικών της νησιώτικης Ελλάδας για επικοινωνία, επιμόρφωση και υποστήριξη του εκπαιδευτικού τους έργου β) την εμφάνιση κατάλληλων εφαρμογών ελεύθερου λογισμικού και γ) την κατάσταση υποδομής και εκπαιδευτικού λογισμικού στη χώρα μας, σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε την Εκπαιδευτική Πύλη Ν. Αιγαίου. Η σχεδίαση λαμβάνει υπόψη της τη δομή και το περιεχόμενο των Εκπαιδευτικών Πυλών (educational portals, portail educatif), των θεματικών δικτυακών κόμβων που λειτουργούν κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση την τελευταία δεκαετία καθώς και τα πορίσματα ερευνών που αναφέρονται στην οργανική ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται οι κατευθυντήριες ιδέες και η διαδικασία που ακολουθήθηκε από τον αρχικό σχεδιασμό μέχρι την πραγματοποίησή της.

Η εργασία αυτή εξετάζει την πρόσληψη καινοτόμων πρακτικών με ΤΠΕ από επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς Α/θμιας εκπαίδευσης. Το πρώτο μέρος της εργασίας εστιάζεται στις πρακτικές γνώσεις των εκπαιδευτικών όπου και αναλύεται η σημαντικότητα τους. Ακολούθως, περιγράφεται η δημιουργία μιας εικονικής κοινότητας μάθησης διαμέσου ενός forum στα πλαίσια σεμιναριακού μαθήματος με θέμα την εκπαιδευτική αξιοποίηση του διαδικτύου. Το σεμινάριο παρακολούθησαν συνολικά 40 επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί. Οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών εξετάστηκαν μέσω των μηνυμάτων που έστειλαν στο forum συζήτησης του σεμιναρίου. Η κατηγοριοποίηση των αντιλήψεων τους έδειξε ότι η πρόσληψη των πρακτικών που συνεπάγονται οι ΤΠΕ έγινε με τρεις τρόπους: (α) θετική στάση αλλά αναβολή χρήσης, (β) καθορισμός προτεραιοτήτων και (γ) ένταξη ως στιγμή στην υπάρχουσα πρακτική. Η εργασία ολοκληρώνεται με την επισήμανση ότι για να έχει απήχηση μια μορφή επιμόρφωσης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και να οικοδομείται πάνω στις πρακτικές γνώσεις των εκπαιδευτικών.

Το λογισμικό εΜαΔύς κατασκευάστηκε στο Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου για τον εντοπισμό μαθητών με πιθανά μαθησιακά προβλήματα. Η εγκυρότητα της ανίχνευσης έχει ελεγχθεί σε δείγμα 137 μαθητών Α' Γυμνασίου βάσει ανεξάρτητου κριτηρίου. Οι μετρήσεις από τις δοκιμασίες του λογισμικού βρίσκονται σε συνάφεια με αντίστοιχες μετρήσεις μαθησιακής αξιολόγησης χορηγούμενης σε ατομική συνέντευξη. Στην παρούσα μελέτη εξετάστηκε η σταθερότητα της ανίχνευσης από το λογισμικό σε επαναλαμβανόμενη χορήγηση. 49 μαθητές στα Εκπαιδευτήρια Γείτονα εκτέλεσαν δύο φορές τις δοκιμασίες του λογισμικού, με χρονική απόσταση 3–5 εβδομάδων. Οι μη παραμετρικές συνάφειες (Spearman’s ρ) μεταξύ των επιδόσεων των μαθητών στις δύο επαναλήψεις των δοκιμασιών με τεκμηριωμένη προβλεπτική εγκυρότητα κυμάνθηκαν μεταξύ 0,38 και 0,84. Η αξιοπιστία της εξίσωσης διάκρισης ήταν 0,86. Από τις δύο χορηγήσεις εντοπίστηκαν 11 και 9 μαθητές, 7 από τους οποίους και τις δύο φορές (70%). Η σταθερότητα της ανίχνευσης, λαμβάνοντας υπόψη την εγκυρότητα κριτηρίου, επιβεβαιώνει ότι η αυτοματοποιημένη ανίχνευση αποτελεί εφικτή προσέγγιση.

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει τα αποτελέσματα έρευνας η οποία διεξήχθη για να διερευνήσει τις στάσεις εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της Κύπρου έναντι της χρήσης του διαδικτύου ως εργαλείου μάθησης, καθώς και τις απόψεις τους για τις προϋποθέσεις που πρέπει να διέπουν την επιτυχή εισαγωγή του διαδικτύου στα δημοτικά σχολεία. Στην έρευνα εξετάστηκε ακόμη κατά πόσο τα προσωπικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών επηρέασαν τις στάσεις και απόψεις τους. Η έρευνα κατέδειξε ότι οι εκπαιδευτικοί είχαν θετικές στάσεις για τη χρήση του διαδικτύου ως εργαλείου μάθησης. Η μοναδική ανεξάρτητη μεταβλητή η οποία είχε σημαντική θετική συσχέτιση με τις στάσεις των εκπαιδευτικών ήταν ο βαθμός αυτοπεποίθησης στη χρήση του διαδικτύου. Επίσης οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι θεωρούν την επιμόρφωση στη χρήση του διαδικτύου ως την πιο σημαντική προϋπόθεση για την αποτελεσματική εισαγωγή του στα δημοτικά σχολεία. Βασικά συμπεράσματα-εισηγήσεις της έρευνας είναι η ανάγκη λήψης μέτρων τα οποία θα οδηγήσουν στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των εκπαιδευτικών στη χρήση του διαδικτύου καθώς και ο εξοπλισμός των σχολείων με κατάλληλο και επαρκή εξοπλισμό.

Conceptual change is among the most popular, contemporary theories for describing meaningful learning. Different theories of conceptual change describe the reorganization of conceptual frameworks that results from different forms of activity. I argue that learners’ mental models or personal theories resulting from conceptual change are most acutely affected by model-based reasoning. Further, model-based reasoning is fostered by learner construction of qualitative and quantitative models of the content or phenomena they are studying using technology-based modeling tools. Model building is a powerful strategy for engaging, supporting, and assessing conceptual change in learners because these models scaffold and externalize internal, mental models by providing multiple formalisms for representing conceptual understanding and change. Building models of domain content, problems, systems, experiences, or thinking processes using different representational formalisms represent different kinds of conceptual understanding that foster different kinds of conceptual change.

This talk outlines the arguments supporting the claim that knowledge is the keystone of the design of Technology enhanced learning (TEL) environments. First, I consider the meaning we could attach to knowledge and knowing, and I introduce the notion of “conception”. Second, I explore how far the problématique of validation is central in our research. And to conclude, I introduce a characterisation of conceptions, which could help in addressing the problem of TEL design at a theoretical level.

Το φαινόμενο της οικειοθελούς ασχολίας των νέων, αγοριών και κοριτσιών, με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια με την παράλληλη αφιέρωση μεγάλου ποσοστού του προσωπικού τους ελεύθερου χρόνου, έχει κινήσει το ενδιαφέρον αρκετών ερευνητών να προσπαθήσουν να καταγράψουν τις μεθόδους και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για τη μετατροπή τους από ένα καθαρά περιβάλλον παιχνιδιού σε ένα περιβάλλον υποστήριξης της μάθησης στο οποίο να παραμένουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που το καθιστούν εθιστικό και διασκεδαστικό. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, το κίνητρο που παρέχουν στους χρήστες να αφιερώνουν αρκετές ώρες από τον ελεύθερο χρόνο τους, παραδείγματα υπαρχόντων εκπαιδευτικών ηλεκτρονικών παιχνιδιών και οι βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται κατά τη σχεδίαση τους για να μπορέσει να γίνει εφικτή η εφαρμογή τους στην μαθησιακή διαδικασία.

Η εισαγωγή και χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας ( ΤΠΕ ) στη σχολική εκπαίδευση δημιούργησαν αντίστοιχες ανάγκες στο εκπαιδευτικό σύστημα, οι οποίες συνδέονται με μια ευρύτερη αλλαγή της μορφής και του περιεχομένου του. Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη χρήση του ηλεκτρονικού παιχνιδιού ως ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού, κατάλληλου προς χρήση στο σχολείο, για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Υποστηρίζει ότι το ηλεκτρονικό παιχνίδι, μέσα από το περιεχόμενό του, είναι σε θέση να στηρίξει την προσπάθεια των μαθητών για κατανόηση και όχι για απομνημόνευση, γεφυρώνοντας το χάσμα που υπάρχει μεταξύ των δραστηριοτήτων της σχολικής εκπαίδευσης και των αυθεντικών που έχουν σχέση με την καθημερινή πραγματικότητα.

Η εκπαίδευση των μαθητών των ΤΕΕ πρέπει να στοχεύει στην απόκτηση γνώσεων και στην ανάπτυξη γνωστικών και μετα-γνωστικών δεξιοτήτων ώστε να είναι δυνατή η αυτοτελής επαγγελματική τους ένταξη. Η διαθεματική προσέγγιση, και ειδικότερα η εμπλοκή των μαθητών σε διαθεματικές συνεργατικές δραστηριότητες, δίνει τη δυνατότητα στο μαθητή να συγκροτήσει ένα διεπιστημονικό σύνολο γνώσεων, να αποκτήσει εμπειρία στην αντιμετώπιση αυθεντικών προβλημάτων και να έρθει σε επαφή με το «εργασιακό γίγνεσθαι». Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ένα πλαίσιο υιοθέτησης της διαθεματικής προσέγγισης στα ΤΕΕ και περιγράφεται μια βιωματική εμπειρία τους τομείς της Πληροφορικής και των Αυτοκινήτων.

Στην εισήγηση θα προσδιορισθούν η έννοια και η χρήση ενός παιδαγωγικού σεναρίου, το οποίο θα ενσωματώνει παιδαγωγικό ή μη υλικό από το Διαδίκτυο ή θα αξιοποιεί ένα πολυμεσικό λογισμικό με στόχο τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας της ξένης γλώσσας. Θα μελετηθεί η ανάγκη ύπαρξης της αρχιτεκτονικής δομής του παιδαγωγικού σεναρίου, η οποία θα στηρίζεται στις επιλογές, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, των διδασκόντων, οι οποίοι επιθυμούν να αξιοποιήσουν παιδαγωγικά το αυθεντικό υλικό που τους παρέχει το Διαδίκτυο ή το λογισμικό. Θα καταγραφούν οι παράμετροι ενσωμάτωσης των πολυμεσικών εργαλείων, που πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι διδάσκοντες ώστε να δομηθεί σωστά η εκπαιδευτική διαδικασία με στόχο : α) οι μεν διδάσκοντες να έχουν ευρύτερη οπτική των παιδαγωγικών καταστάσεων που δρομολογούνται και ένα κριτικό βλέμμα στην παιδαγωγική αξία ενός διδακτικού υλικού β) οι δε διδασκόμενοι να συνειδητοποιήσουν την χρησιμότητα αυτής της διαδικασίας και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Μέσα από αυτή την οπτική θα καθορισθούν και θα αναλυθούν τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν οι διδάσκοντες στην επινόηση του παιδαγωγικού σεναρίου, στην παραγωγή σχετικού υλικού, στην εφαρμογή και αξιολόγηση του σεναρίου.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον των μαθηματικών, κυρίως μέσω των αναλυτικών προγραμμάτων, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων λύσης προβλημάτων. Αν και η τάση για την ανάπτυξη ανώτερων νοητικών δεξιοτήτων, είναι το ζητούμενο της μαθηματικής εκπαίδευσης, παρ’ όλα αυτά προβληματίζει ιδιαίτερα τους ερευνητές ο τρόπος σύμφωνα με τον οποίο κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί. Η μεταγνώση φαίνεται πως επικεντρώνει την προσοχή των ειδικών της γνωστικής ψυχολογίας στον τομέα αυτό. Ο έλεγχος του τι και πώς μαθαίνει κανείς προβάλλει ως το ζητούμενο όχι μόνο για την ανάπτυξη των παραπάνω αλλά και για την ανταπόκριση στις σύγχρονες απαιτήσεις του εκπαιδευτικού και του ευρύτερα επαγγελματικού πεδίου. Παράλληλα, η παρουσία των Νέων Τεχνολογιών στα εκπαιδευτικά δρώμενα κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο συμβολής καθώς επιφέρει μεγαλύτερα οφέλη από αυτά της παραδοσιακής μεθόδου διδασκαλίας, σύμφωνα πάντα με τις έρευνες. Σε αυτή την εργασία παρουσιάζεται μία έρευνα μέσω της οποίας επιδιώκεται η αναζήτηση τρόπων αύξησης της ικανότητας λύσης προβλημάτων των μαθητών, στα μαθηματικά, με την παρουσία μεταγνωστικών στρατηγικών μέσα από την εφαρμογή εκπαιδευτικών λογισμικών προγραμμάτων.

Στην εργασία περιγράφεται η διαδικασία σχεδίασης, ανάπτυξης και αξιολόγησης του εκπαιδευτικού λογισμικού «Αλληλεπιδράσεις Σωμάτων» που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του κοινωνικού εποικοδομητισμού, με στόχο να βοηθήσει μαθητές/ριες 11-16 ετών να οικοδομήσουν έννοιες σχετικά με τον 3ο νόμο του Νεύτωνα και τη σχέση δύναμης και κίνησης. Ως βάση για τη σχεδίαση και ανάπτυξη του λογισμικού χρησιμοποιήθηκαν τόσο τα αποτελέσματα από αρχική έρευνα που ανίχνευσε τις αρχικές ιδέες 451 μαθητών/ριών, όσο και κατάλληλη διδακτική μεθοδολογία για τις έννοιες δράσης και αντίδρασης. Ακολούθησε ένα εκτεταμένο στάδιο αξιολόγησης, διαμορφωτικής και συνολικής, του λογισμικού μέσα σε τάξεις, με 226 μαθητές/ριες και 28 εκπαιδευτικούς. Στόχος των διδασκαλιών με τη χρήση του λογισμικού ήταν ο μετασχηματισμός των αρχικών εναλλακτικών ιδεών των μαθητών/ριών και η οικοδόμηση από μέρους τους αποδεκτών αντιλήψεων για τη νευτώνεια δυναμική. Διαπιστώθηκε ότι η διδασκαλία με χρήση του εκπαιδευτικού αυτού λογισμικού είχε ιδιαίτερα θετική προσφορά στην εννοιολογική κατανόηση (μάθηση και εφαρμογή) του θέματος από τους/ις μαθητές/ριες, γεγονός που έδωσε τη δυνατότητα διατύπωσης μιας πρότασης για μια μεθοδολογία ανάπτυξης και σχεδίασης εκπαιδευτικού λογισμικού εποικοδομητικού τύπου με βάση τις εναλλακτικές ιδέες των μαθητών/ριών, το οποίο στη συνέχεια αξιολογείται με την ενεργό συμμετοχή μαθητών/ριών και εκπαιδευτικών και που ενσωματώνει κατάλληλη διδακτική μεθοδολογία.

Η μελέτη που παρουσιάζεται στην εργασία αυτή στοχεύει στη διερεύνηση των στάσεων και των αντιλήψεων καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σχετικά με την εφαρμογή των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική πρακτική. Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι η πλειονότητα των εκπαιδευτικών του δείγματος έχουν θετικές στάσεις σχετικά με το ρόλο και την ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η παραγοντική ανάλυση ανέδειξε διαφορές στις στάσεις και στις αντιλήψεις τους ανάλογα με το φύλο, την ειδικότητα και την εκπαιδευτική εμπειρία. Επιπλέον, ανέδειξε μια σειρά παραμέτρων οι οποίες καθιστούν τους εκπαιδευτικούς επιφυλακτικούς ή αρνητικούς σχετικά με την εφαρμογή των ΤΠΕ στην διδακτική πράξη.

Η παρούσα έρευνα μελέτησε τη σχέση μεταξύ των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και των στάσεων απέναντι στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) σε ένα δείγμα 136 εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης από τη γεωγραφική περιφέρεια της Θεσσαλίας, οι οποίοι μόλις είχαν ολοκληρώσει μέρος του προγράμματος Επαγγελματικής και Ακαδημαϊκής Αναβάθμισης Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η προσωπικότητα του χρήστη, και ιδιαίτερα η δεκτικότητά του στην εμπειρία, καθώς και η εμπειρία με τους υπολογιστές αποτελούν σημαντικούς προβλεπτικούς παράγοντες για τις στάσεις απέναντι στις ΤΠΕ.

Η ένταξη των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην εκπαίδευση έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη δημιουργία νέων δυνατοτήτων αλλά και έντονων προβληματισμών σχετικά με τον τρόπο χρήσης τους για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και τις πιθανές αλλαγές στο ρόλο του εκπαιδευτικού. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε αφορμή για την εκπόνηση σχετικής μελέτης, μέρος της οποίας παρουσιάζεται στην εργασία αυτή. Η μελέτη είχε ως σκοπό την ανάλυση των αναπαραστάσεων και στάσεων μελλοντικών νηπιαγωγών για τις πιθανές αλλαγές στη διδασκαλία και το ρόλο τους κατά τη χρήση του Εκπαιδευτικού Λογισμικού στην προσχολική εκπαίδευση πριν και μετά την παρακολούθηση μαθήματος με ανάλογο αντικείμενο. Τα συμπεράσματα της μελέτης δείχνουν αλλαγές στις στάσεις και στη συγκρότηση των αναπαραστάσεων σε μεγάλο τμήμα των υποκειμένων της έρευνας ως συνέπεια της διδακτικής παρέμβασης, ενώ αναδεικνύουν και ομάδες φοιτητριών των οποίων οι στάσεις και το αναπαραστασιακό πλαίσιο δεν μεταβάλλονται αισθητά.

Η παρούσα έρευνα εστιάζει στη μελέτη των αντιλήψεων καθηγητών της πρώτης βαθμίδας της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Δ.Ε) για τα ουσιώδη, βασικά και διαχρονικά στοιχεία στη διδασκαλία της Πληροφορικής σε αυτή τη βαθμίδα εκπαίδευσης. Η έρευνα αυτή αποτελεί μια ποιοτική μελέτη στην οποία συμμετείχαν 20 εκπαιδευτικοί. Από την ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων προέκυψε: α) το ποια θεωρούν οι εκπαιδευτικοί ως βασικά και διαχρονικά επί μέρους αντικείμενα για τη διδασκαλία της Πληροφορικής στο γυμνάσιο, β) το βάθος ως το οποίο προσεγγίζονται, γ) τα κριτήρια με τα οποία επιλέγονται και δ) οι διδακτικές προσεγγίσεις που ακολουθούνται από τους εκπαιδευτικούς για τη μάθηση αυτών των αντικειμένων από τους μαθητές. Τα κριτήρια επιλογής, το βάθος προσέγγισης και η διδακτική προσέγγιση που ακολουθείται φάνηκε ότι συνδέεται με αντιλήψεις γνωστικού, συναισθηματικού και κοινωνικού περιεχομένου των εκπαιδευτικών για: την Πληροφορική ως αντικείμενο, το ρόλο της Πληροφορικής για το μαθητή, το ρόλο του καθηγητή της Πληροφορικής, τα αναλυτικά προγράμματα, τη διάθεση του διδακτικού χρόνου καθώς και το πώς πρέπει να διδάσκεται η Πληροφορική.

Στην παρούσα εισήγηση κατατίθενται οι προβληματισμοί μας σχετικά με την αξιοποίηση του εκπαιδευτικού λογισμικού στα φιλολογικά μαθήματα. Παρουσιάζονται στοιχεία που συγκεντρώσαμε από πειραματικές διδασκαλίες επιμορφωτικών προγραμμάτων (Οδύσσειας και ενδοσχολικής επιμόρφωσης). Η έρευνα επικεντρώνεται στην αξιοποίηση των εκπαιδευτικών λογισμικών τα οποία αναπτύχθηκαν στα πλαίσια των έργων Οδυσσέας και Σειρήνες (ΕΠΕΑΕΚ Β΄ΚΠΣ). Καταγράφεται μια πρώτη γνώμη των εκπαιδευτικών για την όλη προσπάθεια ενώ σχολιάζονται η χρήση και αξιοποίησή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία και ο βαθμός αποδοχής τους από την εκπαιδευτική κοινότητα. Διαπιστώνεται η ύπαρξη ενός πολύπλοκου πλέγματος παραγόντων που σχετίζεται με την αποδοχή ενός λογισμικού από τους διδάσκοντες. Προσδιορίζονται σημεία ενδιαφέροντος και καταγράφονται οι λόγοι που λειτουργούν ανασταλτικά στην αποδοχή του εκπαιδευτικού λογισμικού. μέσα από ημιδομημένες συνεντεύξεις εκπαιδευτικών. Επισημαίνονται οι κύριες συνιστώσες που ορίζουν την αξιοποίηση του εκπαιδευτικού λογισμικού στα φιλολογικά μαθήματα.

Η προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια για βελτιστοποίηση της ποιότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας οδηγεί στη δημιουργία νέων, ελκυστικών περιβαλλόντων μάθησης που αφενός αξιοποιούν τις πλέον προηγμένες εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και αφετέρου υιοθετούν άτυπες μορφές εκπαίδευσης, όπως αυτή της μουσειακής αγωγής. Στο παρόν άρθρο αναλύεται το θεωρητικό πλαίσιο της εκπαιδευτικής αξιοποίησης ενός μουσειακού περιβάλλοντος που δημιουργείται με τη συνδρομή των τεχνολογιών της εικονικής πραγματικότητας. Παρουσιάζεται το εκπαιδευτικό εικονικό περιβάλλον «Το μουσείο του Οδυσσέα» ως ένα παράδειγμα εφαρμογής μουσειακού περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τα μαθησιακά οφέλη που πιστεύεται ότι αντλούν οι μαθητές από την αλληλεπίδρασή τους με αυτό. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του «μουσείου του Οδυσσέα» είναι ότι αποτελεί μία πρόταση για τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού και τον εμπλουτισμό του με περιεχόμενο από το μαθητή και τον εκπαιδευτικό χωρίς την απαίτηση τεχνικών δεξιοτήτων πέρα από τις βασικές στη χρήση των ΤΠΕ.

Η εισήγηση αυτή αφορά την αδελφοποίηση τάξεων μέσω του διαδικτύου και τη χρήση σχεδίων εργασίας με σκοπό τη διδασκαλία της Αγγλικής σα ξένη γλώσσα. Πιο συγκεκριμένα, η εισήγηση εστιάζει στη δημιουργία του δικτύου «The Euro e-pals» στο οποίο συμμετέχουν τρεις τάξεις μαθητών ηλικίας 10 ετών από τρία διαφορετικά ευρωπαϊκά δημοτικά σχολεία. Οι μαθητές αυτοί με την επικοινωνία με ηλεκτρονική σύνδεση και την Αγγλική, η οποία αποτελεί τη γλώσσα στόχο, δημιουργούν κοινά σχέδια εργασίας με σκοπό τη βελτίωση των επικοινωνιακών τους ικανοτήτων καθώς και του γραπτού τους λόγου στην Αγγλική.

Σκοπός της έρευνας αυτής ήταν να γίνει αξιολόγηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, στη διδασκαλία της στατικής τριβής και της τριβής ολίσθησης, με τη χρήση του εκπαιδευτικού λογισμικού «Διανύσματα στη Φυσική και τα Μαθηματικά». Οι ερευνητικές υποθέσεις ήταν ότι α) η διδασκαλία με το λογισμικό θα βοηθήσει στην επίτευξη εννοιολογικής αλλαγής όσον αφορά στις παρανοήσεις των μαθητών της πειραματικής ομάδας σχετικά με τις έννοιες της στατικής τριβής και της τριβής ολίσθησης και β) η διδασκαλία με το λογισμικό θα είναι πιο αποτελεσματική στην επίτευξη των διδακτικών στόχων που έχουν τεθεί σε κάθε ενότητα σε σύγκριση με τη διδασκαλία χωρίς τη χρήση του λογισμικού. Η διδασκαλία με τη χρήση του λογισμικού «Διανύσματα στη Φυσική και τα Μαθηματικά» φάνηκε να έχει επιφέρει καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα στα παρακάτω σημεία: α) Στο να κατανοήσουν τα παιδιά της πειραματικής ομάδας ότι όταν ασκούμε μια οριζόντια δύναμη σε ένα σώμα και αυτό παραμένει ακίνητο, τότε η δύναμη που ασκούμε είναι ίση με την τιμή της στατικής τριβής εκείνη τη στιγμή και β) Η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών της πειραματικής ομάδας φάνηκε ότι έχει κατανοήσει από ποιους παράγοντες εξαρτάται και από ποιους όχι, η τιμή της τριβής ολίσθησης. Αντίθετα, αρκετά παιδιά της ομάδας ελέγχου θεώρησαν ότι το μέτρο της τριβής ολίσθησης εξαρτάται από την ταχύτητα του σώματος.

Στην έρευνα αυτή μελετούνται τα είδη αλληλεπίδρασης που λαβαίνουν χώρα στο πλαίσιο συνεργατικής επίλυσης προβλήματος αναλογιών με τη χρήση υπολογιστικού περιβάλλοντος μοντελοποίησης. Μονάδα ανάλυσης θεωρείται η δραστηριότητα μοντελοποίησης, δομικά στοιχεία τα άτομα που παίρνουν μέρος (διευκολυντής- μαθητές), τα χρησιμοποιούμενα εργαλεία (υπολογιστής, εκπαιδευτικό λογισμικό - εργαλεία εκτέλεσης και αναπαράστασης) και οι κανόνες που διέπουν τη δραστηριότητα (διδακτικό συμβόλαιο, κανόνες χρήσης των εργαλείων του συστήματος κλπ.). Κυρίως μελετάται η διαμεσολάβηση είτε μεταξύ των δρώντων είτε μεταξύ δρώντων και υπολογιστή και πως αυτή λειτουργεί στην ενεργοποίηση των μαθητών κατά την διαδικασία επίλυσης.

Το παρόν άρθρο αναλύει το πως 6χρονα παιδιά, όταν εμπλακούν σε γνωστικά κατανεμημένες ομάδες, καταφέρνουν να ολοκληρώσουν με επιτυχία δραστηριότητες χαρτογράφησης (ανάγνωσης, καθοδήγησης) που είναι γνωστικά έντονα απαιτητικές ακόμη και για ενήλικες. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η προσέγγιση ανάλυσης ενός σύνθετου γνωστικού συστήματος το οποίο διαμορφώνεται από δύο ομάδες παιδιών, που συνεργάζονται από απόσταση με στόχο να καθοδηγήσουν η μία την άλλη, χρησιμοποιώντας: τεχνολογικά εργαλεία αναπαράστασης της κίνησης & χαρτογράφησης και προφορικής επικοινωνίας. Λαμβάνοντας υπόψη τη Θεωρία του Κατανεμημένου Γιγνώσκειν, η συγκεκριμένη ανάλυση εστιάζεται κυρίως στις γνωστικές διαδικασίες που αφορούν σχέσεις και αλληλεπιδράσεις μεταξύ ατόμων και τεχνουργημάτων κατά τη διάρκεια ενδο –ομαδικών καθώς και δια-ομαδικών αλληλεπιδράσεων και εξετάζει την εμφάνιση αυτών των γνωστικών δράσεων ή την ενεργοποίησή τους κατά την προσπάθεια ανάγνωσης χάρτη και καθοδήγησης στο χώρο, από παιδιά προσχολικής ηλικίας, διευκολύνοντας τη μάθηση που αφορά στη χωρική γνώση.

Το άρθρο αυτό εστιάζει στην αξιοποίηση από τον εκπαιδευτικό των νέων δυνατοτήτων που προσφέρουν τα εργαλεία ανάλυσης των σύγχρονων συνεργατικών αλληλεπιδράσεων κατά τη διάρκεια λύσης προβλημάτων σε συνθήκες πραγματικής τάξης. Ποιες πληροφορίες «αποκωδικοποιούν», πώς ρυθμίζουν τις εκπαιδευτικές στρατηγικές τους βάση των πληροφοριών αυτών, ποια τα «οφέλη» που εντοπίζουν; Η ανάλυση έδειξε ότι ο εκπαιδευτικός βρίσκεται μπροστά σε νέες ευκαιρίες, εφόσον έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί τις αλληλεπιδράσεις των μαθητευομένων κατά τη διάρκεια της συνεργασίας ενώ έχει στη διάθεση του μετά το πέρας της συνεργασίας, για να μελετήσει την ανάλυση των αλληλεπιδράσεών τους στον κοινό χώρο εργασίας και τα μηνύματα που αντάλλαξαν οι συμμετέχοντες, περιλαμβανομένου και του εαυτού του.

Στο άρθρο αυτό γίνεται παρουσίαση μιας εκτεταμένης (σε αριθμό μαθητών, ηλικίες μαθητών και γνωστικά αντικείμενα) έρευνας υλοποίησης Υπολογιστικά Υποστηριζόμενων Συνεργατικών Περιβαλλόντων Μάθησης (ΥΥΣΥΜ) στην πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια Ελληνική Εκπαίδευση. Πιστοποιείται η αποτελεσματικότητα ενός μοντέλου υποστήριξης των εκπαιδευτικών στην υλοποίηση ΥΥΣΥΜ και αναδεικνύονται σημαντικές καμπές στην επαγγελματική γνώση των εκπαιδευτικών που υλοποιούν ΥΥΣΥΜ περιβάλλοντα. Η πρώτη καμπή περιλαμβάνει την καλύτερη κατανόηση της φύσης της προϋπάρχουσας γνώσης, τον συγκεκριμένο προβληματισμό για την αλλαγή ρόλων στην τάξη και τον ευέλικτο σχεδιασμό των δραστηριοτήτων. Τα αποτελέσματά μας υποδεικνύουν ότι η επόμενη καμπή αφορά στην αντιμετώπιση μεταγνωστικών και επιστημολογικών εμποδίων που περιορίζουν τους μαθητές στην πλήρη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων των ΥΥΣΥΜ περιβαλλόντων.

Η ευρεία διάδοση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών έχει αποτελέσει κίνητρο για μεγάλο όγκο έρευνας, πιο συγκεκριμένα όσον αφορά την εκπαιδευτική τους διάσταση. Αντίθετα, στο χώρο των δικτυακών πολυχρηστικών παιχνιδιών η έρευνα και ακόμα περισσότερο οι προδιαγραφές εκπαιδευτικού σχεδιασμού είναι περιορισμένα. Στο παρακάτω κείμενο γίνεται μια επισκόπηση των χαρακτηριστικών εκείνων των πολυχρηστικών δικτυακών παιχνιδιών, όπως η δομή του περιβάλλοντος, οι αλληλεπιδράσεις και η επικοινωνία που επιτρέπουν, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μια περαιτέρω διερεύνηση των δυνατοτήτων τους ως εκπαιδευτικά εργαλεία με στόχο τη λειτουργική ενσωμάτωσή τους στην εκπαιδευτική πράξη.

Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η περιγραφή της λεκτικής αλληλεπίδρασης των μαθητών μέσα στη μικρή ομάδα (ενδο-ομαδική επικοινωνία), όταν αυτοί εμπλέκονται σε δραστηριότητες διερευνητικής μάθησης με τη βοήθεια των Νέων Τεχνολογιών. Η έρευνα διεξήχθη σε πραγματικές σχολικές συνθήκες και γι’ αυτό βασίστηκε στην εθνογραφική προσέγγιση. Για την επεξεργασία των δεδομένων αξιοποιήθηκε η μέθοδος της ανάλυσης ομιλίας (discourse analysis), η οποία ενισχύθηκε με στοιχεία από την ανάλυση συζητήσεων (conversation analysis). Οκτώ διαφορετικές πρακτικές επικοινωνίας αναδύθηκαν μέσα από τα εμπειρικά δεδομένα, για τις οποίες χρησιμοποιήθηκε ο όρος «επικοινωνιακά σχήματα».

Σε ένα πανεπιστήμιο που παρέχει σπουδές με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπως το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, η παροχή εναλλακτικού διδακτικού υλικού όπως οι βιντεοδιαλέξεις αποτελεί μία σημαντική παράμετρο για την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού έργου και τη βελτίωση της ποιότητας των σπουδών. Ενώ η διάλεξη είναι η φτωχότερη μορφή δια ζώσης διδασκαλίας, η βιντεοδιάλεξη (webcast) μπορεί να είναι εξαιρετικό συμπλήρωμα στο εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό υλικό. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται οι βιντεοδιαλέξεις ως μαθησιακά αντικείμενα και οι δυνατότητες παραγωγής και αξιοποίησης τους στην εκπαίδευση από απόσταση σε ευρεία κλίμακα, όπως στην περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Το webcast είναι μία τεχνολογία που μπορεί να φέρει στην εκπαίδευση από απόσταση ορισμένα από τα πλεονεκτήματα των διαλέξεων ως μέρος ενός συνθετότερου εκπαιδευτικού υλικού και μέσα σε μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική διαδικασία (περιβάλλον μάθησης). Η εκπαιδευτική τεχνολογία μπορεί να αμβλύνει ορισμένα από τα μειονεκτήματα της δια ζώσης διάλεξης με κατάλληλες προδιαγραφές και λειτουργίες που προωθούν την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων. Έτσι ενώ η κλασική και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχουν πολύ διαφορετικά ισχυρά και αδύνατα σημεία, είναι ενδιαφέρον πως τα μειονεκτήματα της ζωντανής διάλεξης ως εκπαιδευτικού μέσου (π.χ. η μειωμένη ενεργητική συμμετοχή του εκπαιδευόμενου) είναι αδιάφορα στην βιντεοδιάλεξη ως εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού μέσου και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις αντιστρέφονται.

Κατά τις τελευταίες τρεις σχεδόν δεκαετίες, δίνεται σταθερά έμφαση στη σημασία των διερευνητικών εκπαιδευτικών λογισμικών. Όμως, μέχρι σήμερα, δεν έχει μελετηθεί συστηματικά ο σχεδιασμός δραστηριοτήτων διερευνητικής μάθησης. Ακόμα περισσότερο δεν έχει ουσιαστικά συζητηθεί η αναγκαιότητα των έντυπων φύλλων δραστηριοτήτων, που υποστηρίζουν ή καθοδηγούν τους μαθητές. Στην παρούσα εργασία αναλύεται η χρησιμότητα των φύλλων δραστηριότητας, παρουσιάζονται οι βασικές αρχές σχεδιασμού τους, τα στάδια ανάπτυξής τους καθώς και τα χαρακτηριστικά τους, έχοντας σαν αναφορά τις δραστηριότητες μοντελοποίησης στις φυσικές επιστήμες. Επιπρόσθετα παρουσιάζονται ορισμένα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα, από τη χρήση φύλλων δραστηριότητας από μαθητές 15 ετών, σε σχέση με δραστηριότητα μοντελοποίησης που αφορά στην Κινηματική.

Η ραγδαία ανάπτυξη της ηλεκτρονικής τεχνολογίας δημιουργεί νέους προβληματισμούς και ερωτήματα σχετικά με την εισαγωγή της στην εκπαίδευση, τις νέες δυνατότητες που παρέχει, τους νέους ρόλους που διαμορφώνει αλλά και τα μεθοδολογικά και παιδαγωγικά ζητήματα που προκύπτουν από αυτή τη χρήση. Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζεται μια διδακτική πρόταση στην περίπτωση των Φυσικών Επιστημών με τη χρήση νέων τεχνολογιών. H διδακτική πρόταση βασίζεται στην εποικοδομητική προσέγγιση (constructivism) η οποία δίνει ιδιαίτερη σημασία στις υπάρχουσες ιδέες (representations) των παιδιών. Στην παρούσα εισήγηση καταγράφεται το θεωρητικό πλαίσιο του εποικοδομητισμού και των βασικών θέσεων σχετικά με την αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας στην εκπαιδευτική πράξη.

Είναι κοινή διαπίστωση, ότι σήμερα διατίθεται ένας μικρός αριθμός εκπαιδευτικών λογισμικών που υποστηρίζουν τη μάθηση για μαθητές Δημοτικού σχολείου, σύμφωνα με τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης. Πέρα όμως από την έλλειψη αυτή ή μη, είναι σημαντικό να διερευνήσουμε τη δημιουργία πλούσιων μαθησιακών περιβαλλόντων που αξιοποιούν κατάλληλα τα εκπαιδευτικά μέσα, και δεν εστιάζουν αποκλειστικά στο τεχνολογικό περιβάλλον. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να παρουσιάσει τα ερευνητικά δεδομένα μιας διδακτικής προσέγγισης της ενότητας «Διαλύματα» στη Χημεία, όπου το μαθησιακό περιβάλλον καθορίζεται από την παράλληλη αξιοποίηση δύο βασικών συμπληρωματικών μέσων: εργαστηριακά πειράματα και λογισμικό μοντελοποίησης. Από μεθοδολογική άποψη η έρευνα αποτελεί μια μελέτη περίπτωσης στην οποία διερευνάται γενικότερα η αλληλεπίδραση των μαθητών, με διαφορετικά γνωστικά εργαλεία και εκφραστικά μέσα μοντέλων (ποιοτικά μοντέλα χαρτών εννοιών και ημιποσοτικά μοντέλα), του τεχνολογικού περιβάλλοντος του ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΜΟΝΤΕΛΩΝ παράλληλα με πειραματικές δραστηριότητες με πραγματικά αντικείμενα, μέσα από μια κατάλληλη ενότητα μαθησιακών δραστηριοτήτων.

Ένας μεγάλος αριθμός από διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με μεθόδους, πρότυπα και διαδικασίες που αφορούν την ποιότητα υπηρεσιών και προϊόντων ηλεκτρονικής μάθησης αναπτύσσονται διεθνώς. Οι διαφορετικές αυτές προσεγγίσεις, οι οποίες προσεγγίζουν τα θέματα της ποιότητας στην ηλεκτρονική μάθηση από διαφορετικές προοπτικές, όπως τον έλεγχο, την διοίκηση, την διασφάλιση, την τυποποίηση, και την αξιολόγηση της, ελκύουν συνεχώς το ερευνητικό αλλά και το πρακτικό ενδιαφέρον στον χώρο της ηλεκτρονικής μάθησης. Διαφαίνεται λοιπόν η ανάγκη της ανάπτυξης ενός κοινά αποδεκτού πρότυπου περιγραφής, ανάλυσης και κατηγοριοποίησης των διαφορετικών προσεγγίσεων ποιότητας που βρίσκουν ή μπορούν να βρουν εφαρμογή στην ηλεκτρονική μάθηση. Ένα τέτοιο μοντέλο μεταδεδομένων, αναπτύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ποιότητας στην Η-Μάθηση (European Quality Observatory – EQO), με στόχο την υποστήριξη όλων των φορέων που ενδιαφέρονται για θέματα ποιότητας στην ηλεκτρονική μάθηση. Στην εργασία αυτή παρουσιάζουμε το πρότυπο μοντέλο του EQO, όπως και την αξιοποίησή του από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ποιότητας στην Η-Μάθηση που συλλέγει και κατηγοριοποιεί περιγραφές προσεγγίσεων ποιότητας μέσω της κατάλληλης δικτυακής πύλης (www.eqo.info) με στόχο την πληροφόρηση και την διάδοσή τους σε ενδιαφερόμενους χρήστες.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται τα μαθησιακά αποτελέσματα συγκριτικής έρευνας ανάμεσα στη διδασκαλία με αξιοποίηση του λογισμικού ΚΑΣΤΑΛΙΑ και σε μία παραδοσιακή διδασκαλία με χρήση του σχολικού εγχειριδίου ιστορίας σε ηλεκτρονική μορφή. Η ΚΑΣΤΑΛΙΑ είναι ένα εκπαιδευτικό λογισμικό υπερμέσων και αποτελεί εφαρμογή χαλαρά δομημένων πεδίων γνώσης. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της είναι η οργάνωση της σύνθετης ιστορικής πληροφορίας, η ένταξή της σε πλαίσια μέσα στα οποία είναι συνδεμένες οι ιστορικές πηγές. Επίσης, σε αντίθεση με την παραδοσιακή διδασκαλία προτείνει ένα μαθησιακό περιβάλλον με μαθητοκεντρική αντίληψη και έναν εναλλακτικό τρόπο προσέγγισης της ιστορικής γνώσης με πραγματοποίηση δραστηριοτήτων που στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στη χρήση πολλαπλών ιστορικών πηγών και σε εργασίες που καθοδηγούν το μαθητή, βήμα-βήμα και κατά επίπεδα δυσκολίας στη κατάκτηση της γνώσης.