14ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή “Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση”

Αξιοποιώντας δεδομένα χρήσης Συστήματος Διαχείρισης Μάθησης για σπουδαστές του Πανεπιστημίου Αιγαίου κατασκευάστηκαν προβλεπτικά μοντέλα Μηχανικής Μάθησης για να προβλεφθεί εγκαίρως η ακαδημαϊκή τους επίδοση. Εντοπίστηκαν τα επιδραστικότερα χαρακτηριστικά στα σύνολα δεδομένων των μοντέλων και μελετήθηκε η σχέση τους με την ενεργή συμμετοχή των σπουδαστών. Μελετήθηκε επίσης η επιρροή του εκπαιδευτικού σχεδιασμού των μαθημάτων στην απόδοση των προβλεπτικών μοντέλων. Προέκυψε ότι τα χαρακτηριστικά που απαρτίζουν τα σύνολα δεδομένων δεν είναι ισότιμα ως προς την επίδρασή τους στην απόδοση των μοντέλων πρόβλεψης και ότι στα συναφή μαθήματα αντιστοιχούν κοινά επιδραστικά χαρακτηριστικά, τα οποία σχετίζονται με δείκτες ενεργής συμμετοχής, γεγονός που παρέχει εξήγηση για την επιδραστικότητά τους. Τέλος, προέκυψε ότι η απόδοση των προβλεπτικών μοντέλων επηρεάζεται από ζητήματα που αφορούν δομικά χαρακτηριστικά του μαθήματος και γενικότερα από ζητήματα που αφορούν τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό.

Οι διαδικασίες αξιολόγησης των εκπαιδευτικών καθώς και o βαθμός ενσωμάτωσης τεχνολογικών μέσων υποστήριξης διαφοροποιούνται σημαντικά ανά χώρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αξιολόγηση είναι ετήσια (π.χ. Αγγλία, Σουηδία, Νότια Κορέα), ενώ στον Καναδά διεξάγεται ανά πενταετία. Στη Χιλή εφαρμόζεται ένα μικτό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο η αξιολόγηση είναι υποχρεωτική δύο φορές έως το προχωρημένο επαγγελματικό στάδιο και προαιρετική στα ανώτερα επαγγελματικά επίπεδα. Στην Ιταλία, η αξιολόγηση των νεοδιόριστων εκπαιδευτικών πραγματοποιείται κατά το πρώτο έτος υπηρεσίας τους, με στόχο τη μονιμοποίησή τους, εφόσον η αξιολόγηση τους κριθεί ικανοποιητική. Στην Ελλάδα, η συχνότητα της αξιολόγησης διαμορφώνεται ανάλογα με το αντικείμενο εξέτασης. Η παρούσα συγκριτική μελέτη των μοντέλων αξιολόγησης των εκπαιδευτικών αποσκοπεί να εντοπίσει ομοιότητες και διαφοροποιήσεις τόσο ως προς τις διαδικασίες όσο και ως προς τη χρήση ηλεκτρονικών συστημάτων και εφαρμογών. Η κατανόηση αυτών των διαφορών μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη και υιοθέτηση νέων πρακτικών και στρατηγικών ταχύτερης ψηφιακής μετάβασης.

Ευρύτερο αντικείμενο της παρούσας δευτερογενούς έρευνας αποτελεί η διερεύνηση της ηθικής αξιοποίησης, του μαθησιακού αντίκτυπου και της υιοθέτησης της Μαθησιακής Αναλυτικής (ΜΑ) στην Εκπαίδευση. Η ΜΑ είναι μία καινοτόμα διεπιστημονική διδακτική τεχνική, η οποία συλλέγει, αναλύει και οπτικοποιεί μεγάλα μαθησιακά δεδομένα με στόχο τη βελτιστοποίηση της διαδικασίας διδασκαλίας και μάθησης. Επιμέρους στόχοι της εργασίας είναι: α) η κριτική ανάλυση της υφιστάμενης γνώσης, β) η εισήγηση νέας θεωρητικής προσέγγισης στο υπό διερεύνηση γνωστικό πεδίο της ΜΑ και γ) η ερμηνεία του ζητήματος της υιοθέτησης της ΜΑ. Αρκετές έρευνες υποστηρίζουν ότι παρά τη συνεισφορά της, η ΜΑ δεν έχει καταφέρει να ικανοποιήσει τις ανάγκες των διδασκόντων και των άλλων εκπαιδευτικών φορέων, καθώς δεν παρέχει ακόμα επαρκή ευρήματα με αντίκτυπο, αφού εστιάζει περισσότερο στην αναλυτική παρά στη μάθηση. Άλλωστε, ο βαθμός υιοθέτησης στην τριτοβάθμια και κυρίως στην Κ-12 εκπαίδευση παραμένει περιορισμένος. Η πρόταση της εργασίας είναι ότι, με τις κατάλληλες τεχνικές καθοδήγησης και τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό, η ΜΑ λειτουργεί ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στους διδάσκοντες και τους εκπαιδευόμενους και υποστηρίζει την ανάπτυξη δεξιοτήτων των εκπαιδευόμενων, όπως αυτορρύθμιση της μάθησης. Τέλος, τα συμπεράσματά της έρευνας αναδεικνύουν ότι οι παράγοντες που διευκολύνουν την υιοθέτηση της ΜΑ είναι η προσδοκώμενη απόδοση, η ανθρωποκεντρικότητα και τα θετικά συναισθήματα, ενώ οι παράγοντες που την αναστέλλουν είναι η αναμενόμενη προσπάθεια, τα ζητήματα ηθικής και η αλλαγή κουλτούρας.

καταγραφή, ανάλυση και οπτικοποίηση των κατάλληλων δεδομένων μάθησης μέσω συστημάτων Μαθησιακής Αναλυτικής (ΜΑ) σε διερευνητικές δραστηριότητες αποτελεί πρόκληση για τους ερευνητές, καθώς δεν υπάρχει προκαθορισμένη λύση ή πορεία της εμπλοκής του μαθητή με το περιβάλλον. Η παρούσα εργασία μελετά τον συσχεδιασμό μεταξύ εκπαιδευτικών και ερευνητών ενός παραμετροποίησιμου συστήματος ΜΑ για την ανάλυση των δεξιοτήτων των μαθητών σε ανοιχτού τύπου δραστηριότητες σε τρία εκπαιδευτικά λογισμικά. Ακολουθώντας μια συστηματική μεθοδολογία βασισμένη στην προσέγγιση Repertory Grid Technique οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί επινόησαν δικές τους μαθησιακές έννοιες που τις συνέδεσαν με τις ενέργειες των μαθητών στα ψηφιακά εργαλεία και στη συνέχεια τις συνδύασαν με δεξιότητες 21ου αιώνα δίνοντας βαθμούς σημαντικότητας. Η ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των εργαστηρίων οδήγησε τους ερευνητές στην επιλογή χρήσιμων "γεγονότων μάθησης" προς καταγραφή από τα εργαλεία και στην κατηγοριοποίηση τους ως προς τις δεξιότητες 21ου αιώνα με βάση τις οπτικές και τις ανάγκες των εκπαιδευτικών. Αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της έρευνας αναπτύχθηκε ένα παραμετροποιήσιμο περιβάλλον οπτικοποίησης για τους εκπαιδευτικούς που αποτυπώνει την πορεία και τις παραμέτρους ανάπτυξης των δεξιοτήτων των μαθητών.

Η κατανόηση των κλασμάτων αποτελεί κρίσιμη συνιστώσα της μαθηματικής εκπαίδευσης στο δημοτικό σχολείο. Η παρούσα μελέτη διερευνά την αποτελεσματικότητα ενός μεικτού μοντέλου μάθησης, που συνδυάζει ψηφιακές δραστηριότητες με βιωματικές προσεγγίσεις, στην ενίσχυση της εννοιολογικής και της διαδικαστικής γνώσης των μαθητών/τριών, καθώς και της συνολικής τους επίδοσης στα κλάσματα ως σύνθετου μέτρου των δύο γνωστικών τομέων. Η έρευνα υλοποιήθηκε με πειραματικό σχεδιασμό με 130 μαθητές/τριες της Ε΄ δημοτικού σε δύο ομάδες, την πειραματική ομάδα (n = 66) και την ομάδα ελέγχου (n = 64). Η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσω γραπτής δοκιμασίας προελέγχου και μεταελέγχου. Η ανάλυση των δεδομένων με μη παραμετρικούς ελέγχους ανέδειξε σημαντικά υψηλότερη βελτίωση της πειραματικής ομάδας στην εννοιολογική και τη διαδικαστική γνώση, καθώς και στη συνολική επίδοση στα κλάσματα. Τα ευρήματα υποστηρίζουν τη δυναμική του μικτού μοντέλου ως παιδαγωγική παρέμβαση που προάγει τη μαθηματική σκέψη και την ενεργό εμπλοκή των μαθητών/τριών στη μάθηση των κλασμάτων.

Οι εικόνες κυριαρχούν στη σημερινή εποχή, όμως στα πανεπιστήμια κυρίαρχη παραμένει η μελέτη κειμένων. Σκοπός του άρθρου είναι η διερεύνηση τρόπων αξιοποίησης οπτικοποιήσεων δεδομένων με στόχο τη δημιουργία ευκαιριών μάθησης και αξιολόγησης σε πανεπιστημιακές σπουδές. Αντικείμενο μελέτης αποτελεί η περίπτωση της Θεματικής Ενότητας ΕΤΑ63 στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, όπου αξιοποιούνται οπτικοποιήσεις δεδομένων όχι μόνο στο εκπαιδευτικό υλικό, αλλά ζητείται από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες μεταπτυχιακού προγράμματος να δημιουργήσουν οπτικοποιήσεις αποτυπώνοντας τη μελέτη και την κατανόησή τους στο πλαίσιο εκπόνησης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, εργασιών ή project. Φαίνεται πως μια ολιστική προσέγγιση στην αξιοποίηση οπτικοποιήσεων μπορεί να περιλαμβάνει παραδείγματα στο εκπαιδευτικό υλικό, στις εκφωνήσεις των θεμάτων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, στην ανατροφοδότηση μετά την αξιολόγηση των δημιουργιών των εκπαιδευόμενων.

Το άρθρο εξετάζει τον ρόλο των podcasts στην πολυμορφική εξ αποστάσεως εκπαίδευση (εξΑΕ), εστιάζοντας στη συμβολή τους στη μαθησιακή υποστήριξη, την αυτορρύθμιση, την ενίσχυση των κοινοτήτων μάθησης και στη διαδικασία αξιολόγησης. Μέσα από βιβλιογραφική επισκόπηση και θεματική ανάλυση, αναδεικνύεται η αποτελεσματικότητα των podcasts στην ενίσχυση της προσβασιμότητας και της συμμετοχής, καθώς και η δυνατότητά τους να λειτουργούν ως βιωματικά εργαλεία ενίσχυσης της αυτονομίας και της συναισθηματικής σύνδεσης των φοιτητών/τριών με την εκπαιδευτική διαδικασία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις προδιαγραφές σχεδίασης, την ενσωμάτωσή τους στην αξιολόγηση και την ενίσχυση της μαθησιακής εμπειρίας μέσω τεχνολογιών όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη. Τα podcasts προτείνονται ως καινοτόμα και δυναμικά παιδαγωγικά μέσα για την ενδυνάμωση των φοιτητών/τριών στην εξΑΕ.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τις εκπαιδευτικές τεχνικές στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων, εστιάζοντας αφενός στη βιβλιογραφική τεκμηρίωση της αξιοποίησης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) για την υποστήριξη ενεργητικών μαθησιακών πρακτικών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και αφετέρου στην ποιοτική αποτύπωση των τεχνικών που εφαρμόζονται σε δια ζώσης προγράμματα σπουδών της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΣΔΔΑ). Η ανάλυση επικεντρώνεται σε τεχνικές που προάγουν τη συμμετοχή και την αυτενέργεια των εκπαιδευομένων, όπως η συζήτηση, η ομαδική εργασία και η μελέτη περίπτωσης, και εξετάζει τη δυνατότητα προσαρμογής τους σε σύγχρονα ψηφιακά περιβάλλοντα μάθησης. Η συνδυασμένη θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση επιδιώκει να συμβάλει στη βελτίωση του διδακτικού σχεδιασμού στην εκπαίδευση ενηλίκων, αναδεικνύοντας τις προοπτικές αξιοποίησης των συνεργατικών εργαλείων ΤΠΕ ως μέσα διδασκαλίας παιδαγωγικά τεκμηριωμένων τεχνικών.

With the rapid expansion of research on educational technology for older adults, conducting comprehensive literature reviews has become increasingly complex. Artificial Intelligence (AI) tools such as Google’s NotebookLM offer the potential to streamline this process by enabling researchers to interactively query and summarize large document collections. This study presents a methodological evaluation of NotebookLM as an AI-assisted literature review tool and explores its implications for research in educational technology targeting older adult learners. A critical, tool-focused evaluation of NotebookLM’s interaction with a curated corpus assesses its research value for age-sensitive educational technologies. The tool was applied to a curated corpus of 20 academic sources, revealing its strengths in automation, speed, and thematic synthesis. A SWOT analysis was employed to assess its capabilities, highlighting strengths (e.g., efficiency, breadth), opportunities (e.g., mapping emerging trends), but also weaknesses such as occasional hallucinated references and limited capacity for critical appraisal. To address these limitations, we applied a human-in-the-loop approach, including manual verification of sources, prompt refinement, and triangulation with traditional review methods, ensuring reliability and scholarly rigor. Ethical considerations, especially the need for human oversight, were emphasized due to the potential for misinformation and bias in AI-generated outputs. Findings suggest that while NotebookLM can accelerate the process of identifying key themes (e.g., digital inclusion, lifelong learning, assistive technologies), it cannot substitute for rigorous, human-led analysis. Instead, a human-AI partnership is recommended, where AI performs the labor-intensive groundwork and researchers ensure the quality and validity of results. This work contributes to the growing body of scholarship on integrating AI into academic research workflows and highlights the importance of transparency and ethical responsibility in the use of AI in literature reviews.

Η παρούσα αφηγηματική ανασκόπηση εξετάζει τη διεθνή βιβλιογραφία σχετικά με τις διαδικτυακές αναζητήσεις γονέων παιδιών με ΔΕΠ-Υ. Στόχος είναι να αναδειχθούν τα κύρια ευρήματα μελετών που εστιάζουν στις ανάγκες πληροφόρησης, υποστήριξης και καθοδήγησης των γονέων μέσω ψηφιακών κοινοτήτων και διαδικτυακών πόρων. Για τη συλλογή δεδομένων, ανακτήθηκαν δημοσιεύσεις (2000-2025) σχετικές με τα θέματα αυτά, από τις μηχανές αναζήτησης (PubMed, Scopus, Google Scholar, Psych Info, Eric, ResearchGate), μέσω μιας εκτενούς αναζήτησης με τη χρήση κατάλληλων λέξεων-κλειδιών. Τα βασικότερα ευρήματα αναδεικνύουν πως οι γονείς αναζητούν ενημέρωση σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή των παιδιών τους, λαμβάνουν συστάσεις για επαγγελματίες υγείας και εφαρμοσμένες πρακτικές, για στρατηγικές διαχείρισης της διαταραχής, ενώ δέχονται και συμβουλές σε ζητήματα γονεϊκότητας και ακαδημαϊκής πορείας των παιδιών τους. Η ενημέρωση που λαμβάνουν πολλοί γονείς από διαδικτυακές κοινότητες συμβάλλει στη λήψη αποφάσεων για τα παραπάνω ζητήματα. Επίσης, οι πληροφορίες που αντλούν συχνά καλλιεργούν τη συναισθηματική τους ενδυνάμωση, προσφέροντας ανακούφιση από συναισθήματα ενοχής, ενισχύοντας την αίσθηση κοινών εμπειριών ενώ συμβάλλουν στη μείωση του κοινωνικού στίγματος, ιδιαίτερα μέσω της έμφασης στη νευροβιολογική αιτιολογία της διαταραχής. Παράλληλα, επισημαίνεται από δύο μελέτες διαφοροποίηση ως προς το φύλο στις διαδικτυακές αναζητήσεις. Πολιτισμικές διαφοροποιήσεις διαπιστώθηκαν σε μια μελέτη ως προς την αναζήτηση βοήθειας μέσα από αυτά τα μέσα δικτύωσης, ενώ υπογραμμίζεται και η δυσκολία πολλών γονέων να αξιολογήσουν την αξιοπιστία των πληροφοριών που λαμβάνουν μέσω διαδικτύου.

Η παρούσα εισήγηση αφορά τη διαδικασία διασκευής εικονογραφημένων βιβλίων σε ακουστικά κείμενα, μέσω της χρήσης ψηφιακών μέσων, με σκοπό την πρόσβαση και την εμπλοκή παιδιών με οπτική αναπηρία στη λογοτεχνική εμπειρία. Η προσέγγιση αυτή αξιοποιεί την ακουστική παρουσίαση, όπου το περιεχόμενο μεταφέρεται μέσω ήχου, ως βασικό μέσο πρόσληψης του περιεχομένου του λογοτεχνικού κειμένου, καθιστώντας δυνατή την προσβασιμότητα και τη συμμετοχή των παιδιών αυτών στην ολοκληρωμένη αναγνωστική εμπειρία. Όσον αφορά τις ηχογραφημένες αφηγήσεις εικονογραφημένων βιβλίων, η ηχογράφηση περιορίζεται συνήθως αποκλειστικά στο λεκτικό σκέλος του κειμένου. Επομένως, οι ακροατές/τριες με οπτική αναπηρία έχουν πρόσβαση μόνο στο γλωσσικό περιεχόμενο της ιστορίας, με αποτέλεσμα την απώλεια της εικονιστικής διάστασής της. Στοχεύοντας στην ανάδειξη αυτής της διάστασης, υλοποιήθηκε από τους/τις φοιτητές/φοιτήτριες του Τμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, καθώς και του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η διασκευή εικονογραφημένων βιβλίων, με στόχο την κάλυψη του εν λόγω κενού, δηλαδή μέσω της ενσωμάτωσης περιγραφών των εικόνων με τρόπο που να εντάσσονται οργανικά στη ροή της ηχογράφησης. Με αυτόν τον τρόπο, οι ακροατές/τριες έχουν τη δυνατότητα μιας πληρέστερης κατανόησης της ιστορίας, η οποία συνδιαμορφώνεται από τη λεκτική και εικονιστική αφήγηση.

Η τέχνη, ως πολυαισθητηριακό και ολιστικό παιδαγωγικό μέσο, συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης και της κοινωνικής ένταξης παιδιών με νοητική αναπηρία. Η παρούσα μελέτη περιγράφει την εφαρμογή και αξιολόγηση ενός ψυχοπαιδαγωγικού προγράμματος για παιδιά με ήπια νοητική αναπηρία, με θεματικό άξονα τη μητέρα. Το πρόγραμμα αξιοποίησε ψηφιακή πινακοθήκη και περιλάμβανε δραστηριότητες όπως ζωγραφική, κόμικ, δραματοποίηση και μουσική. Υλοποιήθηκε στο πλαίσιο κοινοτικής εκπαίδευσης, με τη συμμετοχή πανεπιστημίου και φορέων ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης. Το δείγμα περιλάμβανε 16 παιδιά (9-12 ετών), 16 φοιτητές/τριες (ένας/μία ανά παιδί), 2 βοηθούς και 1 ερευνήτρια. Τα αποτελέσματα έδειξαν βελτίωση στη συναισθηματική έκφραση, την αυτοεκτίμηση, τη φαντασία και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Το γενικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι η ψηφιακά υποστηριζόμενη τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα ενδυνάμωσης και ουσιαστικής συμπερίληψης παιδιών με νοητική αναπηρία.

Η εγκεφαλική παράλυση (ΕΠ) επηρεάζει σημαντικά τη ζωή του παιδιού με ΕΠ και της οικογένειας, με τις μητέρες να αναλαμβάνουν συχνά τον κύριο φροντιστικό ρόλο. Η τηλεσυμβουλευτική προτείνεται ως εναλλακτική μορφή ψυχοκοινωνικής στήριξης, ιδιαίτερα για μητέρες με περιορισμένη πρόσβαση σε δια ζώσης υπηρεσίες. Η παρούσα ποιοτική μελέτη διερευνά τις εμπειρίες 30 μητέρων παιδιών με ΕΠ από τη συμμετοχή τους σε τηλεσυμβουλευτικές συνεδρίες. Η συλλογή των δεδομένων υλοποιήθηκε μέσω ημι-δομημένης συνέντευξης, και η ανάλυση βασίστηκε σε θεματική ανάλυση περιεχόμενου. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι η πλειονότητα (73,3%) βίωσε συναισθηματική αποφόρτιση και υποστήριξη, ενώ το 66,7% εκτίμησε την ευελιξία και άνεση της διαδικασίας. Ως βασικές δυσκολίες εντοπίστηκαν η έλλειψη προσωπικής επαφής (43,3%) και τα τεχνικά προβλήματα (30%). Το 46,7% επεσήμανε την ανάγκη για μεγαλύτερη εξειδίκευση των συμβούλων. Η τηλεσυμβουλευτική αναδεικνύεται ως μια πολλά υποσχόμενη μορφή ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης, υπό την προϋπόθεση προσαρμογής στις ανάγκες των μητέρων.

The aim of this study was to explore the role of digital technologies in inclusive mainstream geography classes in primary education. The participants were seven primary education teachers, employed at schools on Lesvos Island and teaching in inclusive mainstream geography classrooms where students with and without special educational needs (SEN) are educated together. Data were collected through semi-structured interviews, and thematic analysis was employed. The analysis revealed four main themes: a) content, b) digital infrastructure, c) digital learning tools, and d) the role of digital technologies. Results are discussed in relation to the benefits of digital technologies for students in inclusive mainstream classrooms.

Μέσω της πρόσβασης σε αξιόπιστες πληροφορίες και της ανάπτυξης επιστημονικού γραμματισμού, οι μαθητές ως μελλοντικοί πολίτες, μπορούν να συμμετέχουν ισότιμα και να ανταποκρίνονται στις καθημερινές προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η αντιμετώπιση των πανδημιών που προκαλούνται από μολυσματικές ασθένειες, όπως η πανδημία COVID-19, η οποία ανέδειξε σημαντικά εμπόδια ετοιμότητας. Στην περίπτωση των ατόμων με Νοητική Αναπηρία (ΝΑ) εντοπίστηκαν δυσκολίες σε διάφορους τομείς. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εξετάσει την κατανόηση των μαθητών με ΝΑ σε θέματα δημόσιας υγείας, όπως είναι η εμφάνιση επιδημιών και πανδημιών. Ενσωματώθηκαν τέσσερα Ψηφιακά Μαθησιακά Αντικείμενα (ΨΜΑ) στην παρέμβαση και αξιολογήθηκαν η γνώση, οι στάσεις και οι αντιλήψεις των μαθητών για τις μολυσματικές ασθένειες, τους τρόπους μετάδοσής τους, και τα μέτρα πρόληψης και προστασίας. Συνολικά, η μελέτη υπογραμμίζει τη σημασία της ανάπτυξης επιστημονικού γραμματισμού για όλους τους μαθητές και αναδεικνύει τη σπουδαιότητα της συμπερίληψης των μαθητών με ΝΑ στην τάξη των φυσικών επιστημών.

Η ψηφιακή τεχνολογία και δη, η Επαυξημένη Πραγματικότητα (ΕΠ) (Augmented Reality), δημιουργεί ελκυστικά μαθησιακά περιβάλλοντα, που ενισχύουν τη μαθησιακή διαδικασία μαθητών με Νοητική Αναπηρία (ΝΑ). Ωστόσο, έρευνες που αφορούν την αξιοποίηση της ΕΠ στην εκπαίδευση μαθητών με ΝΑ για την προστασία από τον σεισμό είναι περιορισμένες. Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνηθεί η αποτελεσματικότητα εκπαιδευτικής παρέμβασης ΕΠ σε μαθητές/τριες με μέτρια ΝΑ για την προστασία από τον σεισμό, αξιοποιώντας τη διερευνητική μάθηση. Χρησιμοποιώντας τον σχεδιασμό μεμονωμένου ατόμου διαπιστώθηκε ότι η εκπαιδευτική παρέμβαση με ΕΠ ήταν αποτελεσματική στην εκπαίδευση τριών μαθητών μέτριας ΝΑ ως προς τα μαθησιακά επιτεύγματα, τη γενίκευση και τη διατήρησή τους. Επιπλέον, οι μαθητές/τριες αξιολόγησαν θετικά την εκπαιδευτική παρέμβαση ως προς τη μάθηση, την ποιότητα, την εμπλοκή, τη ρεαλιστικότητα και την ικανοποίηση. Η έρευνα, αναδεικνύει ότι η ΕΠ προσφέρεται για την εκπαίδευση ατόμων με ΝΑ, υποστηρίζοντας επιπλέον τη σημαντικότητα αξιοποίησης της σε τομείς ιδιαίτερα κρίσιμους όπως η ασφάλεια.

Μια από τις σύγχρονες καινοτομίες στην εκπαίδευση είναι η ενσωμάτωση εργαλείων Επαυξημένης Πραγματικότητας (ΕπΠ) στη διδασκαλία. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να διερευνηθούν τα πλεονεκτήματα της ΕπΠ στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (ΕΑΕ), όπως προκύπτουν από τις στάσεις και απόψεις των εκπαιδευτικών. Το δείγμα (N=108) αποτελούν εκπαιδευτικοί των Ενιαίων Ειδικών Επαγγελματικών Γυμνασίων και Λυκείων (ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.Λ.) και μέσο συλλογής δεδομένων το ερωτηματολόγιο. Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι οι εκπαιδευτικοί υιοθετούν θετική στάση απέναντι στην ΕπΠ και αναγνωρίζουν την προστιθέμενη αξία της, αν και ορισμένοι δεν κατανοούν τη λειτουργικότητά της. Οι περισσότεροι σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν την ΕπΠ στη διδασκαλία και τη μάθηση και θεωρούν ότι η ΕπΠ είναι πολύτιμη τεχνολογία για την ΕΑΕ. Μεταξύ των βασικότερων προκλήσεων αναφέρθηκαν ο ανεπαρκής εξοπλισμός και το σχετικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Τα αποτελέσματα της έρευνας συνάδουν με μελέτες που καταδεικνύουν ότι η μάθηση εμπλουτισμένη με τεχνολογικά εργαλεία είναι επωφελής για μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, συμβάλλοντας σε εξατομικευμένες εμπειρίες γνώσης.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει την εφαρμογή AmaLgAM App, ένα καινοτόμο ψηφιακό εργαλείο που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου AmaLgAM, με στόχο την αξιολόγηση αφηγηματικών δεξιοτήτων παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ). Η εφαρμογή αξιοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για την αυτόματη μεταγραφή, γλωσσική ανάλυση και εννοιολογική αξιολόγηση των προφορικών απαντήσεων παιδιών σε δραστηριότητες αφήγησης και κατανόησης. Μέσω μιας συμμετοχικής διαδικασίας σχεδιασμού (Computational Linguistic Living Lab-CLLL), διαμορφώθηκε ένα εργαλείο φιλικό προς τον χρήστη, προσβάσιμο σε παιδιά με ΔΑΦ και προσαρμοσμένο στις ανάγκες των επαγγελματιών της ειδικής αγωγής. Το AmaLgAM App προσφέρει αξιόπιστη ανατροφοδότηση, καταγραφή δεδομένων και δυνατότητα παρακολούθησης της εξέλιξης του παιδιού, συνδυάζοντας παιδαγωγική και τεχνολογική καινοτομία. Η εφαρμογή απευθύνεται σε επαγγελματίες της ειδικής αγωγής, εκπαιδευτικούς και θεραπευτές και μπορεί να αξιοποιηθεί σε εκπαιδευτικά και θεραπευτικά περιβάλλοντα, υποστηρίζοντας την πρώιμη παρέμβαση και την κατανόηση του γλωσσικού προφίλ κάθε παιδιού.

παρούσα μελέτη εξετάζει το πώς οι νηπιαγωγοί στην Ελλάδα ενσωματώνουν την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) στις διδακτικές τους πρακτικές, με σκοπό την προώθηση της δημιουργικότητας, του διαλόγου και της κοινωνικής ευαισθησίας των παιδιών. Μέσα από την ανάλυση 60 διδακτικών σεναρίων, αναδεικνύονται πέντε αλληλοσυνδεόμενοι άξονες που διαμορφώνουν την παιδαγωγική πράξη: η πολυτροπική παραγωγή νοήματος, η κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη, η διεπιστημονική διερεύνηση, ο κριτικός αναστοχασμός και η ενεργός πολιτειότητα. Η έρευνα διαφοροποιείται από προσεγγίσεις που αντιμετωπίζουν την ΤΝ ως ένα απλό εργαλείο ανάπτυξης τεχνικών δεξιοτήτων, αναδεικνύοντας τη δυναμική της ως μέσο αφήγησης, συνεργατικού σχεδιασμού και σύνδεσης με κοινωνικά και πολιτισμικά ζητήματα. Το θεωρητικό της υπόβαθρο αντλείται από τη θεωρία των πολυγραμματισμών, το μοντέλο "Learning by Design" και τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες της μάθησης, τοποθετώντας το παιδί σε ρόλο ενεργού δημιουργού νοήματος και όχι παθητικού αποδέκτη γνώσης. Η μελέτη καταλήγει σε προτάσεις για τον ανασχεδιασμό των αναλυτικών προγραμμάτων της προσχολικής εκπαίδευσης, υποστηρίζοντας ότι η ενσωμάτωση της ΤΝ δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην καλλιέργεια τεχνικών δεξιοτήτων, αλλά να στοχεύει στην ενίσχυση της ταυτότητας, της φωνής και της κριτικής σκέψης των παιδιών, ήδη από τις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Οι ικανότητες στον τομέα της ψηφιακής ασφάλειας αποτελούν βασική συνιστώσα του ψηφιακού αλφαβητισμού για τον πολίτη του 21ου αιώνα και αναδεικνύονται ως κρίσιμες για την εκπαιδευτική κοινότητα, η οποία οφείλει να δημιουργεί ένα ασφαλές ψηφιακό περιβάλλον για τους μαθητές και ταυτόχρονα να τους υποστηρίζει να καλλιεργήσουν τις ψηφιακές τους ικανότητες. Ο ψηφιακός γραμματισμός των εκπαιδευτικών, στον τομέα της ψηφιακής ασφάλειας διασφαλίζει όχι μόνο τη δική τους ασφάλεια αλλά και την ασφάλεια των μαθητών τους, ιδιαίτερα στο δημοτικό σχολείο. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση των γνώσεων εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα ψηφιακής ασφάλειας. Στην έρευνα συμμετείχαν 20 εκπαιδευτικοί δημοτικών σχολείων. Εργαλείο της έρευνας αποτέλεσε ημιδομημένη συνέντευξη με ερωτήσεις που αφορούσαν το επίπεδο βασικών γνώσεων στον τομέα της ψηφιακής ασφάλειας, την ενημέρωση των γονέων καθώς και τις ανάγκες υποστήριξης των εκπαιδευτικών σε θέματα ψηφιακής ασφάλειας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όλοι οι συμμετέχοντες γνωρίζουν σε ικανοποιητικό βαθμό για τους κινδύνους του διαδικτύου, θεωρούν σημαντική την ενημέρωση των γονέων για θέματα ψηφιακής ασφάλειας και ζητούν στοχευμένη επιμόρφωση σε θέματα διαχείρισης της ψηφιακής ασφάλειας στην εκπαιδευτική κοινότητα.

Το παρόν άρθρο διερευνά τρόπους με τους οποίους μπορεί να καλλιεργηθεί ο γραμματισμός δεδομένων από μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της παιγνιώδους και δημιουργικής εμπλοκής τους με το ψηφιακό εργαλείο SorBET (Sorting Based on Educational Technology). Το εργαλείο εμπλέκει τους μαθητές σε διαδικασίες ταξινόμησης, δίνοντας τους την ευκαιρία να παίξουν, να επεξεργαστούν και να σχεδιάζουν παιχνίδια ταξινόμησης, φέρνοντάς τους σε επαφή με έννοιες σχετικές με την οργάνωση, την κατηγοριοποίηση και την ερμηνεία δεδομένων. Η μελέτη βασίζεται σε δύο πιλοτικές παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν με μαθητές και μαθήτριες δευτεροβάθμιας, αναλύοντας τις αλληλεπιδράσεις τους υπό το πρίσμα θεωριών εποικοδομητικής και βιωματικής μάθησης. Μέσω ποιοτικής ανάλυσης κρίσιμων συμβάντων, αναδείχθηκαν πρακτικές όπως η ερμηνευτική σκέψη, η αναστοχαστική επανεξέταση κατηγοριών, ο συνεργατικός σχεδιασμός και η κριτική αντιμετώπιση των δομών δεδομένων. Τα αποτελέσματα, αν και προκαταρκτικά, προτείνουν πως περιβάλλοντα όπως το SorBET δίνουν χώρο για τη σύνδεση των μαθητών με τον γραμματισμό δεδομένων μέσω παιγνιώδους και συνεργατικού τρόπου, προσφέροντας μια χρήσιμη συνεισφορά σε σύγχρονες παιδαγωγικές που επιζητούν την ενεργό εμπλοκή των μαθητών με πολυδιάστατα δεδομένα.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα πρώτα αποτελέσματα της πιλοτικής έρευνας για τη διερεύνηση του επιπέδου του ψηφιακού γραμματισμού των φοιτητών/τριών στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (ΠΤΔΕ) του ΕΚΠΑ, που διεξήχθη στη διάρκεια του μαθήματος "Κριτικός Ψηφιακός Γραμματισμός", το οποίο αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Digital Teacher 4.0 Age: Tackling Disinformation and Promoting Digital Literacy through Education and Training in European Classrooms. Σκοπός του μαθήματος είναι η καλλιέργεια δεξιοτήτων αναγνώρισης και ανάλυσης παραπληροφόρησης, στο ψηφιακό περιβάλλον, ενισχύοντας τον κριτικό ψηφιακό γραμματισμό των μελλοντικών εκπαιδευτικών. Η έρευνα βασίστηκε σε ποιοτική μέθοδο με παρατήρηση κατά τη διάρκεια διδασκαλίας μιας θεματικής ενότητας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ανάπτυξη ουσιαστικών δεξιοτήτων κριτικής ανάλυσης ψηφιακού περιεχομένου των φοιτητών/τριών με ενεργό συμμετοχή. Τα αποτελέσματα αυτά υποστηρίζουν την αναγκαιότητα ενσωμάτωσης παρόμοιων μαθημάτων στα προγράμματα σπουδών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπόψη τη ζωτική σημασία της ψηφιακής πολιτειότητας στο σύγχρονο εκπαιδευτικό πλαίσιο.

The growing integration of Artificial Intelligence (AI) in education offers both opportunities and challenges, particularly concerning the evaluation of the validity and reliability of AI-generated data. This study examines in-service primary and secondary teachers’ attitudes and skills in critically assessing textual information produced by freely accessible AI tools such as ChatGPT, DeepSeek, and Gemini, with a specific focus on urban heatwaves as climate change-related issue. Employing a quantitative methodology, 279 teachers were surveyed using a questionnaire grounded in the CRAAP framework to assess their skills in evaluating AI-generated content. Findings reveal that some educators are concerned about students relying on AI tools for environmental research, worrying that such use may reinforce misconceptions, particularly in the context of socio-environmental issues such as urban heatwaves. Furthermore, several teachers reported difficulties in effectively assessing the validity and reliability of AI-generated information across all dimensions of the CRAAP framework. These findings highlight the need for targeted training programs to enhance teachers’ digital literacy and critical evaluation skills in the context of emerging AI technologies.

Η εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης, τα τελευταία χρόνια και στην προσχολική ηλικία. Στον σύγχρονο εκπαιδευτικό χώρο, η χρήση τεχνολογιών όπως η Επαυξημένη Πραγματικότητα (Ε.Π.) αναδεικνύεται ως ένας ισχυρός τρόπος για να ενισχυθεί η μάθηση, ιδιαίτερα σε μικρές ηλικίες. Η παρούσα μελέτη διερευνά τον ρόλο των εικονοβιβλίων με Ε.Π. στην εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, με έμφαση στην ανάπτυξη του λεξιλογίου και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων. Επικεντρώνεται στη σχεδίαση ενός αναπτυξιακά κατάλληλου εικονοβιβλίου Ε.Π., την αλληλεπίδραση των παιδιών με αυτό και την επίδρασή του στη γλωσσική τους ανάπτυξη. Δύο περιπτώσεις χρήσης εξετάζονται: μία σε περιβάλλον εκτός τάξης και μία σε τάξη νηπιαγωγείου. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα εικονοβιβλία Ε.Π. ενισχύουν το λεξιλόγιο και την κατανόηση προφορικού λόγου, αυξάνοντας τη συμμετοχή των παιδιών μέσω διαδραστικών στοιχείων. Παρά τις προκλήσεις, όπως η διαχείριση της τάξης, η εργασία καταδεικνύει τη δυναμική των εικονοβιβλίων Ε.Π. στην εκπαίδευση και πιο συγκεκριμένα, τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν στη βελτίωση της γλωσσικής εκπαίδευσης στην προσχολική ηλικία, ενισχύοντας τόσο την κατανόηση όσο και τη χρήση της αγγλικής γλώσσας.

Presence has been indicated as a critical factor in educational immersive environments, contributing to students’ engagement and meaningful learning. This study examined the sense of presence and simulator sickness within an educational environment simulating electromagnetic waves in both immersive Augmented Reality (AR) and Virtual Reality (VR). Temple Presence Inventory and Simulator Sickness Questionnaire were administered to 47 undergraduate students who experienced the two immersive environments. Results showed that students reported in both AR and VR high levels of sense of presence, with significantly higher presence in VR. Simulator sickness showed low levels in both AR and VR, whereas VR noted significantly higher levels of sickness compared to AR. The results of this study are useful for the design of educational environments that utilize AR and VR technologies and highlight the importance of balancing presence and sickness when designing effective immersive learning environments. Further research is needed to examine how presence is affected in AR environments designed in a contextually meaningful way.

Τα επιστημικά συναισθήματα διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη γνωστικές λειτουργίες και ακαδημαϊκές επιδόσεις. Η εμβυθιστική εικονική πραγματικότητα (ΕμΕΠ) εμπλουτίζει την εκπαιδευτική διαδικασία μέσω συναισθηματικά πλούσιων περιβαλλόντων που ενισχύουν τη μάθηση. Ωστόσο, λίγες έρευνες έχουν εξετάσει τη σύνδεση επιστημικών συναισθημάτων και γνωστικών αποτελεσμάτων στα πλαίσια της ΕμΕΠ. Στην παρούσα μελέτη, που συμμετείχαν 84 φοιτητές, εξετάστηκε ένα μοντέλο που διερεύνησε τη δυναμική θετικών και αρνητικών επιστημικών συναισθημάτων, την επίδρασή τους στη μάθηση, καθώς και τις διαφορές φύλου στο πλαίσιο της ΕμΕΠ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η διασκέδαση, η περιέργεια και η έκπληξη ενίσχυσαν τη μάθηση, με τη διασκέδαση να έχει τη μεγαλύτερη επίδραση, καταπνίγοντας αρνητικά συναισθήματα. Αντίθετα, η ανία και ο εκνευρισμός είχαν αρνητική επίδραση. Οι άντρες βίωσαν περισσότερη διασκέδαση, περιέργεια και έκπληξη και λιγότερο άγχος.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση ενός καινοτόμου μοντέλου επιμόρφωσης μελλοντικών σχεδιαστών εκπαιδευτικών σεναρίων για την Εκπαίδευση του Πολίτη (ΕτΠ), με αξιοποίηση εμβυθιστικών τεχνολογιών Εικονικής Πραγματικότητας (VR). Το μοντέλο βασίζεται σε αρχές μικτής μάθησης και συνδυάζει ατομικές και συνεργατικές φάσεις σχεδιασμού, καθώς και πειραματισμό με εμβυθιστικά περιβάλλοντα VR. Το προτεινόμενο μοντέλο, που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου MetaCivicEdu, αξιολογήθηκε πολύ θετικά από 97 πρωτόπειρους σχεδιαστές σεναρίων για την ενεργό πολιτειότητα, όπου αξιοποιούνται οι δυνατότητες των εμβυθιστικών περιβαλλόντων VR. Η αξιολόγηση περιλάμβανε ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των σεναρίων με ρουμπρίκα, καθώς και ανάλυση των απαντήσεων σε ερωτήσεις σχετικά με την ικανοποίηση των συμμετεχόντων και τη συνολική εμπειρία. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν βελτίωση των δεξιοτήτων μαθησιακού σχεδιασμού, και υψηλά επίπεδα ικανοποίησης. Το άρθρο συμβάλλει στη διαμόρφωση παιδαγωγικά τεκμηριωμένων προσεγγίσεων για την επαγγελματική ανάπτυξη εκπαιδευτικών στον σχεδιασμό ποιοτικών σεναρίων ψηφιακής μάθησης στο αντικείμενο της ενεργούς πολιτειότητας.

This study investigates the application of transparent display-based Augmented Reality (AR) in educational settings, focusing on user perceptions and media effectiveness. A classroom implementation involving 28 university students was conducted using the Innovative Cultural Experience (ICE) system, which integrates physical artifacts with interactive digital content displayed on a transparent touchscreen. The evaluation employed the Technology Acceptance Model to examine students' views on the usefulness, ease of use, satisfaction, and intention to use the system. Results show that 3D models and 360-degree media were perceived as the most effective content types. Students reported high usability, ease of use, and satisfaction, indicating strong potential for transparent AR displays to support learning. Observations and questionnaire data also revealed areas for improvement, particularly regarding textual content and interface interactions. The findings contribute to understanding how AR through transparent displays can enhance engagement and support educational objectives.

Η παρούσα έρευνα εξετάζει την αποτελεσματικότητα ερωτήσεων κατανόησης κειμένου που διαμορφώνονται από εκπαιδευτικούς σε σύγκριση με ερωτήσεις που δημιουργούνται μέσω τεχνητής νοημοσύνης. Το δείγμα της μελέτης αποτελείται από μαθητές/τριες της Στ’ Δημοτικού, που συμμετείχαν σε δύο φάσεις αξιολόγησης. Στην πρώτη φάση, διάβασαν ένα κείμενο και απάντησαν σε ερωτήσεις που σχεδιάστηκαν από μια πλατφόρμα ΤΝ. Στη δεύτερη φάση, διάβασαν ένα παρεμφερές κείμενο και απάντησαν σε ερωτήσεις που δημιουργήθηκαν από τους ερευνητές. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε σύγκριση των απαντήσεων των μαθητών/τριών, προκειμένου να διαπιστωθεί ποια ομάδα ερωτήσεων συνέβαλε περισσότερο στην κατανόηση του κειμένου. Επιπλέον, δόθηκε ένα ερωτηματολόγιο εξόδου για να διερευνηθούν οι προτιμήσεις των παιδιών ως προς τις δύο προσεγγίσεις. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι ερωτήσεις αναγνωστικής κατανόησης που δημιουργήθηκαν από την ΤΝ ήταν εξίσου αποτελεσματικές με εκείνες των εκπαιδευτικών, με παρόμοια ποσοστά σωστών απαντήσεων. Ωστόσο, οι μαθητές/τριες προτίμησαν τις ερωτήσεις των εκπαιδευτικών, τις οποίες αξιολόγησαν ως πιο σαφείς, ενδιαφέρουσες και βοηθητικές για την κατανόηση του κειμένου.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μεταμορφώνει ραγδαία την εκπαίδευση, ειδικά στον τομέα των Μαθηματικών. Με την ικανότητά της να αναλύει δεδομένα και να προσαρμόζεται, η ΤΝ προσφέρει εξατομικευμένες μαθησιακές εμπειρίες που παλαιότερα ήταν αδύνατες. Στην παρούσα εργασία, παρουσιάζουμε ένα πείραμα, με μαθητές/τριες Γυμνασίου, που είχε σκοπό να διερευνήσει τη συνδρομή στην καλλιέργεια των απαραίτητων δεξιοτήτων για την κατανόηση και επίλυση Ρεαλιστικών Μαθηματικών Προβλημάτων, τεσσάρων διαφορετικών εργαλείων ΤΝ, που ανήκουν στην κατηγορία των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων (ΜΓΜ). Τα εργαλεία έδρασαν ως εκπαιδευτικοί βοηθοί μέσω προτροπής (prompt) η οποία βασίστηκε αφενός σε μεθόδους προτεινόμενες από ερευνητές της ΤΝ (role assigning, chain of thought, few-shot prompt) αφετέρου στην παιδαγωγική προσέγγιση της Ενεργούς Μάθησης. Η εργασία ανέδειξε ότι τα ΜΓΜ, όταν αξιοποιούνται με δομημένες προτροπές και σαφείς παιδαγωγικούς ρόλους ενισχύουν τη στρατηγική σκέψη, τη μεταγνωστική επίγνωση και την αυτοπεποίθηση μαθητών/τριών σε μαθηματικά προβλήματα. Είναι απαραίτητο να διασφαλίσουμε ότι η τεχνολογία συμπληρώνει και ενισχύει τον ρόλο του/της εκπαιδευτικού. Η σωστή ενσωμάτωση της ΤΝ μπορεί να καλλιεργήσει μια νέα γενιά μαθητών/τριών με βαθύτερη κατανόηση και αγάπη για τα Μαθηματικά.

H εφαρμογή και αξιολόγηση των εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο έρευνας τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά την έλευση των εφαρμογών Παραγωγικής ΤΝ. Η υποστήριξη της διδασκαλίας, η αυτοματοποίηση διαδικασιών, η αξιολόγηση, η ανατροφοδότηση και η στήριξη της μάθησης αποτελούν μόνο κάποια από τα ζητήματα που είναι υπό διερεύνηση. Ιδιαίτερα τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα όπως το ChatGPT, εξετάζονται και αξιολογούνται ως προσωπικοί βοηθοί μάθησης των φοιτητών/τριών κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Στο πλαίσιο αυτό, σχεδιάσθηκε και εφαρμόσθηκε μία εκπαιδευτική παρέμβαση ημι-πειραματικής διάταξης σε 96 προπτυχιακούς φοιτητές/τριες. Το ChatGPT εφαρμόσθηκε ως προσωπικός βοηθός μάθησης για να αξιολογηθεί ο βαθμός επίδρασής του στα μαθησιακά αποτελέσματα, σε σύγκριση με την παραδοσιακή διδασκαλία. Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των δύο ομάδων, με την ομάδα που έκανε χρήση του ChatGPT να πετυχαίνει καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Αν και λόγω περιορισμών, δεν μπορούν να γενικευθούν τα αποτελέσματα, εντούτοις η συγκεκριμένη έρευνα αναδεικνύει αφενός τη δυναμική εφαρμογών τύπου ChatGPT στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και αφετέρου την ανάγκη διενέργειας ερευνών μεγαλύτερης κλίμακας στο πεδίο αυτό.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τις δυνατότητες της συνδυαστικής αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) και της δραματικής τέχνης στην εκπαίδευση για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών/τριών στο μάθημα της Γεωγραφίας της Στ΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Στο πλαίσιο αυτό, σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν 12 πρωτότυπα διδακτικά σενάρια που ενσωματώνουν τα ψηφιακά εργαλεία της ΤΝ και τις τεχνικές της δραματικής τέχνης, με σκοπό να ενισχύσουν την κριτική τους ικανότητα. Η έρευνα στηρίχθηκε στη μικτή μεθοδολογία, σε δείγμα ευκολίας σαράντα έξι (46) μαθητών/τριών της Στ΄ τάξης του δημοτικού, σε σχολική μονάδα αστικής περιοχής, συνδυάζοντας ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα. Τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν τον ρόλο της παιδαγωγικής αξιοποίησης των εφαρμογών ΤΝ και της δραματικής τέχνης στην καλλιέργεια της κριτική ικανότητας των μαθητών/τριών του δημοτικού σχολείου.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τις αντιλήψεις 229 μαθητών/τριών Στ’ Δημοτικού από σχολεία της Αττικής σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ), αξιοποιώντας το τετραδιάστατο πλαίσιο της Walan (2024): γνωστικό, συναισθηματικό, συμπεριφορικό και ηθικό Οι μαθητές/τριες απάντησαν σε ερωτήσεις ανοικτού τύπου και δραστηριότητες ελεύθερου συνειρμού οι οποίες αναλύθηκαν μέσω ποιοτικής μεθόδου. Τα ευρήματα ανέδειξαν σύνθετες αναπαραστάσεις της ΤΝ, με αναφορές σε ρομπότ, εφαρμογές, συναισθήματα, καθημερινή χρήση και ηθικές ανησυχίες. Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη ενσωμάτωσης του γραμματισμού στην ΤΝ στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, με βάση τις εμπειρίες και τις απόψεις των μαθητών/τριών.

Η παρούσα έρευνα εξετάζει την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στα σχέδια μαθημάτων Φυσικής και Πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση που δημιουργούνται μέσω της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (ΠΤΝ), εστιάζοντας στην πλατφόρμα MagicSchool.AI. Βασισμένη σε παιδαγωγικές προδιαγραφές όπως η Διερευνητική Μάθηση, η Διεπιστημονικότητα και η STEAM, η μελέτη διερευνά τη χρήση της πλατφόρμας ως προς την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδακτική πρακτική από τους εκπαιδευτικούς. Η μεθοδολογία περιλαμβάνει ανάλυση περιεχομένου σχεδίων μαθημάτων που δημιουργήθηκαν μέσω του MagicSchool.AI, ακολουθώντας πέντε διαφορετικά στάδια προτροπών, τα οποία ενεργοποιούν με συστηματικό τρόπο έντεκα διαφορετικά εργαλεία αυτού. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η πλατφόρμα ενσωματώνει τις ΤΠΕ σε διαφορετικό βαθμό και με διαφορετικό τρόπο στα δύο γνωστικά αντικείμενα. Παράλληλα, αναδεικνύονται προκλήσεις, όπως ανακρίβειες στο εκπαιδευτικό περιεχόμενο και περιορισμοί που σχετίζονται με τεχνικά ζητήματα. Η έρευνα καταδεικνύει ότι το MagicSchool.AI έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει τους εκπαιδευτικούς στην ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη διδασκαλία, αναδεικνύοντας τις περιοχές που χρήζουν βελτίωσης, καθώς απαιτείται προσεκτική χρήση, κατάλληλη τεχνολογική κατάρτιση και κριτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.

Το άρθρο παρουσιάζει μια μελέτη περίπτωσης για την ενσωμάτωση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης σε σχολική μονάδα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, εστιάζοντας στον ψηφιακό μετασχηματισμό και τις επιπτώσεις του, στο διδακτικό έργο και τη μαθησιακή διαδικασία. Η μεθοδολογία δεν στηρίζεται μόνο σε θεωρητική ανάλυση και ανασκόπηση σύγχρονης βιβλιογραφίας, με έμφαση στον ρόλο της ηγεσίας, της ψηφιακής επάρκειας των εκπαιδευτικών και της συνεργασίας εντός της σχολικής κοινότητας αλλά και σε ποσοτική έρευνα της ίδιας της σχολικής μονάδας καταγράφοντας τις αντιλήψεις του προσωπικού της. Στόχος είναι η μελέτη αντιλήψεων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη στην εκπαίδευση και τον ηγετικό ρόλο του διευθυντή στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η επιτυχής μετάβαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό απαιτεί νέες μορφές ηγεσίας και επαγγελματικής ανάπτυξης, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να υποστηρίξει την εξατομίκευση της μάθησης. Τελικά, επισημαίνεται η ανάγκη για συνεχή επιμόρφωση και στρατηγική συνεργασία, ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική πράξη.

Teaching folk literature in secondary education is essential for developing students' cultural awareness. The purpose of this research is to explore philologists' perceptions of the use of Generative Artificial Intelligence (AI) applications in teaching folk literature, such as folk tales and folk songs. The mixed-methods research, employing an embedded design, was conducted with the participation of 182 philologists who teach folk literature and have experience with AI applications, through an online questionnaire based on the Technology Acceptance Model. The results revealed teachers' positive perceptions, highlighting the benefits of augmenting lessons with multimedia materials, promoting innovation, and personalizing learning. However, barriers were also identified, such as a lack of training and technological equipment. Finally, it is suggested that systematic training and technological support for teachers be provided in order to enable the effective use of AI in the teaching of folk literature.

Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) για σκοπούς διαμορφωτικής αξιολόγησης εστιάζοντας στη χρήση της για την παροχή ανατροφοδότησης. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζει και συζητά τρεις βασικές προκλήσεις που σχετίζονται με τον χρόνο παροχής της ανατροφοδότησης, την πηγή της ανατροφοδότησης και την αυτορρυθμιζόμενη μάθηση. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, προτείνεται η διεπιστημονική συνεργασία ειδικών της τεχνολογίας και της εκπαίδευσης, ώστε η ανατροφοδότηση που παράγεται από την ΤΝ να συμβαδίζει με τις βέλτιστες παιδαγωγικές και μαθησιακές αρχές. Επιπροσθέτως, υποστηρίζει τη σημασία της ανάπτυξης των μετα-γνωστικών δεξιοτήτων και των στρατηγικών μάθησης, ώστε να μάθουν οι μαθητές/τριες να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τα εργαλεία ΤΝ για να υποστηρίζουν τη μάθησή τους.

Οι απόψεις των φοιτητών για την αξιοποίηση εργαλείων ΤΝ μπορούν να υποστηρίξουν τη χάραξη ενός καινούργιου δρόμου πολιτικών αξιοποίησης αυτών των εργαλείων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα εργασία διερευνά τις απόψεις φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών για τη χρήση, τα οφέλη και τις προκλήσεις των εργαλείων αυτών για ακαδημαϊκούς σκοπούς. Για τη συλλογή των δεδομένων της έρευνας ακολουθήθηκε ποιοτική προσέγγιση στην οποία πραγματοποιήθηκαν ημι-δομημένες συνεντεύξεις σε 12 φοιτήτριες ανθρωπιστικών σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών. Οι φοιτητές φαίνεται να χρησιμοποιούν εργαλεία TN κυρίως για τη συγγραφή εργασιών και αναζήτηση πληροφοριών. Αναγνωρίζουν οφέλη σχετικά με την ενίσχυση της νοητικής ανάπτυξης και ταυτόχρονα εκφράζουν ανησυχίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως η αποδυνάμωση της ακαδημαϊκής ακεραιότητας και η ροπή προς τη λογοκλοπή.

Η μελέτη διερευνά τις στάσεις και τις πρακτικές εκπαιδευτικών απέναντι στην ενσωμάτωση της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης, στη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας. Μέσω συνεντεύξεων σε 34 εκπαιδευτικούς, εφαρμόστηκε θεωρητική τυπολογική ανάλυση και στη συνέχεια επαληθεύτηκε και εμπλουτίστηκε με τη μέθοδο της Ανάλυσης Πολλαπλής Αντιστοιχίας, αναδεικνύοντας πέντε τύπους εκπαιδευτικών: ενθουσιώδεις χρήστες, προσεκτικούς πρακτικούς, θεωρητικούς επιφυλακτικούς, κριτικά αναστοχαζόμενους και απόμακρους/αρνητικούς. Η συγκριτική ανάλυση επιβεβαίωσε την εγκυρότητα της αρχικής τυπολογίας, ενώ ανέδειξε εσωτερικές διαβαθμίσεις στάσεων και πρακτικών. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι η υιοθέτηση της ΤΝ δεν είναι γραμμική ή ομοιογενής, αλλά συγκροτείται εντός ενός πολυπαραγοντικού πλαισίου που περιλαμβάνει επαγγελματικές πεποιθήσεις, εμπειρική χρήση, επιμόρφωση και αντιλήψεις για τον παιδαγωγικό ρόλο. Η μελέτη προσφέρει ένα ερμηνευτικό και λειτουργικό σχήμα κατηγοριοποίησης που μπορεί να υποστηρίξει μελλοντικές στοχευμένες επιμορφωτικές πολιτικές και να αναπτύξει τον αναστοχασμό των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο υιοθέτηση της τεχνολογικής καινοτομίας στην εκπαίδευση.

Η παρούσα εργασία επιχειρεί μια κριτική επισκόπηση του ρόλου που διαδραματίζει η χρήση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης στην αναθεώρηση των διαδικασιών αξιολόγησης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Εστιάζει αφενός στις παιδαγωγικές, θεσμικές και συναισθηματικές διαστάσεις της χρήσης ΤΝ για την παροχή βαθμολόγησης και ανατροφοδότησης (feedback), και αφετέρου στις προκλήσεις που εγείρονται σε παράγοντες όπως η αξιοπιστία, η ενσυναίσθηση και η εμπιστοσύνη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αυξανόμενη χρήση τους από φοιτητές για την παραγωγή ακαδημαϊκών εργασιών, χωρίς παιδαγωγική εμπλοκή ή αναστοχασμό. Η μελέτη αναλύει τη μετάβαση από τις παραδοσιακές μορφές ανατροφοδότησης στην αξιολόγηση με χρήση εργαλείων ΤΝ, διερευνώντας τις επιπτώσεις στη σχέση φοιτητών και διδασκόντων, το κοινωνικό συμβόλαιο της εκπαίδευσης και τη νοηματοδότηση της αξιολόγησης. Παρουσιάζονται, επίσης, ηθικά, πολιτικά και πολιτισμικά διλήμματα, όπως η διαφάνεια των αλγορίθμων, οι γνωστικές προκαταλήψεις και οι διαδικασίες ελέγχου. Τέλος, προτείνονται στρατηγικές για ένα μετασχηματιστικό και ανοικτό πλαίσιο αξιολόγησης με ΤΝ, που επανατοποθετεί την αξιολόγηση ως διαδικασία εμπιστοσύνης και συμμετοχής.

Ο τομέας της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), και ειδικότερα η Διαλογική Τεχνητή Νοημοσύνη (ΔΤΝ) μέσω Ψηφιακών Βοηθών (ΨΒ) γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη, επιτρέποντας τη φυσική αλληλεπίδραση με χρήστες και εξατομικευμένες απαντήσεις. Στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΤΕ), οι ΨΒ αναδεικνύονται ως καινοτόμα εργαλεία που ενισχύουν την εκπαιδευτική εμπειρία, προσφέροντας συνεχή υποστήριξη στους φοιτητές. Οι σύγχρονοι φοιτητές, με αυξημένες ψηφιακές δεξιότητες, αποδέχονται θετικά την ενσωμάτωσή τους στη μαθησιακή διαδικασία. Τα ιδρύματα ΤΕ αξιοποιούν τους ΨΒ για πληθώρα λειτουργιών, όπως εγγραφή μαθημάτων, 24/7 υποστήριξη, συστάσεις και αξιολογήσεις. Παράλληλα, αναγνωρίζεται η σημασία της ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση, με τους ΨΒ να αναδεικνύονται σε χρήσιμα εργαλεία για την υποστήριξη Φοιτητών με Αναπηρία (ΦμΑ). Μέσω τεχνικών μηχανικής μάθησης, οι ΨΒ μπορούν να προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των ΦμΑ, προάγοντας την προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερο ρόλο διαδραματίζουν οι θεσμικές δομές υποστήριξης, όπως η Επιτροπή Στήριξης Φοιτητών με Αναπηρία του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Οι ανάγκες που ανακύπτουν από τη δράση της επιτροπής καταδεικνύουν την σημασία ανάπτυξης ΨΒ, οι οποίοι θα μπορούν να λειτουργούν συμπληρωματικά στην καθοδήγηση και την ακαδημαϊκή ενδυνάμωση των ΦμΑ. Η παρούσα εργασία εξετάζει τον ρόλο των ΨΒ στη διαμόρφωση ενός προσβάσιμου και παιδαγωγικά υποστηρικτικού περιβάλλοντος στην ΤΕ, ενισχύοντας την ισότιμη συμμετοχή των ΦμΑ στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παράλληλα, εξετάζει τις αρχές σχεδιασμού και υλοποίησης ενός ΨΒ που στοχεύει στην προώθηση της συμπερίληψης στην ΤΕ.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τη χρήση του ChatGPT ως ένα σύστημα Διαλογικής Τεχνητής Νοημοσύνης (ΔΤΝ), από 189 πρωτοετείς φοιτητές και φοιτήτριες (μελλοντικοί νηπιαγωγοί) Προσχολικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην ακαδημαϊκή τους πρακτική. Τα αποτελέσματα αναφέρουν γενικά θετική εξοικείωση των μελλοντικών νηπιαγωγών, με έμφαση στη χρήση του εργαλείου για εύρεση ιδεών και αναζήτηση πληροφοριών. Ωστόσο, οι ίδιοι διατηρούν επιφυλάξεις για θέματα όπως η αξιοπιστία, η ηθική χρήση και η επίδραση στην κριτική σκέψη και την ακαδημαϊκή ακεραιότητα. Προτείνονται ενέργειες για την ορθή ενσωμάτωση της ΤΝ στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΤΕ), με έμφαση στην εκπαίδευση, τη θεσμική υποστήριξη και τη διαμόρφωση κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου. Η έρευνα τονίζει την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις, ώστε η ΤΝ να αξιοποιηθεί δημιουργικά και υπεύθυνα στον χώρο της ΤΕ.

Η εργασία περιγράφει την ανάπτυξη του "Support Day of Children Application" (SuDoCapp), μιας εφαρμογής που σχεδιάστηκε από μαθητές Γυμνασίου με στόχο να υποστηρίξει αυτιστικά παιδιά και, γενικότερα, παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες στις καθημερινές ρουτίνες τους, καθώς και την αξιολόγησή της με τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Η εφαρμογή εντάσσεται στο πλαίσιο της συμπεριληπτικής τεχνολογίας, δίνοντας έμφαση στην αυτονομία και την προφορική καθοδήγηση χωρίς χρήση γραπτού λόγου. Η αξιολόγηση βασίστηκε σε προσομοίωση χρηστών με τη βοήθεια του γλωσσικού μοντέλου ChatGPT, το οποίο "υποδύθηκε" γονείς, εκπαιδευτικούς, ειδικούς παιδαγωγούς και μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η μέθοδος αυτή επέτρεψε τη δοκιμή της εφαρμογής σε ένα ευρύ φάσμα σεναρίων χρήσης, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τη χρηστικότητα και τη συναισθηματική αποδοχή της. Η τεχνητή νοημοσύνη, η οποία εντάσσεται στο πλαίσιο της ανθρωποκεντρικής σχεδίασης, συμβάλλει στην ανίχνευση σημείων προς βελτίωση σε πρώιμο στάδιο, χωρίς την ανάγκη πρόσβασης σε πραγματικούς χρήστες. Η μεθοδολογία αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για μαθητικές ομάδες σχεδιασμού.

Καθώς η εκπαίδευση εξελίσσεται, καθίσταται ζωτικής σημασίας να αναγνωρίζονται διαφορετικά στυλ μάθησης για να παρέχονται στους μαθητές/τριες βέλτιστες μαθησιακές εμπειρίες. Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) προσφέρει στους εκπαιδευτικούς ισχυρά εργαλεία για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας, την ενίσχυση της δημιουργικότητας και την αύξηση της προσαρμοστικότητας. Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση απαιτεί τεχνικές γνώσεις και συνεχή επαγγελματική εξέλιξη. Όταν χρησιμοποιείται αποτελεσματικά, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία πιο ευέλικτων, ελκυστικών και εξατομικευμένων περιβαλλόντων μάθησης. Η ΤΝ φέρνει μια μεταμορφωτική αλλαγή στον τομέα της ειδικής εκπαίδευσης, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για μαθητές/τριες με ειδικές ανάγκες και μετασχηματίζοντας τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν και αλληλοεπιδρούν με το εκπαιδευτικό υλικό. Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται συνοπτικά πλατφόρμες και εφαρμογές που ενσωματώνουν τεχνητή νοημοσύνη και που μπορούν να αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση προάγοντας την ένταξη και την ενσωμάτωση.

Η είσοδος και η συνεχώς αυξανόμενη χρήση των τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινή ζωή και στην εκπαίδευση δημιούργησε νέες ευκαιρίες, αλλά και προκλήσεις. Ιδιαίτερα στον χώρο της εκπαίδευσης συντελείται ένας ψηφιακός μετασχηματισμός μέσα από τη χρήση παιδαγωγικών πρακτόρων Τεχνητής Νοημοσύνης, οι οποίοι δεν περιορίζονται στην απλή επικοινωνία, αλλά προβλέπεται να ενσωματώνουν ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών. Πιο συγκεκριμένα, η ενσωμάτωση ευφυών πρακτόρων Τεχνητής Νοημοσύνης στην εκπαίδευση θα μπορεί να μετατρέπει τα παραδοσιακά μοντέλα διδασκαλίας και μάθησης σε σύγχρονα μοντέλα εξατομικευμένης και ενεργητικής μάθησης προσαρμόζοντας την εκπαιδευτική πράξη στις ατομικές ανάγκες του κάθε μαθητή, ενισχύοντας τα κίνητρα εμπλοκής τους στη μαθησιακή διαδικασία και βελτιώνοντας τα μαθησιακά αποτελέσματα. Ωστόσο, παρά τη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη, οι παιδαγωγικοί πράκτορες Τεχνητής Νοημοσύνης δεν έχουν φτάσει σε κάποιο επίπεδο επιτυχούς επικοινωνίας με τους μαθητές και δεν περιγράφεται στη σχετική έρευνα κάποιο παιδαγωγικό πλαίσιο αξιοποίησής τους και δυναμικής αλληλεπίδρασής τους με τους μαθητές. Έτσι, υπάρχει ο κίνδυνος η χρήση πρακτόρων Τεχνητής Νοημοσύνης να αναπαράγει ένα παραδοσιακό μοντέλο διδασκαλίας και μάθησης, χωρίς κάποια ιδιαίτερα θετική επίδραση στη μαθησιακή διαδικασία. Με βάση τα παραπάνω στόχος της παρούσας εργασίας είναι να προτείνει ένα δυναμικό ψηφιακό περιβάλλον Γραμματισμού, όπως είναι τα περιβάλλοντα κοινωνιογνωσιακής μαθητείας, μέσα στο οποίο οι μαθητές θα υποστηρίζονται από παιδαγωγικούς πράκτορες Τεχνητής Νοημοσύνης σε γνωστικό, μεταγνωστικό και κοινωνικο-συναισθηματικό επίπεδο.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει εισέλθει δυναμικά στον εκπαιδευτικό χώρο, προσφέροντας νέες δυνατότητες. Ωστόσο, η χρήση της εγείρει σοβαρά ηθικά ζητήματα, κυρίως σχετικά με την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της. Η παρούσα εργασία εξετάζει τους βασικούς προβληματισμούς που προκύπτουν από τη χρήση ΤΝ στην εκπαίδευση, με έμφαση στις ηθικές, νομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις της ενσωμάτωσης της ΤΝ στην εκπαίδευση, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ηθικά, η ΤΝ εγείρει ζητήματα ακαδημαϊκής ακεραιότητας, ιδιωτικότητας και προκαταλήψεων, απαιτώντας διαφανή και υπεύθυνα πλαίσια. Νομικά, το περιεχόμενο παραγόμενο από ΤΝ περιπλέκει τα πνευματικά δικαιώματα, με τον νόμο 2121/1993 να υστερεί έναντι του κανονισμού AI Act της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περιβαλλοντικά, η ενεργοβόρα φύση της ΤΝ συμβάλλει σε σημαντικές εκπομπές άνθρακα, κάτι που συνδέεται με τις περιβαλλοντικές πολιτικές και το ενεργειακό μείγμα χωρών, όπως η Ελλάδα. Αυτό που αναδύεται ως ανάγκη είναι η δίκαιη και βιώσιμη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, ξεπερνώντας ή οριοθετώντας τέτοια ζητήματα. Στην εργασία παρουσιάζονται παραδείγματα από την ελληνική πραγματικότητα και προτείνονται πολιτικές και παιδαγωγικές πρακτικές για την υπεύθυνη ενσωμάτωση της ΤΝ στην εκπαίδευση. Η εργασία καταλήγει σε προτάσεις που στοχεύουν στη διασφάλιση της ακαδημαϊκής ακεραιότητας και της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης.

Στην εργασία παρουσιάζεται μέρος έρευνας σχεδιασμού που μελετάει υλικά θεμελιωμένη ενσώματη μορφή έκφρασης γραμμικής συνάρτησης - διπλάσιας αναλογίας από μαθητές Ε’ Δημοτικού, καθώς χρησιμοποιούν τεχνολογία αναγνώρισης κίνησης χεριών, το "MaLT2Dance", στο πλαίσιο δραστηριοτήτων καλλιτεχνικής δημιουργίας "χορευτικών γραμμάτων". Οκτώ μαθητές συμμετείχαν σε σχεδιασμό και εκτέλεση χορογραφίας, συντονίζοντας ανά δύο τις κινήσεις των χεριών τους που ήταν συνδεδεμένες δυναμικά με γεωμετρικούς μετασχηματισμούς σχημάτων (γραμμάτων) με ενσωματωμένες αναλογικές σχέσεις πλευρών, με σκοπό το γράμμα να κινείται στον ρυθμό μουσικών τραγουδιών. Μέσα από θεματική ανάλυση δεδομένων από βίντεο καταγραφής οθόνης, βιντεοσκόπηση και μαγνητοφώνηση των παιδιών, και σημειώσεων, αναδεικνύεται η σταδιακή μετάβαση από ασυντόνιστες κινήσεις σε πιο ακριβή και στοχευμένο συντονισμό. Στη συζήτηση δίνεται βάση στον ρόλο της τεχνολογίας και της καλλιτεχνικής αισθητικής στην ανάπτυξη και εξέλιξη ενσώματου μαθηματικού-συμμεταβολικού συλλογισμού από μαθητές, με στόχο τη συμβολή στην γενικότερη ερευνητική συζήτηση γύρω από την θεώρηση και τον ρόλο των τεχνολογιών στην ενσώματη μάθηση μαθηματικών.

Η παρούσα εργασία εστιάζει στη χρήση λογισμικού τρισδιάστατης σχεδίασης και εκτύπωσης ως εργαλείο μάθησης κατά τη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στο Δημοτικό. Το διαδικτυακό λογισμικό Tinkercad χρησιμοποιήθηκε στην υλοποίηση ενός project με τίτλο "Η αυλή μας σε τρεις διαστάσεις" που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή 47 μαθητών/τριών της Στ’ τάξης. Σκοπός της εργασίας ήταν τόσο η εξοικείωση των μαθητών/τριών με το λογισμικό τρισδιάστατης σχεδίασης, όσο και η ανάπτυξη ψηφιακών και μη δεξιοτήτων με θέμα τη βελτίωση του σχολικού περιβάλλοντος και συγκεκριμένα της αυλής του σχολείου. Αρχικά πραγματοποιήθηκε ανάλυση, συζήτηση και καταγραφή των προβλημάτων της υπάρχουσας αυλής από τους/τις μαθητές/τριες. Στη συνέχεια τα παιδιά εργάστηκαν στην εφαρμογή σχεδίασης και μετέτρεψαν τις προτάσεις τους σε 3D σχέδια. Στο τέλος, οι μαθητές/τριες εκτύπωσαν τις δημιουργίες τους και με αυτές, και άλλες κατασκευές, κατασκεύασαν μια φυσική μακέτα του σχολείου. Κατά την εκπόνηση της εργασίας οι μαθητές/τριες ανέπτυξαν δεξιότητες ψηφιακού σχεδιασμού, κριτικής σκέψης, επικοινωνίας, συνεργατικότητας. Η παρούσα εισήγηση ευελπιστεί να συμβάλει στην ανάδειξη καλών πρακτικών για τη χρήση εφαρμογών νέων τεχνολογιών στο πλαίσιο διδασκαλίας των ΤΠΕ.

Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να εξετάσει τις εμπειρίες και τις αντιλήψεις μαθητών/τριών της Ε΄ και Στ΄ τάξης σχετικά με τη χρήση των drones, στο πλαίσιο ενός σεναρίου STEM, στο σχολικό περιβάλλον. Η έρευνα ακολουθεί μικτή μεθοδολογική προσέγγιση, με ποσοτικά δεδομένα από ερωτηματολόγιο (Ν = 107) και ποιοτικά δεδομένα από ημιδομημένες συνεντεύξεις (Ν = 25). Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μαθητές/τριες θεωρούν τα drones εύχρηστα και εύκολα στη χρήση, ενώ επιθυμούν να τα αξιοποιήσουν σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα, όπως η Γεωγραφία, τα Μαθηματικά και η Πληροφορική. Παράλληλα, επισημαίνουν ορισμένους περιορισμούς κυρίως τεχνικούς, όπως η μικρή διάρκεια της μπαταρίας ή δυσκολίες στον χειρισμό. Η έρευνα συμβάλλει στην κατανόηση της παιδαγωγικής αξίας των drones στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και προσφέρει εμπειρικά δεδομένα για τον σχεδιασμό μελλοντικών διδακτικών παρεμβάσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις αντιλήψεις και τις ανάγκες των μαθητών/τριών.

Η νευροεπιστήμη, ως επιστημονικός κλάδος, μελετά το νευρικό σύστημα και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Η σύνδεση της με την εκπαίδευση αποτελεί έναν τομέα που έχει προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της προόδου στις μεθόδους απεικόνισης του εγκεφάλου και των νέων ευρημάτων που προκύπτουν από τις έρευνες για τη λειτουργία του. H σύνδεση των δύο επιστημονικών κλάδων έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία, με την έρευνα να αποκαλύπτει πώς οι μαθησιακές διαδικασίες σχετίζονται με τη νευρολογική ανάπτυξη. Οι ερευνητές χρησιμοποιούν νέες εξελιγμένες τεχνολογίες και θεωρητικά μοντέλα για να διερευνήσουν τη σύνδεση μεταξύ δομής και λειτουργίας του εγκεφάλου, παρέχοντας αναλυτικές γνώσεις για το πώς οι μαθητές επεξεργάζονται, αποθηκεύουν και ανακαλούν πληροφορίες αλλά και χρήσιμα δεδομένα που μπορούν να ενισχύσουν τις παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Οι τελευταίες έρευνες μάλιστα, συνεχώς αναπτύσσουν νέες μεθόδους που ενσωματώνουν αυτά τα δεδομένα στην εκπαιδευτική πράξη αλλάζοντας το μέλλον της εκπαίδευσης.

Τα ψηφιακά παιχνίδια παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως παιδαγωγικά εργαλεία, οι μαθητές/τριες αλληλοεπιδρούν ενεργά με το περιεχόμενο, ενώ αναπτύσσουν κρίσιμες δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και συνεργασίας. Η εργασία παρουσιάζει την εφαρμογή ενός υβριδικού εκπαιδευτικού παιχνιδιού διαφυγής με σκοπό την επανάληψη και ενίσχυση ήπιων δεξιοτήτων μέσα από μια διαδραστική και ευχάριστη εμπειρία. Ο στόχος της μελέτης ήταν να διερευνηθεί η στάση των μαθητών/τριών απέναντι σε μια εναλλακτική μορφή διδασκαλίας και ειδικότερα στο συγκεκριμένο παιχνίδι. Η θεματική ανάλυση, ανέδειξε πρότυπα νοήματος παρέχοντας γνωστική πρόσβαση σε συλλογικές σημασιοδοτήσεις. Η εμπειρία του παιχνιδιού διαφυγής αξιολογήθηκε θετικά, προσφέροντας ένα πλαίσιο μάθησης όπου η συνεργασία, η ενεργή συμμετοχή και η συναισθηματική εμπλοκή συνδυάστηκαν. Επιπλέον, λειτούργησε ως πολυτροπικό μαθησιακό περιβάλλον, προσφέροντας δυνατότητες γνωστικής ανάπτυξης και κοινωνικής ενδυνάμωσης. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να αξιολογηθεί περαιτέρω και ότι εφαρμογές όπως αυτή είναι απαραίτητες σε εργαστηριακά μαθήματα.

Υπό το πρίσμα της συζήτησης για τον αντίκτυπο των ψηφιακών εκπαιδευτικών παιχνιδιών (ΨΕΠ) στις δεξιότητες και τις γνώσεις των πολύ μικρών μαθητών, πραγματοποιήθηκε μελέτη για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους συγκριτικά με συμβατικό εκπαιδευτικό υλικό. Συμμετείχαν 81 μαθητές νηπιαγωγείου και η έρευνα εστίασε σε έννοιες κατεύθυνσης, καθώς και στη σύγκριση και διάταξη ποσοτήτων μέχρι το δέκα. Χορηγήθηκαν τεστ αξιολόγησης για τη μέτρηση της απόκτησης γνώσεων, ενώ ερωτηματολόγια χρησιμοποιήθηκαν για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τα κίνητρα, τη διασκέδαση και την ευκολία χρήσης. Τα ευρήματα έδειξαν ότι, σε σύγκριση με τα συμβατικά υλικά, τα ΨΕΠ ενίσχυσαν σημαντικά τις δεξιότητες που εξετάστηκαν. Αν και τα ΨΕΠ βαθμολογήθηκαν υψηλότερα όσον αφορά τη διασκέδαση και τα κίνητρα, θεωρήθηκαν λιγότερο εύχρηστα.

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει την επίδραση ενός προγράμματος παρέμβασης, το οποίο αξιοποιεί τη μεικτή και παιγνιώδη μάθηση, στην ικανότητα αναδιήγησης παιδιών προσχολικής ηλικίας. Για τη διερεύνηση του αναφερόμενου σκοπού πραγματοποιήθηκε μια ημι-πειραματική μελέτη με μία πειραματική ομάδα και μία ομάδα ελέγχου με προέλεγχο και μετέλεγχο της επίδοσης των παιδιών. Το δείγμα αποτέλεσαν 27 παιδιά ενός δημόσιου νηπιαγωγείου του νομού Ηρακλείου. Στην πειραματική ομάδα πραγματοποιήθηκαν ψηφιακές και μη ψηφιακές παιγνιώδεις δραστηριότητες (μεικτή μάθηση), ενώ στην ομάδα ελέγχου ακολουθήθηκε το τυπικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου. Για τον έλεγχο της ισοδυναμίας των ομάδων και την εκτίμηση της επίδρασης του προγράμματος χορηγήθηκαν στα παιδιά τεστ σχετικά με το παραγωγικό και το δεκτικό λεξιλόγιο, και την ικανότητα αναδιήγησης. Τα αποτελέσματα έδειξαν τη σημαντική επίδραση της πειραματικής παρέμβασης στην ανάπτυξη της ικανότητας αναδιήγησης των παιδιών, αναδεικνύοντας τη χρησιμότητα εφαρμογής της μεικτής και παιγνιώδους μάθησης στο περιβάλλον της προσχολικής τάξης.

Η μελέτη διερευνά τις στρατηγικές που αναπτύσσουν τα παιδιά κατά την αλληλεπίδρασή τους με το ψηφιακό παιχνίδι σοβαρού σκοπού Φωτογωνίες, που σχεδιάστηκε με στόχο την κατανόηση της διάδοσης και ανάκλασης του φωτός. Το δείγμα αποτέλεσαν 44 μαθητές/τριες Στ’ τάξης Δημοτικού Σχολείου. Ακολουθήθηκε μικτή μεθοδολογία με συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων (pre-test re-test, ανάλυση καταγραφών οθόνης και διαλόγων). Τα αποτελέσματα δείχνουν εξέλιξη από αυθόρμητες, εμπειρικές στρατηγικές σε συστηματικές και αναστοχαστικές, με χρήση της ανακαλυφθείσας επιστημονικής γνώσης. Παράλληλα, διαπιστώθηκαν γνωστικές μεταβάσεις μέσα από τη βελτίωση των επιδόσεων στο τελικό re-test. Η μελέτη αναδεικνύει τη θετική συμβολή των κατάλληλα σχεδιασμένων ψηφιακών παιχνιδιών στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση ενός ψηφιακού εκπαιδευτικού παιχνιδιού για το μάθημα "Μελέτη Περιβάλλοντος" της Δ’ Δημοτικού. Το παιχνίδι αξιοποιεί την πλατφόρμα Unity για τη δημιουργία ενός τρισδιάστατου, διαδραστικού περιβάλλοντος μάθησης, εστιάζοντας σε οικολογικά ζητήματα όπως η ρύπανση, οι πυρκαγιές και η βιοποικιλότητα. Η μεθοδολογία σχεδιασμού και αξιολόγησης του παιχνιδιού περιλάμβανε βιβλιογραφική επισκόπηση, σεναριακό σχεδιασμό, ανάπτυξη και αξιολόγηση από δασκάλους. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης ανέδειξαν την υψηλή αποδοχή του παιχνιδιού ως προς τη χρηστικότητα, την αισθητική και την εκπαιδευτική του αξία, ενώ επισημάνθηκαν προτάσεις για βελτιώσεις, όπως η απλοποίηση της πλοήγησης και ο εμπλουτισμός του περιεχομένου. Παράλληλα, έδειξαν ότι το παιχνίδι ενισχύει τη μαθησιακή εμπειρία και συμβάλλει στη διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης, αποτελώντας πολύτιμο εργαλείο για την υποστήριξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Η διδασκαλία διεπιστημονικού περιεχομένου προάγει την ανάπτυξη επιστημονικού γραμματισμού και την ενεργητική μάθηση συμβάλλοντας στην ισότιμη συμμετοχή και πρόοδο όλων των μαθητών σε επίπεδο γενικής τάξης. Η αξιοποίηση της Ψηφιακής Τεχνολογίας (ΨΤ) σε συνδυασμό με τις αρχές του Καθολικού Σχεδιασμού για τη Μάθηση (ΚΣΜ) ενισχύουν την προσβασιμότητα και προάγουν τη συμπερίληψη. Σκοπός της παρούσας πιλοτικής μελέτης ήταν να διερευνήσει την εφαρμογή του ΚΣΜ για τη δημιουργία ενός ψηφιακού μαθησιακού περιβάλλοντος μέσω της σύνδεσης Μαθηματικών και Φυσικής σ’ ένα συμπεριληπτικό πλαίσιο. Στην παρέμβαση συμμετείχαν δέκα μαθητές Β΄ Γυμνασίου, εκ των οποίων ένας μαθητής με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος, ένας μαθητής με οπτική αναπηρία, συνοδά χρόνια νοσήματα και γενικές μαθησιακές δυσκολίες και ένας μαθητής με προβλήματα λόγου και ομιλίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ενσωμάτωση της ΨΤ στην παρέμβαση βελτίωσε τα μαθησιακά αποτελέσματα και ενθάρρυνε την εμπειρία των μαθητών.

Η ραγδαία εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) και των Ψηφιακών Μαθησιακών Αντικειμένων (ΨΜΑ) μπορούν να μεταμορφώσουν τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό και τη μαθησιακή εμπειρία στον εκπαιδευτικό τομέα. Η παρούσα πιλοτική μελέτη διερευνά τις αντιλήψεις 25 μαθητών/τριών της Στ’ Δημοτικού σχετικά με τη χρησιμότητα, την ευχαρίστηση, την ευκολία χρήσης, τη στάση και την πρόθεση χρήσης απέναντι σε Ψηφιακά Μαθησιακά Αντικείμενα (ΨΜΑ) και εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), όπως ο AI Tutor, στο πλαίσιο της διδασκαλίας της Γλώσσας. Βασισμένη στο τροποποιημένο Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (TAM), η έρευνα περιλάμβανε διδακτική παρέμβαση με 25 μαθητές/τριες, οι οποίοι διδάχθηκαν την Ενότητα 16: "Μουσεία" της Γλώσσας της Στ΄ Δημοτικού χρησιμοποιώντας αποκλειστικά ΨΜΑ και εργαλεία ΤΝ. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω ειδικού ερωτηματολογίου, αξιολογώντας την αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα, την ευκολία χρήσης και την ευχαρίστηση, καθώς και την στάση και πρόθεση για περαιτέρω ενσωμάτωση των ΨΜΑ και της ΤΝ στη μαθησιακή διαδικασία. Τα ευρήματα υποδεικνύουν θετική αποδοχή των εργαλείων με κυρίαρχη παράμετρο που επηρεάζει τη στάση και την πρόθεση χρήσης την ευχαρίστηση των μαθητών/τριών. Τα αποτελέσματα ενισχύουν τη συζήτηση για την αξιοποίηση των ΨΜΑ και της ΤΝ στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και υπογραμμίζουν την ανάγκη για ευρύτερη έρευνα σε μεγαλύτερο δείγμα.

Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη και η ανάπτυξη ενός εργαλείου που δημιουργεί διαδραστικό και πολυμεσικό περιεχόμενο. Το QlicK σχεδιάστηκε με σκοπό να καλύψει τους περιορισμούς που παρατηρούνται σε αντίστοιχα υφιστάμενα εργαλεία. Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζει πλήρως την ελληνική γλώσσα, επιτρέποντας την εξαγωγή του περιεχομένου σε μορφή HTML5. Παράλληλα, η δωρεάν διαθεσιμότητά του προσφέρει άμεση πρόσβαση χωρίς οικονομικό κόστος για τους/τις χρήστες/ριες. Στη σύγκρισή του με ευρέως χρησιμοποιούμενες διαδικτυακές πλατφόρμες, μέσω εξειδικευμένων εργαλείων, διερευνήθηκαν οι τομείς της απόδοσης, της προσβασιμότητας καθώς και των πρακτικών που χρησιμοποιήθηκαν στην ανάπτυξη του. Τα αποτελέσματα της σύγκρισης έδειξαν ότι το QlicK αποτελεί ένα πλήρως προσβάσιμο και βελτιστοποιημένο εργαλείο για τις μηχανές αναζήτησης, στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν οι βέλτιστες πρακτικές στην υλοποίησή του. Επιπλέον, παρουσιάζει υψηλή απόδοση στους χρόνους φόρτωσης και απόκρισης, προσφέροντας στο χρήστη μία ευχάριστη εμπειρία πλοήγησης. Τέλος, το QlicK αποτελεί ένα προσβάσιμο εργαλείο για κάθε εκπαιδευτικό, το οποίο διατίθεται άμεσα και δωρεάν.

Τα σύγχρονα δημογραφικά δεδομένα μετασχηματίζουν δυναμικά την κοινωνική πραγματικότητα. Η γήρανση του πληθυσμού, οι μεταναστευτικές ροές, η ανακατανομή του πληθυσμού και η εντεινόμενη πολιτισμική ποικιλομορφία δημιουργούν σύνθετες προκλήσεις για την εκπαίδευση. Το σχολείο καλείται να ανταποκριθεί στις εξελίξεις αυτές καλλιεργώντας στους μαθητές γνώσεις, δεξιότητες και αξίες που θα τους καταστήσουν ικανούς να λειτουργούν ως συνειδητοποιημένοι και υπεύθυνοι πολίτες. Στην προοπτική αυτή σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε η πλατφόρμα POPEYE που φιλοδοξεί να εισαγάγει τα δημογραφικά ζητήματα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, αξιοποιώντας σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις και ψηφιακά εργαλεία. Στόχος της πλατφόρμας είναι να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές στα ζητήματα του πληθυσμού μέσα από διαθεματικά εκπαιδευτικά σενάρια, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να αναπτύξουν κοινωνική ευαισθησία και κριτική σκέψη. Ταυτόχρονα, η πλατφόρμα προσφέρει στους εκπαιδευτικούς κατάλληλα εργαλεία και υλικό που διευκολύνουν την ένταξη του νέου αυτού διδακτικού αντικειμένου στην καθημερινή διδακτική πρακτική, ενισχύοντας τον παιδαγωγικό τους ρόλο.

H ανάπτυξη διδακτικών δεξιοτήτων που γεφυρώνουν το κενό μεταξύ θεωρίας και πράξης είναι ένας από τους βασικούς στόχους των προγραμμάτων εκπαίδευσης εκπαιδευτικών. Η παρούσα εργασία παρουσιάζει το σχεδιασμό εκπαιδευτικής παρέμβασης κατά την οποία οι ασκούμενοι φοιτητές/ήτριες αναλύουν βιντεοσκοπήσεις κατά τις οποίες γίνεται χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού από νήπια, με σκοπό να αναπτύξουν παιδαγωγικές τεχνολογικές ικανότητες. Το θεωρητικό υπόβαθρο της παρέμβασης συνδυάζει το μοντέλο των μαθησιακών τροχιών των Clements και Sarama με το μοντέλο TPACK για το σχεδιασμό ολοκληρωμένης εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών. Ειδικότερα, η παρέμβαση στοχεύει οι φοιτητές/ήτριες να αναπτύξουν (α) ικανότητες αρχικής και διαγνωστικής αξιολόγησης των μαθητών/ριών, βασιζόμενη στο εξελικτικό μοντέλο των μαθησιακών τροχιών και (β) δεξιότητες επισήμανσης (noticing skills) και λήψης αποφάσεων, απαραίτητων για τον σχεδιασμό κατάλληλων διδακτικών παρεμβάσεων. Γενικότερα, η παρέμβαση στοχεύει στην ανάπτυξη της γνωστικής και συναισθηματικής ενσυναίσθησης στους φοιτητές/τριες, μέσω της συστηματικής παρατήρησης των μαθητών/τριών. Αυτή η ικανότητα κρίνεται απαραίτητη για την αποτελεσματική γνωστική ενεργοποίηση των μαθητών/τριών, ιδίως στο πλαίσιο της τεχνολογικά υποστηριζόμενης διδασκαλίας και μάθησης. Δεδομένου ότι η δημιουργία θετικού κλίματος και η ενεργοποίηση της μάθησης αποτελούν παγκοσμίως αναγνωρισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά της διδασκαλίας, αυτές οι ικανότητες ορίστηκαν ως πρωταρχικοί στόχοι ανάπτυξης στην παρούσα παρέμβαση.

Το πλαίσιο ικανοτήτων της UNESCO στην Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) (AI CFT) καθορίζει τις βασικές γνώσεις, ικανότητες και στάσεις των εκπαιδευτικών για την υπεύθυνη και αποτελεσματική χρήση της ΤΝ. Καθώς ο σωστός σχεδιασμός της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του έγκυρα πλαίσια ικανοτήτων, κρίθηκε αναγκαίο να εξετασθεί ο βαθμός σύγκλισης των επιμορφωτικών προγραμμάτων των Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ Α.Ε.Ι., τα οποία εστιάζουν στην ΤΝ για εκπαιδευτικούς με το πλαίσιο ικανοτήτων AI CFT. Με ανάλυση περιεχομένου των 15 προγραμμάτων σπουδών που εντοπίσθηκαν, διερευνήθηκαν οι δεξιότητες που καλύπτονται σε σχέση με τις διαστάσεις του πλαισίου AI CFT. Τα αποτελέσματα δείχνουν πως τα συγκεκριμένα προγράμματα δίνουν έμφαση κυρίως σε βασικές δεξιότητες. Επιπλέον, εντοπίσθηκαν συγκεκριμένες δεξιότητες στα προγράμματα οι οποίες δεν αναλύονται επαρκώς στο ΑΙ CFT. Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη για μία ολιστική προσέγγιση που συνδυάζει τεχνικές γνώσεις με ηθικές και κοινωνικές διαστάσεις της ΤΝ στην εκπαίδευση.

Διερευνήθηκαν οι στάσεις των εκπαιδευτικών για την ενσωμάτωση του ψηφιακού μετασχηματισμού στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Πραγματοποιήθηκε μία ποσοτική έρευνα με χρήση ερωτηματολογίου σε 281 εκπαιδευτικούς, από 11/12/2024 έως 4/2/2025. Παρατηρήθηκε θετική στάση για την ενσωμάτωση του ψηφιακού μετασχηματισμού και υψηλή ψηφιακή ικανότητα. Η πανδημία επιτάχυνε τον ψηφιακό εγγραμματισμό, ωστόσο η μετάβαση δεν ολοκληρώθηκε επιτυχώς. Για την υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού προτείνονται: α) η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ, β) η αναβάθμιση των υποδομών και του υλικοτεχνικού εξοπλισμού, γ) η εγκατάσταση διαδραστικών συστημάτων μάθησης και δ)η σύνδεση όλων των σχολείων της χώρας με οπτική ίνα. Ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης θα πρέπει να πραγματοποιείται εντός εργασιακού ωραρίου, να είναι ταχύρρυθμο, μοριοδοτούμενο, να περιέχει παρουσιάσεις με εφαρμογή κεκτημένων γνώσεων και να συνδιαμορφώνεται με τους εκπαιδευτικούς. Η μελέτη προσδιορίζει τις σημαντικότερες δράσεις για την ενσωμάτωση του ψηφιακού μετασχηματισμού στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Η παρούσα έρευνα διερευνά τις απόψεις, τις επιλογές και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες εκπαιδευτικοί στην επαγγελματική τους εξέλιξη μετά την πανδημία COVID-19. Χρησιμοποιώντας έναν ποσοτικό ερευνητικό σχεδιασμό και αναλύοντας τις απαντήσεις 130 ενεργών εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, τα ευρήματα αποκαλύπτουν μια ισχυρή τάση προς πιο προσαρμόσιμες μορφές κατάρτισης, με τη σύγχρονη διαδικτυακή μάθηση να αναδεικνύεται ως η προτιμώμενη επιλογή. Οι εκπαιδευτικοί εκτίμησαν την ευκαιρία για αυτοκατευθυνόμενη μάθηση, την ικανότητα εφαρμογής της γνώσης σε πρακτικά πλαίσια και την εύκολη πρόσβαση σε ψηφιακούς πόρους. Τα κύρια εμπόδια που εντοπίστηκαν ήταν η περιορισμένη διαθεσιμότητα χρόνου, οι οικονομικοί περιορισμοί και η έλλειψη θεσμικής στήριξης. Η επαγγελματική ανάπτυξη διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ενίσχυση της επαγγελματικής ταυτότητας των εκπαιδευτικών και στην ενθάρρυνση της υιοθέτησης καινοτόμων στρατηγικών διδασκαλίας, όπως των ανεστραμμένων μοντέλων μάθησης, της παιχνιδοποίησης και της ενσωμάτωσης εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης στην καθημερινή διδασκαλία στην τάξη.

Τα τελευταία χρόνια, η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει κάνει αισθητή την παρουσία της στην εκπαίδευση. Ωστόσο, ο βαθμός με τον οποίο χρησιμοποιείται δεν είναι ο ίδιος σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Η ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών, και συνεπώς της ΤΝ, από το νηπιαγωγείο θεωρείται σημαντική, διότι έχει μακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα και αντιμετωπίζει έγκαιρα τα στερεότυπα. Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της διερεύνησης των επιμορφωτικών αναγκών των νηπιαγωγών σχετικά με τη χρήση εφαρμογών ΤΝ στις διδακτικές τους παρεμβάσεις. Για τις ανάγκες της διερεύνησης, πραγματοποιήθηκε έρευνα με δείγμα 85 νηπιαγωγούς, οι οποίοι υπέβαλαν αίτηση συμμετοχής σε πρόγραμμα επιμόρφωσης για την αξιοποίηση της ΤΝ. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο διερεύνησης των επιμορφωτικών αναγκών στην ΤΝ. Η ανάλυση των δεδομένων παρέχει πληροφορίες για τις στάσεις, τις πεποιθήσεις και τις επιμορφωτικές ανάγκες των νηπιαγωγών σχετικά με την αξιοποίηση εφαρμογών ΤΝ στη διδασκαλία και τη μάθηση.

Η παρούσα ερευνητική εργασία διερευνά τις απόψεις και τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σχετικά με τη χρήση του διαδραστικού πίνακα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στόχος της έρευνας ήταν να καταγράψει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί κατά τη χρήση του διαδραστικού πίνακα, καθώς και τις παιδαγωγικές πρακτικές που αναπτύσσουν με τη βοήθειά του. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ποσοτική προσέγγιση μέσω της διανομής ερωτηματολογίων σε 83 εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύουν τα σημαντικά οφέλη της χρήσης του διαδραστικού πίνακα στην αλληλεπίδραση με τους μαθητές, την παρουσίαση πολυμεσικού υλικού και την προσαρμογή της διδασκαλίας, ενώ παράλληλα επισημαίνουν προκλήσεις όπως η ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση και το υψηλό κόστος. Το άρθρο συμβάλλει στην κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την αποτελεσματική ενσωμάτωση του ΔΠ, προτείνοντας στρατηγικές για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών.

This paper focuses on the methodological choices, obstacles and solutions in our attempt to develop of a methodological framework for cyberethnography, while researching the pedagogical practice in digitally mediated classrooms in primary education. The paper, at large, is an account of our initial attempt to research digitally mediated classrooms. We aim to discuss the notion of cyberethnography both in terms of methodology (Addeo & D'Auria, 2022) and the process followed for the acquisition of access in the digital classrooms. Finally, we will discuss how "fast-tracked" policy implementation and realisation affects not only the act of schooling but also the research around schooling and education, by minimising access and possibilities of research. Theoretically, in this paper we made the choice of using the notion of cyberethnography over the notion of digital ethnography (Delli Paoli, 2022). We use and understand cyberethnography, as an ethnography realised in virtual spaces and digital ethnography as an ethnography that uses digital means. This distinction aims to support a methodological ethnographic research approach in a rapidly digitalised education system.

Η παρώθηση, κρίσιμος παράγοντας στη μαθησιακή εμπλοκή και διατήρηση της γνώσης, μπορεί να ενισχυθεί μέσω διασκεδαστικών δραστηριοτήτων και της χρήσης τεχνολογίας. Έτσι, η παρούσα μελέτη σκοπό έχει να διερευνήσει την επίδραση της τεχνολογίας στην παρώθηση παιδιών προσχολικής ηλικίας κατά την εκμάθηση λεξιλογίου στα Αγγλικά ως ξένη γλώσσα. Σε αυτή την οιονεί πειραματική έρευνα, 82 παιδιά ηλικίας 4-6 ετών συμμετείχαν για δύο μήνες σε διδασκαλία είτε με είτε χωρίς χρήση τεχνολογίας, η οποία συμπεριλάμβανε δραστηριότητες κατάλληλες για τη διδασκαλία λεξιλογίου, όπως ιστορίες και παιχνίδια. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, αν και δεν καταγράφηκαν σημαντικές διαφορές ως προς τη γενική παρώθηση για την εκμάθηση Αγγλικών, η χρήση τεχνολογίας επηρέασε σημαντικά την παρώθηση των παιδιών σε επιμέρους δραστηριότητες, όπως οι ιστορίες και τα παιχνίδια αντιστοίχισης. Αντίθετα, δραστηριότητες με καρτέλες και μπάλες κρίθηκαν ελκυστικές ανεξαρτήτως χρήσης τεχνολογίας. Η μελέτη προσφέρει χρήσιμα συμπεράσματα για τη σχεδίαση αποτελεσματικής διδασκαλίας λεξιλογίου στο νηπιαγωγείο.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τα μαθησιακά αποτελέσματα και τις στάσεις μαθητριών/μαθητών Λυκείου από την αξιοποίηση παιχνιδιού ρόλων (role-playing game, RPG) στη διδασκαλία της τραγωδίας Αντιγόνη του Σοφοκλή, με ενσωμάτωση παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) ως υποστηρικτικού συν-αφηγητή. Συμμετείχαν 21 μαθητές/μαθήτριες Β΄ Λυκείου, σε σχέδιο μιας ομάδας με προ- και μετα-δοκιμασία. Η τάξη οργανώθηκε σε τρεις ομάδες με ορισμό Dungeon Master (DM) ανά ομάδα. Η ΤΝ χρησιμοποιήθηκε στοχευμένα βάσει σαφώς ορισμένων prompts και με παιδαγωγική επιμέλεια. Η κατανόηση του έργου μετρήθηκε με τεστ 10 ερωτήσεων (πριν/μετά), ενώ οι στάσεις καταγράφηκαν με ερωτηματολόγιο τύπου Likert. Διαπιστώθηκε σημαντική βελτίωση στη μέση επίδοση (Μ προ-τεστ ≈ 6,5/10, Μ μετά-τεστ ≈ 8,0/10 αύξηση ~23% ζεύγη δειγμάτων t-test: t(20) ≈ 4,50, p < 0,001) και υψηλά επίπεδα αποδοχής της μεθόδου και της υποστηρικτικής χρήσης ΤΝ. Η εργασία καταδεικνύει ότι ο συνδυασμός βιωματικού RPG και παραγωγικής ΤΝ, υπό παιδαγωγικά ασφαλή ένταξη, μπορεί να ενισχύσει την κατανόηση, την εμπλοκή και πτυχές κριτικού γραμματισμού στη λογοτεχνία.

Η δημιουργική γραφή, μια έκφανση της δημιουργικότητας, αποτελεί έναν τρόπο να αναπτύξουν οι μαθητές προσχολικής ηλικίας τη δημιουργικότητα τους και να αποκομίσουν και άλλα πολλά οφέλη. Καθώς οι ΤΠΕ μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο υποστήριξης και εμπλουτισμού της μάθησης και της ανάπτυξης των νηπίων, πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα-μελέτη δράσης, όπου εφαρμόστηκε ένα διδακτικό σενάριο δημιουργικής γραφής με δραστηριότητες βασισμένες στην τεχνική παραγωγής ιδεών, SCAMPER σε 8 μαθητές ενός νηπιαγωγείου μικρού νησιού της Δωδεκανήσου. Τα αποτελέσματα από την συγκεκριμένη παρέμβαση έδειξαν ότι οι μαθητές ανέπτυξαν τη δημιουργική τους σκέψη, κινητοποίησαν τη φαντασία τους και τη συγγραφική τους επινοητικότητα, τη γλωσσική τους καλλιέργεια σε ένα κλίμα συνεργασίας και δημιουργικότητας μέσα στην τάξη, αναδεικνύοντας την δυναμική του συνδυασμού της δημιουργικής γραφής με τις ΤΠΕ. Το παρόν άρθρο παρουσιάζει βασικές πτυχές του εν λόγω σεναρίου ως πρόταση για την προαγωγή της δημιουργικής γραφής με την αξιοποίηση της τεχνικής SCAMPER και τη χρήση των ΤΠΕ στο νηπιαγωγείο.

Η έρευνα που εστιάζεται στην αντιμετώπιση της διαφορετικότητας των μαθητών στα μαθήματα των Φυσικών Επιστημών είναι περιορισμένη. Σκοπός της εργασίας είναι η μελέτη της επίδρασης δύο διδακτικών παρεμβάσεων για τις ευθύγραμμες κινήσεις, που και οι δύο βασίζονται στην διδακτική προσέγγιση της "μάθησης μέσω πρακτικών" αξιοποιώντας το ίδιο περιβάλλον προσομοίωσης, αλλά παρέχουν διαφορετικές μαθησιακές υποστηρίξεις (διαβαθμισμένες δραστηριότητες, ίδιες δραστηριότητες), στην επίδοση των μαθητών της Α΄ τάξης του Λυκείου. Στην εργασία αυτή αξιοποιήθηκε η οιονεί πειραματική έρευνα και το δείγμα της αποτέλεσαν 60 μαθητές της Α΄ Λυκείου. Αναπτύχθηκε εκπαιδευτικό υλικό που βασίστηκε στην διδακτική προσέγγιση της "μάθησης μέσω πρακτικών" αξιοποιώντας το ίδιο περιβάλλον προσομοίωσης, σε δύο εκδοχές. Στην πρώτη εκδοχή (για την πειραματική ομάδα) υπήρχαν διαβαθμισμένες δραστηριότητες. Στην δεύτερη εκδοχή (για την ομάδα ελέγχου) υπήρχαν ίδιες δραστηριότητες για όλους τους μαθητές. Τα δεδομένα της έρευνας αποτέλεσαν οι απαντήσεις των μαθητών σε ερωτηματολόγιο που δόθηκε πριν και μετά τις διδακτικές παρεμβάσεις. Προέκυψε ότι μέσω της παρέμβασης με διαβαθμισμένες δραστηριότητες βελτιώθηκε περισσότερο η επίδοση των μαθητών.

Η τεχνολογική πρόοδος σε εργαλεία Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) έχει αναβαθμίσει τις δυνατότητες της εργαστηριακές εκπαίδευσης Φυσικών Επιστημών (ΦΕ). Παρ’ όλ’ αυτά, αναδεικνύεται η ανάγκη μελέτης του βαθμού και του τρόπου με τον οποίο αυτά χρησιμοποιούνται ή όχι από τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς. Η παρούσα έρευνα μελέτησε μέσω ποιοτικής ανάλυσης περιεχομένου τον σχεδιασμό πειραματικών δραστηριοτήτων με και χωρίς τη χρήση ΤΠΕ στα φύλλα εργασίας και σχέδια διδασκαλίας μελλοντικών εκπαιδευτικών (Ν = 68) Προσχολικής Εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί δεν έκαναν χρήση μικροϋπολογιστικών συστημάτων ή προσομοιώσεων, ενώ αντιθέτως έκαναν χρήση βιντεοσκοπημένων πειραμάτων και πειραμάτων με απλά υλικά. Επιπλέον, ανιχνεύτηκαν ελλείψεις σε στάδια διερεύνησης στις πειραματικές δραστηριότητες, ιδιαιτέρως στη χρήση online βιντεοσκοπημένων πειραμάτων. Τα πορίσματα της έρευνας αναδεικνύουν τις δυσκολίες ενσωμάτωσης ΤΠΕ στην εργαστηριακή εκπαίδευση, αλλά και τη σημασία της αποδοτικής χρήσης των εργαλείων ΤΠΕ στα πλαίσια διδασκαλίας και μάθησης μέσω διερεύνησης.

Educational research has been promoting teaching as a design science, accounting for various digital tools that support teachers as learning designers. Learning Design (LD) tooling has employed pedagogical frameworks and models to explicitly stimulate and advance teachers’ design practices, such as inquiry-based, problem-based, blended, and collaborative learning. Remarkably, there seems to be a research gap concerning Personalized Learning (PL), as LD tools have implicitly addressed it by enabling teachers to design alternative sequences of learning activities. This paper presents the iCPeLDs tool, which focuses on supporting teachers in designing activities for PL. The tool’s novelty lies in incorporating a design framework for PL to scaffold teachers. Concretely, based on this design framework, the iCPeLDs tool (i) facilitates teachers to describe the learning context for PL, (ii) provides guidance that triggers teachers to address characteristics of their students’ profiles and apply personalization practices, and (iii) recommends peer-based practices by filtering and presenting how peers designed particular activities for PL. The paper also reports on a case study following a mixed-methods research design, which yields promising preliminary findings on the tool’s utilization in a teacher education context. The findings showcase the tool’s potential for supporting teachers as PL designers and provide valuable insights into LD tooling research.

Η λήψη απόφασης υπό αβεβαιότητα μπορεί να ενισχυθεί με τη χρήση πιθανοτήτων. Μια πιθανολογική προσέγγιση ώστε να μετριαστεί η αβεβαιότητα και να ληφθούν όσο το δυνατόν πιο ορθολογικές αποφάσεις, αποτελεί η θεωρία Bayes. Οι δυνατότητες που προσφέρει η συμπερασματολογία κατά Bayes χρησιμοποιούνται ως πυρήνας πολλών εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση της αβεβαιότητας. Για την αξιοποίηση όμως υπολογιστικών εφαρμογών που προσφέρουν πιθανολογικά συμπεράσματα σύμφωνα με τη θεωρία Bayes, οι χρήστες χρειάζεται να κατανοήσουν τη συγκεκριμένη θεωρία και κατ’ επέκταση να την εμπιστευτούν. Για την επίτευξη αυτού του στόχου χρειάζεται κατάλληλη εκπαίδευση. Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε ταχύρρυθμη εκπαίδευση φοιτητών ή αποφοίτων ΑΕΙ στη συμπερασματολογία κατά Bayes, χρησιμοποιώντας σενάριο του πραγματικού κόσμου, με το οποίο οι εκπαιδευόμενοι ήταν ήδη εξοικειωμένοι. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ταχύρρυθμη εκπαίδευση με ανάλυση της αντιμετώπισης προβλήματος του πραγματικού κόσμου από μια εκπαιδευτική εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιεί δίκτυo Bayes, ήταν αρκετή ώστε οι εκπαιδευόμενοι να βελτιώσουν την κατανόηση της λειτουργίας των δικτύων Bayes αλλά όχι αρκετή ώστε να καταφέρουν να αναπτύξουν οι ίδιοι ακόμα και απλά σχετικά δίκτυα.

Ένα σενάριο συνεργασίας είναι ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο οι συμμετέχοντες σε μια συλλογική δραστηριότητα θα κατανεμηθούν σε ομάδες καθώς και τους κανόνες της αλληλεπίδρασης μεταξύ τους ώστε να συνεργαστούν αποτελεσματικά. Πρόσφατα, έχει προταθεί από τους συγγραφείς αυτού του άρθρου μια μέθοδος για την περιγραφή σεναρίων Συνεργατικής Μάθησης που κωδικοποιεί αυτά τα σενάρια με τη χρήση προτάσεων μαθηματικής λογικής. Η μέθοδος επιτρέπει σε ειδικούς που εργάζονται στη Συνεργατική Μάθηση (ΣΜ), σε εκπαιδευτικούς σχεδιαστές και εκπαιδευτικούς, να καθορίσουν τις λεπτομέρειες ενός σεναρίου συνεργασίας για την υποστήριξη της επιτυχούς εφαρμογής της Συνεργατικής Μάθησης με την Υποβοήθηση Υπολογιστή (ΣΜΥΥ) από εκπαιδευτικούς σε πραγματικές τάξεις. Στο παρόν άρθρο περιγράφεται μια πιλοτική μελέτη ευχρηστίας και αποδοχής της συγκεκριμένης μεθόδου με τη συμμετοχή εν ενεργεία εκπαιδευτικών διάφορων ειδικοτήτων. Η αξιολόγηση έδειξε ότι η μέθοδος αυτή είναι εφικτό να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά από ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς υποβοηθώντας τους στην κατασκευή σεναρίων ΣΜΥΥ.

Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές για τη μαθηματική εκπαίδευση στην προσχολική ηλικία αξιοποιούνται ολοένα και περισσότερο με σκοπό την ενίσχυση των μαθησιακών επιδόσεων των παιδιών στα μαθηματικά. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η εξέταση των χαρακτηριστικών σχεδιασμού, των παιδαγωγικών χαρακτηριστικών και του μαθησιακού περιεχομένου των εκπαιδευτικών εφαρμογών για τα μαθηματικά στην προσχολική ηλικία. Η αναζήτηση και η επιλογή των εφαρμογών πραγματοποιήθηκε με συστηματική ανασκόπηση, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες PRISMA 2020. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύουν τη σημασία της εξέτασης των παραπάνω χαρακτηριστικών των εκπαιδευτικών εφαρμογών στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μπορούν να επηρεάσουν τη μαθησιακή διαδικασία και την κατάλληλη επιλογή για την ενσωμάτωση τους σε παιδαγωγικό σχεδιασμό. Η παρούσα έρευνα μπορεί να συνεισφέρει στην επιλογή, αξιοποίηση και μελλοντική ανάπτυξη εκπαιδευτικών εφαρμογών για τη μαθηματική εκπαίδευση στην προσχολική ηλικία, που θα υποστηρίζουν την εκπαίδευση και τη μάθηση των παιδιών στα μαθηματικά.

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση του κατά πόσο οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) συμβάλλουν στη βελτίωση της επίδοσης των μαθητών του νηπιαγωγείου στα γεωμετρικά σχήματα. Στην έρευνα αυτή αξιοποιήθηκε το μοντέλο "GeoHieleICTshapes" ως εκπαιδευτικό λογισμικό, το οποίο φιλοδοξεί να προσφέρει στην εκπαιδευτική κοινότητα ένα καινοτόμο παιδαγωγικό πλαίσιο και να διευκολύνει την ανάπτυξη της γεωμετρικής σκέψης των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Η μελέτη συγκρίνει την επίδοση των παιδιών της πειραματικής ομάδας, που διδάχθηκαν μέσω του μοντέλου "GeoHieleICTshapes", με εκείνη της ομάδας ελέγχου που ακολούθησε παραδοσιακή διδασκαλία βάσει του Αναλυτικού Προγράμματος του Νηπιαγωγείου. Η βασική καινοτομία της έρευνας συνίσταται στην εφαρμογή ενός καινοτόμου μαθησιακού περιβάλλοντος, το οποίο επιδιώκει να συγκρίνει την επίδραση της διδασκαλίας γεωμετρίας μέσω δραστηριοτήτων με ΤΠΕ σε συνδυασμό με βιωματικές δραστηριότητες (μικτή μάθηση), σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Το δείγμα αποτέλεσαν μαθητές/τριες νηπιαγωγείου, οι οποίοι χωρίστηκαν σε δύο ομάδες (πειραματική και ελέγχου). Και οι δύο ομάδες υποβλήθηκαν σε προ-δοκιμασία και μετά-δοκιμασία για την αξιολόγηση της επίδοσής τους στα γεωμετρικά σχήματα. Τα αποτελέσματα της μελέτης κατέδειξαν ότι η διδασκαλία και μάθηση μέσω ΤΠΕ αποτελεί μια διαδραστική διαδικασία για παιδιά νηπιαγωγείου και ασκεί θετική επίδραση στην εκμάθηση της γεωμετρίας συγκριτικά με την παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας.

Η παρούσα μελέτη διερευνά το είδος των εννοιολογικών μεταφορών και νοημάτων που αναπτύσσουν παιδιά 9 ετών για την έννοια της γωνίας, ενώ χρησιμοποιούν ένα ψηφιακό εργαλείο ενσώματης αλληλεπίδρασης σε συνδυασμό με φυσικά αντικείμενα χειρισμού. Βασισμένη στις αρχές της ενσώματης μάθησης και του μεταφορικού συλλογισμού, εστιάζει στα ενσώματα νοήματα που αναπτύσσουν παιδιά της Δ’ Δημοτικού για τη γωνία ως μεταβαλλόμενο μέγεθος. Για τους σκοπούς της έρευνας, στο πλαίσιο της μεθοδολογίας της έρευνας σχεδιασμού, η ερευνήτρια σχεδίασε και υλοποίησε μια εκπαιδευτική δραστηριότητα κατά την οποία παιδιά της Δ’ τάξης ενός Δημοτικού Σχολείου χρησιμοποίησαν ένα ψηφιακό εργαλείο με δυνατότητα ενσώματης αλληλεπίδρασης σε συνδυασμό με φυσικά αντικείμενα χειρισμού για να δημιουργήσουν κινούμενες εικόνες (animations), που προσομοιώνουν χορευτικές φιγούρες. Κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων καταγράφηκαν ηχητικά δεδομένα, δεδομένα καταγραφής οθόνης και βίντεο. Στο άρθρο παρουσιάζονται τα πρώτα αποτελέσματα από τη θεματική ανάλυση των δεδομένων, με τη μορφή κρίσιμων επεισοδίων, κατά τα οποία τα παιδιά αναπτύσσουν νοήματα για τη γωνία ως μεταβαλλόμενο και μετρήσιμο μέγεθος μέσα από τη χρήση σωματο-συντονισμένων και χωρικών μεταφορών.

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη συνεισφορά των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στη διδασκαλία των Μαθηματικών στο Δημοτικό Σχολείο, με έμφαση σε βραχύχρονες διδασκαλίες. Στόχος είναι να εξεταστεί αν, και σε ποιο βαθμό η αξιοποίηση των ΤΠΕ, μέσω κατάλληλων εκπαιδευτικών λογισμικών, επιφέρει μαθησιακό όφελος σε διδασκαλίες περιορισμένης χρονικής διάρκειας. Η εργασία εστιάζει σε ερευνητικές μελέτες που χρησιμοποιούν ποσοτικούς δείκτες της απόδοσης των μαθητών, προκειμένου να διερευνηθεί η συμβολή των ΤΠΕ στην κατανόηση των μαθηματικών εννοιών, μετά το πέρας διδασκαλιών περιορισμένης χρονικής διάρκειας. Τα αποτελέσματα συγκλίνουν στην άποψη ότι η παιδαγωγικά σχεδιασμένη χρήση των ΤΠΕ δύναται να παρέχει σημαντικό μαθησιακό όφελος σε βραχύχρονες διδασκαλίες. Μάλιστα, όπως υποδεικνύουν ορισμένες ερευνητικές μελέτες, το μαθησιακό όφελος της εφαρμογής των ΤΠΕ στο μάθημα των Μαθηματικών, σε σχέση με τις συμβατικές διδασκαλίες που δεν περιλαμβάνουν ΤΠΕ, είναι μεγαλύτερο στις διδασκαλίες περιορισμένης διάρκειας.

Η παρούσα εισήγηση παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική παρέμβαση που συνδυάζει την παιδαγωγική προσέγγιση της Iστοριογραμμής (Storyline), την Εκπαιδευτική Ρομποτική και τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), με σκοπό την ενεργή εμπλοκή 16 μαθητών Ε΄ τάξης στη διερεύνηση της τοπικής ιστορίας της πόλης τους, της Ξάνθης. Εστιάζοντας στην περίοδο 1870-1910 και την οικονομικοκοινωνική σημασία του καπνεμπορίου, το πρόγραμμα αξιοποίησε διαθεματικές πρακτικές και ψηφιακά εργαλεία (LEGO WeDo 2.0, Word, Wordwall, Sway) για να ενισχύσει τη βιωματική μάθηση. Οι μαθητές/τριες κατασκεύασαν σεισμικούς προσομοιωτές, παρήγαγαν πολυτροπικά κείμενα και ανέπτυξαν κοινωνική ευαισθησία για την αξία των καπναποθηκών ως πολιτιστικών μνημείων. Η μεθοδολογία στηρίχθηκε στη διαφοροποιημένη διδασκαλία, με έμφαση στην αυτενέργεια και τη συνεργασία. Η παρέμβαση κατέδειξε την παιδαγωγική δύναμη της Ιστοριογραμμής, ειδικά όταν εμπλουτίζεται με STEM και ψηφιακά εργαλεία, αναδεικνύοντας τον ρόλο της στην καλλιέργεια της ιστορικής συνείδησης και της ενεργούς πολιτειότητας.

H παρούσα εργασία διερευνά τις απόψεις των φιλολόγων για τη λειτουργικότητα της ενσωμάτωσης της Ψηφιακής Αφήγησης στη διδασκαλία Παραγωγής Λόγου, στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Λύκειο. Πραγματοποιήθηκαν δύο μελέτες, μια ανώνυμη ποσοτική (ερωτηματολόγιο) και μια ποιοτική (εστιασμένη ομάδα εργασίας). Η πρώτη, απευθυνόμενη σε 237 διδάσκοντες/ουσες του μαθήματος στο Λύκειο, διερευνά τις μεθόδους διδασκαλίας που αξιοποιούν, τον βαθμό εξοικείωσής τους με την έννοια και την εφαρμογή της Ψηφιακής Αφήγησης, τις απόψεις τους για τη διδακτική συνεισφορά της και την πρόθεσή τους να την ενσωματώσουν στη διδασκαλία τους. Η δεύτερη απευθύνεται σε μια πενταμελή ομάδα φιλολόγων και διερευνά την άποψή τους για τις τέσσερις ψηφιακές ιστορίες, τον βαθμό σύνδεσης των ψηφιακών ιστοριών με τη διδακτέα ύλη και τη φιλοσοφία του Προγράμματος Σπουδών, τη συμβολή των ψηφιακών ιστοριών στη νοηματοδότηση εννοιών και στην ενεργητική συμμετοχή των μαθητών/τριων στο μάθημα και τέλος, την πρόθεσή τους να τις αξιοποιήσουν και να τις προτείνουν σε άλλους/ες συναδέλφους ως διδακτική μεθοδολογία.

Η παρούσα εργασία διερευνά τη συναισθηματική σχέση μελλοντικών εκπαιδευτικών με τα Μαθηματικά μέσα από την αξιοποίηση της ψηφιακής αφήγησης. Αναγνωρίζοντας ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες συχνά βιώνουν αρνητικές συναισθηματικές σχέσεις με τα Μαθηματικά, υιοθετούμε μια προσέγγιση που αξιοποιεί την ψηφιακή αφήγηση για να χαρτογραφηθεί η πολυπλοκότητα αυτών των εμπειριών. Στην παρούσα έρευνα επικεντρωνόμαστε στο νοηματικό περιεχόμενο ψηφιακών αφηγήσεων πρωτοετών φοιτητών και φοιτητριών ενός Παιδαγωγικού Τμήματος που ταυτοποιούνται ως άνω του μετρίου σχετικά με την επίδοσή τους στα Μαθηματικά. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης ανέδειξαν την ισοκατανομή τρέχουσας θετικής και αρνητικής συναισθηματικής σχέσης με τα Μαθηματικά, με συναισθηματικές αλλαγές στο παρελθόν που εδράζονται κυρίως στις αλληλεπιδράσεις με εκπαιδευτικούς.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) συνιστά μία από τις πλέον καθοριστικές τεχνολογικές εξελίξεις με ευρείες εφαρμογές και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ), η αξιοποίησή της δύναται να ενισχύσει τη διαθεματική προσέγγιση, καλλιεργώντας την κριτική σκέψη των μαθητών/τριών γύρω από σύνθετα κοινωνικά και ηθικά ζητήματα. Η παρούσα μελέτη εξετάζει τις αντιλήψεις 70 μαθητών/τριών δημοτικού, μέσω δομημένου ερωτηματολογίου, σχετικά με τις δυνατότητες αξιοποίησης της ΤΝ για την προστασία των αδέσποτων ζώων. Οι απαντήσεις τους αναδεικνύουν τρεις κύριες τάσεις. Τον τεχνολογικό ορθολογισμό, που εκφράζεται μέσω της αξιοποίησης της ΤΝ για πρακτικές λύσεις, την ανθρωποκεντρική σκέψη, με έμφαση στην προτεραιότητα της ανθρώπινης φροντίδας και τον ηθικό προβληματισμό, σχετικά με τη διαχείριση της ευθύνης μεταξύ ανθρώπων και τεχνολογίας. Η μελέτη προσφέρει χρήσιμα δεδομένα για τη διαμόρφωση παιδαγωγικών πρακτικών που συνδέουν την τεχνολογική καινοτομία με τις αξίες της αειφορίας και της κοινωνικής ευθύνης.

Η ψηφιακή αφήγηση αποτελεί μία δημοφιλή και αποτελεσματική εκπαιδευτική στρατηγική, καθώς τα ψηφιακά εργαλεία γίνονται περισσότερο εύχρηστα και φιλικά, τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς. Η παρουσία της στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση επεκτείνεται δυναμικά με στόχο την υποστήριξη της γνωστικής ανάπτυξης των μαθητών, της συναισθηματικής έκφρασης και της δημιουργικότητας, καθώς και της αλληλεπίδρασης των μαθητών μεταξύ τους. Αναλύοντας ένα σύνολο 33 ερευνών που εντοπίστηκαν στη βιβλιογραφική βάση Scopus, η παρούσα επισκόπηση ανέδειξε επτά ερευνητικές κατηγορίες σχετικά με την επίδραση της ψηφιακής αφήγησης στην ανάπτυξη κοινωνικο-συναισθηματικών δεξιοτήτων των μαθητών, όπως: αναγνώριση και ταυτοποίηση συναισθημάτων, έκφραση συναισθημάτων, συναισθηματική εμπλοκή και ρύθμιση, κοινωνική επίγνωση, κοινωνικές δεξιότητες, συναισθηματική ανάπτυξη και μαθησιακές δεξιότητες.

Η Ψηφιακή Αφήγηση (ΨΑ) (Digital Storytelling) αποτελεί, ιδιαίτερα κατά την τελευταία δεκαετία, μια καινοτόμο προσέγγιση για την εκμάθηση και τη διδασκαλία γλωσσών στο ελληνικό εκπαιδευτικό πλαίσιο. Οι ερευνητές έχουν υπογραμμίσει την παιδαγωγική αξία της ψηφιακής αφήγησης, τοποθετώντας έμφαση στον διαδραστικό της χαρακτήρα και την ποικιλία των πολυμεσικών στοιχείων που αξιοποιούνται, όπως κείμενο, γραφικά, βίντεο, ηχογραφημένη αφήγηση και μουσική, ώστε οι ιστορίες να είναι ελκυστικές και ενδιαφέρουσες. Στην παρούσα εργασία διεξάγεται μια σύνθεση ερευνητικών μελετών που εκπονήθηκαν με την αξιοποίηση της ψηφιακής αφήγησης για την εκμάθηση της πρώτης, δεύτερης και ξένης γλώσσας από μαθητές/μαθήτριες προσχολικής και παιδικής ηλικίας. Η εκπόνηση των ερευνών έγινε στο περιβάλλον εκμάθησης της γλώσσας στο δημόσιο ελληνικό σχολείο κατά τη διάρκεια των ετών 2018-2025. Η εργασία ολοκληρώνεται με την καταγραφή ενός συνόλου προτάσεων για την ενσωμάτωση της ΨΑ στα σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα, με απώτερο στόχο την ενίσχυση της γλωσσικής εκμάθησης μέσω της ΨΑ.

This paper presents the design, implementation, and evaluation of an interdisciplinary digital storytelling project titled Music of the Planets, aimed at preschool children. Combining music, science, and digital technology, the scenario utilized Gustav Holst’s The Planets as a narrative anchor to engage children in multimodal learning experiences. Children explored planets and composed music using interactive tools. The project emphasized inquiry-based learning, digital literacy, and creative expression, while also fostering collaboration and critical thinking. Observations revealed high levels of engagement, emotional connection, and meaningful participation, highlighting the potential of digital storytelling as an effective pedagogical tool in early childhood education. Challenges related to technical resources and time investment were noted, but overall, the program demonstrated strong alignment with STEAM education principles.

Η παρούσα έρευνα εξετάζει τη χρήση της ψηφιακής αφήγησης ως εκπαιδευτικό εργαλείο σε δύο νηπιαγωγεία της Αθήνας, με τη δημιουργία ψηφιακής ιστορίας μέσω του προγράμματος StoryJumper. Στόχος είναι η ανάδειξη των δυνατοτήτων και των περιορισμών δραστηριοτήτων ψηφιακής αφήγησης, εστιάζοντας στη δημιουργικότητα, την εμπλοκή και την ανάπτυξη δεξιοτήτων ψηφιακού γραμματισμού, μέσω της χρήσης του υπολογιστή και κυρίως της χρήσης του ποντικιού. Πρόκειται για μία μελέτη περίπτωσης με δεδομένα από 17 παιδιά προνηπιακής ηλικίας, η συλλογή των οποίων γίνεται μέσω παρατήρησης, συνεντεύξεων και ερωτήσεων ανατροφοδότησης. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν θετική επίδραση στην εμπλοκή και τη δημιουργική έκφραση των παιδιών, καθώς και στην εξοικείωσή τους με τον υπολογιστή και τα ψηφιακά εργαλεία. Ωστόσο, εντοπίζονται και περιορισμοί, κυρίως λόγω τεχνικών προβλημάτων και οργανωτικών προκλήσεων, όπως προβλήματα λειτουργίας του λογισμικού ή χρονικοί περιορισμοί. Παρά τα θετικά ευρήματα, κρίνεται σκόπιμη η συνέχιση της έρευνας, με έμφαση στη συγκριτική μελέτη ψηφιακής και παραδοσιακής αφήγησης, καθώς και στην ανάπτυξη κατάλληλων ψηφιακών περιβαλλόντων αφήγησης.

Η σύγχρονη διδακτική πρακτική αναζητά συνεχώς καινοτόμες προσεγγίσεις που μπορούν να καταστήσουν τη μάθηση πιο ελκυστική και αποτελεσματική. Η παρούσα εργασία διερευνά την παιδαγωγική δυναμική της αφήγησης ως εργαλείου διδασκαλίας των Μαθηματικών στην Α΄ Δημοτικού, με έμφαση στην υποστήριξη που μπορεί να προσφέρει η Τεχνητή Νοημοσύνη στον εκπαιδευτικό κατά τον σχεδιασμό αφηγηματικών σεναρίων. Μέσω οιονεί πειραματικής μελέτης, εφαρμόστηκε διδακτική παρέμβαση διάρκειας δέκα ωρών, κατά την οποία αξιοποιήθηκαν δύο αφηγήσεις. Η πρώτη δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου από την ίδια την εκπαιδευτικό, ενώ η δεύτερη πραγματοποιήθηκε με τη συμβολή του ChatGPT. Τα ευρήματα από τα ποσοτικά και τα ποιοτικά δεδομένα, που συλλέχθηκαν, ανέδειξαν θετική επίδραση της αφήγησης στη μαθηματική επίδοση, τη συναισθηματική εμπλοκή και τη συμμετοχή των μαθητών, με διαφοροποιημένα οφέλη ανάλογα με το επίπεδο επίδοσης. Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης διευκόλυνε ουσιαστικά τη διαδικασία δημιουργίας παιδαγωγικά προσαρμοσμένου υλικού.

Η μη συναινετική διακίνηση ηλεκτρονικών μηνυμάτων σεξουαλικού περιεχομένου μεταξύ εφήβων αλλοδαπής εθνοπολιτισμικής προέλευσης συνιστά ένα διεθνώς υποδιερευνυμένο ερευνητικό πεδίο. Η παρούσα έρευνα εξέτασε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά σε 293 μαθητές/ήτριες Γ΄ Γυμνασίου (59% αγόρια) δημόσιων διαπολιτισμικών σχολείων των Νομών Θεσσαλονίκης, Κοζάνης και Αττικής. Οι μαθητές/ήτριες, η πλειοψηφία των οποίων ήταν αλβανικής και βουλγαρικής καταγωγής, συμπλήρωσαν δια ζώσης ένα ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς, που περιλάμβανε δημογραφικές ερωτήσεις καθώς και μια κλίμακα για την μη συναινετική διακίνηση ηλεκτρονικών μηνυμάτων σεξουαλικού περιεχομένου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μαθητές/ήτριες, και κυρίως τα αγόρια αλβανικής και βουλγαρικής καταγωγής, φάνηκε να εμπλέκονται στην εν λόγω συμπεριφορά σε βαθμό άνω του μέσου όρου (βάσει του απαντητικού συστήματος της κλίμακας), αποστέλοντας, λαμβάνοντας, και προωθώντας σχετικό υλικό. Τα ευρήματα υποδεικνύουν την αναγκαιότητα εντατικοποίησης ή/και υλοποίησης σχολικών δράσεων εστιασμένων στην πρόληψη ριψοκίνδυνων διαδικτυακών σεξουαλικών συμπεριφορών εφήβων που ανήκουν σε εθνοπολιτισμικά μειονοτικές ομάδες.

Η παρούσα εργασία διερευνά τη διασταύρωση των πολιτικών πιστοποίησης, των υβριδικών επαγγελματικών ταυτοτήτων και της ψηφιακής αυτό-απόδοσης μέσω των εμπειριών καλλιτεχνών-εκπαιδευτικών. Χρησιμοποιώντας την ψηφιακή εθνογραφία ως μέθοδο και κριτικό φακό, εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα άτομα προσανατολίζονται και αμφισβητούν τις θεσμικές μορφές επαγγελματικής αναγνώρισης. Αν και η πιστοποίηση θεωρείται συχνά ως ένας ουδέτερος μηχανισμός, η μελέτη αποκαλύπτει την εμπλοκή της με δομές εξουσίας που ευνοούν συγκεκριμένα συστήματα γνώσης, αισθητική και παιδαγωγική εξουσία. Αναλύοντας περιεχόμενο από το Instagram, το TikTok και το YouTube, η έρευνα επισημαίνει τις στρατηγικές απόδοσης που χρησιμοποιούν οι καλλιτέχνες-εκπαιδευτικοί για να εκφράσουν τους διπλούς ρόλους και τις πολιτικές τους θέσεις. Εισάγει, επίσης, την έννοια της "οριζόντιας πιστοποίησης", όπου η συμμετοχή της κοινότητας λειτουργεί ως μια εναλλακτική μορφή νομιμότητας. Το άρθρο καλεί για μια ευρύτερη κατανόηση της αναγνώρισης στις τέχνες και την εκπαίδευση, η οποία βασίζεται σε σχεσιακές, εμπειρικές και κοινοτικές μορφές επικύρωσης.

Στον 21ο αιώνα, ο οποίος χαρακτηρίζεται από ψηφιακή και πληροφοριακή αφθονία, πολλές φωνές σκεπτικισμού αναδύονται, οι οποίες επισημαίνουν τον κίνδυνο μιας νέας μορφής ανισότητας, γνωστής ως "ψηφιακή ανισότητα", ή αλλιώς "ψηφιακό χάσμα" (ΨΧ), το οποίο θεωρείται αντανάκλαση των ήδη υπαρχουσών κοινωνικών ανισοτήτων. Το παρόν κείμενο αποτελεί μια συστηματική βιβλιογραφική επισκόπηση (systematic literature review) του ψηφιακού χάσματος στην Εκπαίδευση της τελευταίας δεκαετίας, κατά την οποία εξετάστηκαν 48 δημοσιεύσεις από τη Βάση Δεδομένων SCOPUS, οι οποίες μελέτησαν το φαινόμενο του ΨΧ, καθώς και τους παράγοντες που το δημιουργούν ή το επηρεάζουν. Η συστηματική επισκόπηση ανέδειξε σημαντικούς δημογραφικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, αλλά και ατομικούς παράγοντες. Επίσης, αναδείχθηκε και η σημασία των τεχνικών και οργανωσιακών παραγόντων που σχετίζονται με την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση, κυρίως των εφαρμογών του Διαδικτύου.

Η Παγκόσμια Τράπεζα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, όντας ένας από τους ισχυρότερους φορείς στον χώρο της εκπαιδευτικής πολιτικής, έχει αναπροσαρμόσει τις προτάσεις της για τις νέες τεχνολογικές απαιτήσεις και προσδοκίες στο χώρο της εκπαίδευσης. Η παρούσα εργασία εξετάζει τις θέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών) και τη συλλογή δεδομένων, οι οποίες προβάλλονται ως καθοριστικά εργαλεία για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή εκπαιδευτικών πολιτικών. Οι θέσεις αυτές παρουσιάζονται στο ιστορικό πλαίσιο προηγούμενων πολιτικών της, με στόχο την κατανόηση της εξέλιξής τους από τις πρώτες εκθέσεις που αναφέρονται στις νέες τεχνολογίες έως σήμερα. Η μεθοδολογική προσέγγιση βασίζεται στη συγκριτική ανάλυση κομβικών εκθέσεων της Τράπεζας και ορισμένων συνεργαζόμενων οργανισμών. Κεντρικό εύρημα αποτελεί η μετάβαση από την έμφαση στη φοίτηση και την εισαγωγή υπολογιστών στα σχολεία προς την ανάπτυξη δεξιοτήτων, τη δια βίου μάθηση και τον νέο ρόλο του δασκάλου ως διαμεσολαβητή στη σχέση μαθητή–ψηφιακού περιβάλλοντος. Παράλληλα, αναδεικνύεται η σημασία της ανάλυσης δεδομένων για την ενίσχυση της τεχνικής και θεσμικής υποδομής. Τέλος, συζητούνται κριτικές προσεγγίσεις σχετικά με τις θέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, ειδικά ως προς την ικανότητά τους να συμβάλουν στην αντιμετώπιση κοινωνικών ζητημάτων όπως οι ανισότητες και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο την παρουσίαση μιας συνθετικής διαγραμματικής περιγραφής βασισμένης σε επισκόπηση κειμένων για τη διερεύνηση του χάσματος τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ). Παρά την ύπαρξη ερευνητικών πλαισίων που μελετούν το ψηφιακό χάσμα γενικά, τα πλαίσια αυτά δεν λαμβάνουν υπόψη τις νέες διαστάσεις που προκύπτουν από την ενσωμάτωση συστημάτων ΤΝ στην εκπαίδευση. Το ερευνητικό μοντέλο που προκύπτει από την παρούσα εργασία αφορά στη διαμόρφωση ενός κοινού πλαισίου που καλύπτει τις διαστάσεις του συμβατικού ψηφιακού χάσματος όπως αυτές αντλούνται από την επισκόπηση που διενεργήθηκε ενώ παράλληλα ενσωματώνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις νέες προκλήσεις που επιφέρει η χρήση της ΤΝ στην εκπαίδευση. Πραγματοποιήθηκε συστηματική επιλογή και ανάλυση κειμένων που αφορούν στη μελέτη του ψηφιακού χάσματος και καθορίστηκαν νέα κοινά κριτήρια τα οποία συμπεριλαμβάνουν τα χαρακτηριστικά της ΤΝ τα οποία οδηγούν στην διεύρυνση των ψηφιακών ανισοτήτων. Το μοντέλο που προκύπτει και ορίζεται ως συνθετική διαγραμματική περιγραφή, επιχειρεί να οργανώσει τα διάφορα χαρακτηριστικά του ψηφιακού χάσματος όπως αυτά παρουσιάζονται στην υπάρχουσα βιβλιογραφία σε συνδυασμό με τις διαστάσεις της ΤΝ.

Στην παρούσα εργασία διερευνήθηκε κατά πόσο αξιοποιούνται – εφαρμόζονται οι ΤΠΕ, έτσι όπως αναλύεται στα ΑΠΣ της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, κατά πόσο οι εκπαιδευτικοί είναι κατάλληλα επιμορφωμένοι για το σκοπό αυτό και τέλος, κατά πόσο η χρήση των ΤΠΕ αλλάζει τη στοχοθεσία των μαθημάτων. Για το σκοπό αυτό, με τη η βοήθεια ποιοτικής ερευνητικής μεθοδολογίας αναλύθηκαν οι απαντήσεις που έδωσαν σε κατάλληλες ερωτήσεις οι δεκαέξι οικειοθελώς συμμετέχοντες στην έρευνα (έξι εκπαιδευτικοί, πέντε διευθυντές και πέντε σύμβουλοι εκπαίδευσης) Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν, ότι όλοι οι συμμετέχοντες θεωρούν ότι στα νέα ΑΠΣ ο ρόλος των ΤΠΕ γίνεται περαιτέρω σημαντικός. Όμως, ένα μέρος των εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης φαίνεται ότι δεν έχει κατανοήσει τον τρόπο χρήσης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία και ο βαθμός εφαρμογής των ΤΠΕ ποικίλλει με κύρια εμπόδια την έλλειψη επιμόρφωσης στο σύνολο των εκπαιδευτικών, αλλά και θέματα υλικοτεχνικής υποδομής. Τέλος, όλοι συμφωνούν ότι η χρήση των ΤΠΕ επηρεάζει θετικά τη μάθηση. Ολοκληρώνοντας, φάνηκε ότι η εφαρμογή των νέων ΑΠΣ προϋποθέτει τη βελτίωση των τεχνολογικών υποδομών και κυρίως την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ.

Στην παρούσα εργασία διερευνήθηκε η αξιοποίηση των ΤΠΕ στα ΑΠΣ και τα βιβλία του εκπαιδευτικού καθώς επίσης και το αν υπάρχουν διαφορές μεταξύ των νέων και παλιών ΑΠΣ, αναφορικά με τη χρήση των ΤΠΕ σε εκπαιδευτικές τεχνικές. Πιο αναλυτικά στην εργασία μελετήθηκαν οι στόχοι των ΑΠΣ (από το 2003 έως το 2023) ως προς την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην διδασκαλία, καθώς επίσης και οι εκπαιδευτικές τεχνικές που προτείνονται από τα βιβλία του εκπαιδευτικού. Για την διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιήθηκε η ποιοτική μέθοδος, ενώ για την απάντηση των ερευνητικών ερωτημάτων αξιοποιήθηκε ως πιο κατάλληλο εργαλείο η ανάλυση εγγράφων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπάρχουν στόχοι στην πλειοψηφία των γνωστικών αντικειμένων σχετικές με τις ΤΠΕ, ενώ εκπαιδευτικές τεχνικές που αξιοποιούν τις ΤΠΕ είναι περιορισμένου αριθμού και παρουσιάζονται μόνο στα νεότερα ΑΠΣ.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τις ανισότητες στην πρόσβαση και χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) μεταξύ εφήβων 12-14 ετών στον Ισημερινό και την Ελλάδα. Μέσα από συγκριτική περιγραφική ανάλυση, αξιοποιούνται δευτερογενή δεδομένα από τo Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Απογραφών του Ισημερινού και πρωτογενή δεδομένα με χρήση ερωτηματολογίου από τρία γυμνάσια της Ρόδου. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν σαφείς διαφοροποιήσεις: οι Έλληνες έφηβοι έχουν ευρύτερη πρόσβαση σε υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα, ενώ οι έφηβοι του Ισημερινού βασίζονται κυρίως σε smartphones με περιορισμένη παιδαγωγική χρήση. Η έρευνα αποκαλύπτει τον ρόλο των κοινωνικοοικονομικών, τεχνολογικών και πολιτικών παραγόντων στις ευκαιρίες ψηφιακής ένταξης. Τονίζεται η ανάγκη στοχευμένων πολιτικών: αναβάθμιση υποδομών και εκπαιδευτικής κατάρτισης στον Ισημερινό και ενίσχυση της ψηφιακής εγγραμματοσύνης στην Ελλάδα. Η μελέτη συμβάλλει στην κατανόηση των εθνικών προσεγγίσεων και προσφέρει εμπειρική βάση για τη χάραξη πιο δίκαιων και συμπεριληπτικών εκπαιδευτικών πολιτικών.

Η πολυδιεργασία (multitasking) καθώς και η πολυδιεργασία μέσων (media multitasking) αποτελεί αντικείμενο έρευνας τα τελευταία χρόνια. Σε αντίθεση με τις παλαιότερες γενιές, οι έφηβοι τείνουν να επιδεικνύουν μεγαλύτερη άνεση στην πολυδιεργασία, καθώς η τεχνολογία αποτελεί πανταχού παρόν εργαλείο στη ζωή τους. Ωστόσο, πλήθος ερευνών έχουν καταδείξει τις επιπτώσεις της πολυδιεργασίας σε ψυχολογικό, γνωστικό και κοινωνικοσυναισθηματικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρήθηκε να μελετηθεί η συσχέτιση της πολυδιεργασίας με την αύξηση των επιπέδων σχολικού άγχους στους εφήβους και την αναβλητικότητα. Για την υποστήριξη της μελέτης και των ερευνητικών ερωτημάτων, επιλέχθηκε η ποσοτική μέθοδος έρευνας. Το δείγμα αποτέλεσαν 155 μαθητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πολυδιεργασία συσχετίζεται θετικά με την αύξηση της αναβλητικότητας, ενώ δεν φαίνεται να σχετίζεται με το σχολικό άγχος.

Health disparities severely limit access to preventative care in underserved regions, such as remote Greek island communities. Addressing this critical gap, "HealthBot" was conceived - an innovative, AI-powered health kiosk developed by motivated high school students to provide immediate, accessible initial health insights and enhance health equity. This paper details HealthBot's design, which uniquely integrates diverse sensors (weight, height, custom MAX86150 biometrics) with AI for non-invasive preliminary assessments, including cloud-based ML-driven skin lesion analysis and demographic estimation, leveraging a Large Language Model (GPT-4 mini) to interpret data and offer personalized, non-diagnostic wellness advice. Initial usability feedback gathered from 24 participants indicated manageable workload, although perceived system performance was rated lower due to sensor calibration issues during the prototype testing phase. In conclusion, while further validation is required, the HealthBot project demonstrates a feasible model for enhancing health equity through readily available, technologically advanced community health tools, serving as a compelling case study for project-based STEM education where student innovators address real-world problems.

Η παρούσα έρευνα διερευνά τις αντιλήψεις νηπιαγωγών σχετικά με την εφαρμογή της εκπαιδευτικής προσέγγισης STEAM (Science, Technology, Engineering, Art, Mathematics) στην προσχολική εκπαίδευση, με ιδιαίτερη έμφαση στην παιδαγωγική της συμπερίληψης και στη διαχείριση της τάξης. Μέσω ποσοτικής μεθοδολογίας με τη χρήση ερωτηματολογίων και ανάλυσης δεδομένων μέσω του λογισμικού Jamovi, τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η αξιοποίηση της μεθόδου STEAM ενισχύει τη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη και τη συνεργατικότητα, προάγοντας παράλληλα ένα συμμετοχικό και συμπεριληπτικό μαθησιακό περιβάλλον. Ωστόσο, αναδείχθηκαν προκλήσεις σχετικά με την υλικοτεχνική υποδομή και την ανάγκη επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Η εργασία καταλήγει σε προτάσεις που αφορούν στην υλοποίηση επιμορφωτικών προγραμμάτων για τους νηπιαγωγούς σχετικά με τη μέθοδο STEAM, τη συμπεριληπτική εκπαίδευση και την αποτελεσματική διαχείριση της τάξης, καθώς και στην ενίσχυση των υλικοτεχνικών υποδομών.

Το άρθρο αναδεικνύει τη σημασία της μεθοδολογίας STEAM ως μιας ολιστικής και διεπιστημονικής προσέγγισης που ενισχύει την ολοκληρωμένη εκπαιδευτική διαδικασία, τη δημιουργικότητα και τη σύνδεση της γνώσης με την πραγματική ζωή. Η παραδοσιακή διδασκαλία χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα και έλλειψη εφαρμογής, γεγονός που περιορίζει την ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Η προσέγγιση STEAM προτείνεται ως εναλλακτικό μοντέλο που συνδυάζει θεωρία με πράξη, ενσωματώνοντας τις τέχνες, τις ανθρωπιστικές επιστήμες και τη μέθοδο Design Thinking στην πληροφορική, τις θετικές επιστήμες και το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στόχος η καλλιέργεια δημιουργικής και κριτικής σκέψης, συνεργασίας και αυτονομίας. Τονίζεται η ανάγκη εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, ειδικά στο ελληνικό πλαίσιο, όπου η διαθεματική προσέγγιση μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στη σχολική γνώση και τις κοινωνικές ανάγκες. Επιχειρείται να αναδειχθεί αυτή η δυναμική μέσα από την παρουσίαση καινοτόμου διδακτικής πρότασης που υλοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2024-2025. Η πρόταση αξιοποιεί σύγχρονες παιδαγωγικές πρακτικές εντός διαθεματικού πλαισίου, ενθαρρύνοντας τους μαθητές να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην αναγνώριση και επίλυση προβλημάτων σχετικά με την προστασία των ωκεανών, με ιδιαίτερη έμφαση στις τοπικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις τους.

Σε αυτή την εργασία εξετάζεται ο λόγος των μαθητών κατά την πραγματοποίηση πειραματικών δραστηριοτήτων που εδράζονται σε επιχειρήματα και αξιοποιούν προσομοιώσεις, για τους παράγοντες που επηρεάζουν τη δύναμη ενός ηλεκτρομαγνήτη. Οι συνδέσεις ανάμεσα στην "πρακτική" και τη "θεωρία" στο λόγο των μαθητών, συνιστούν μέτρο της αποτελεσματικότητας μιας πειραματικής δραστηριότητας. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν έξι ομάδες μαθητών της Στ΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Σε τρεις ομάδες μαθητών εφαρμόστηκαν πειραματικές δραστηριότητες για τους ηλεκτρομαγνήτες δομημένες σύμφωνα με το μοντέλο της "πειραματικής δραστηριότητας βασισμένης στην επιχειρηματολογία" και στις άλλες τρεις ομάδες εφαρμόστηκαν πειραματικές δραστηριότητες "παραδοσιακού τύπου" αντίστοιχης θεματολογίας, αξιοποιώντας την ίδια προσομοίωση. Τα δεδομένα της έρευνας προήλθαν από την ανάλυση του προφορικού λόγου των μαθητών. Προέκυψε ότι οι πειραματικές δραστηριότητες που εδράζονται σε επιχειρήματα είναι πιο αποτελεσματικές συγκριτικά με τις "παραδοσιακού τύπου" δραστηριότητες, αναφορικά με τη σύνδεση της "πρακτικής" με τη "θεωρία".

Η παρούσα εργασία εξετάζει την ένταξη της προσέγγισης STEAM σε αναλυτικά προγράμματα σπουδών έξι χωρών (Αυστραλία, Πολιτεία Τένεσι των ΗΠΑ, Σιγκαπούρη, Σουηδία, Κύπρος, Ελλάδα), τεσσάρων διαφορετικών ηπείρων. Μέσα από βιβλιογραφική επισκόπηση και ανάλυση περιεχομένου, διερευνώνται η παρουσία της Τέχνης, η σύνδεση με την αειφορία, η συμβολή των ΤΠΕ στην καλλιέργεια της διεπιστημονικότητας ανάμεσα στα γνωστικά αντικείμενα και η ύπαρξη της STEAM προσέγγισης ως διακριτού γνωστικού αντικειμένου. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η εφαρμογή της STEAM προσέγγισης διαφοροποιείται σημαντικά μεταξύ των χωρών, με μεγάλο ποσοστό παράλειψης της ενσωμάτωσης της Τέχνης. Η Σουηδία και η Αυστραλία παρουσιάζουν τα πιο ολοκληρωμένα μοντέλα σύνδεσης με την αειφορία. Τέλος, στα αναλυτικά προγράμματα της Ελλάδας και της Κύπρου, υπάρχει εργαλειακή ένταξη των ΤΠΕ στην προσέγγιση STEAM, ενώ στα προγράμματα της Αυστραλίας και της Σουηδίας δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη διεπιστημονική διασύνδεση των ΤΠΕ στην προσέγγιση STEAM.

Σε αυτή την έρευνα εστιάζουμε στην εκπαιδευτική ρομποτική και την επιστήμη των μαθηματικών, και διερευνούμε αν το εκπαιδευτικό ρομποτικό κιτ R1/N4+ ενισχύει την εμπλοκή των παιδιών νηπιακής ηλικίας με την εκπαιδευτική δραστηριότητα, αν είναι εύχρηστο για την συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, καθώς και αν παρατηρείται ενίσχυση στην κατανόηση των γεωμετρικών σχημάτων με τη χρήση του. Το εκπαιδευτικό κιτ ρομποτικής R1/N4+ είναι αναγνωρισμένο από το Υπουργείο Παιδείας ως κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό για την προσχολική εκπαίδευση στα εργαστήρια δεξιοτήτων. Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν πως ο βαθμός εμπλοκής των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία ήταν χαμηλός. Παράλληλα, όμως, φαίνεται πως τα παιδιά διασκέδασαν και θεώρησαν τη χρήση ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη, αλλά δυσκολεύτηκαν με τη χρήση της πλατφόρμας. Ο βαθμός ευχρηστίας του εκπαιδευτικού κιτ ήταν χαμηλός, ενώ η συνολική εμπειρία των παιδιών είχε θετικά χαρακτηριστικά. Σκοπός της έρευνας είναι να συμβάλει στη συζήτηση για την αποτελεσματικότητα και την αποτελεσματικότερη ενσωμάτωση του υπάρχοντος σχολικού εξοπλισμού στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Η τρισδιάστατη (3D) εκτύπωση αποτελεί ένα ελκυστικό μέσο εμπλοκής των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία. Ωστόσο, εξακολουθεί να τίθεται το ερώτημα για το κατά πόσο αυτή η τεχνολογία μπορεί να υποστηρίξει ουσιαστικά την ανάπτυξη δεξιοτήτων, όπως η Υπολογιστική Σκέψη (Computational Thinking-CT), καθώς και να διευκολύνει την κατανόηση σύνθετων μαθηματικών εννοιών. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται μια μελέτη με μαθητές Λυκείου, οι οποίοι αξιοποίησαν ένα ψηφιακό εργαλείο που τους έδωσε τη δυνατότητα να σχεδιάζουν και να χειρίζονται δυναμικά τις ιδιότητες των 3D εκτυπώσιμων μοντέλων με τη χρήση προγραμματισμού, εστιάζοντας στο εννοιολογικό πεδίο της καμπυλότητας. Η καμπυλότητα, παρά τις σημαντικές δυνατότητες για δημιουργία μαθησιακών περιβαλλόντων πλούσιων σε ευκαιρίες ενίσχυσης της μαθηματικής σκέψης των μαθητών, συχνά παραμένει υποβαθμισμένη στην εκπαιδευτική πράξη. Τα αποτελέσματα της μελέτης εστιάζουν στη σχεδιαστική διαδικασία του μοντέλου από τους μαθητές, τη συμπεριφορά του και τη χρήση του μετά την εκτύπωση, αναδεικνύοντας νέες εκπαιδευτικές δυνατότητες της 3D εκτύπωσης για τη μαθηματική και υπολογιστική σκέψη των μαθητών όταν αυτή συνδυάζεται με τον σχεδιασμό μέσω προγραμματισμού.

Η παρούσα έρευνα εξετάζει τη μαθηματική δραστηριότητα μαθητών ΕΠΑΛ κατά τον προγραμματισμό ψηφιακών μοντέλων για τρισδιάστατη εκτύπωση, υπό το πρίσμα της ενσώματης μαθηματικής σκέψης. Βασιζόμενη στη θεωρία της ενσώματης εργαλειοποίησης (Embodied Instrumentation) διερευνά πώς η σωματική δράση, η αλληλεπίδραση με ψηφιακά εργαλεία και η κατασκευαστική διαδικασία εμπλουτίζουν τη μαθηματική νοηματοδότηση. Μέσω μιας ποιοτικής εμπειρικής έρευνας, μελετάται πώς οι μαθητές αναπτύσσουν ενσώματα σχήματα σκέψης και στρατηγικές κατά τη δημιουργία φυσικών μοντέλων. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν το ρόλο των εργαλείων στη διευκόλυνση της μετάβασης από τις αφηρημένες νοητικές, μαθηματικές και χωρικές διεργασίες, στις σωματικές εκφράσεις/δράσεις, και αντίστροφα. Συμβάλλει τόσο στη διδακτική των μαθηματικών με ψηφιακά εργαλεία όσο και στη συζήτηση σχετικά με την ενσώματη μάθηση, προτείνοντας ότι η ενσωμάτωση της 3D μοντελοποίησης και του προγραμματισμού, καθώς και η εισαγωγή νέων εννοιολογικών πεδίων, όπως αυτό της Εγγραψιμότητας, μπορεί να κομίσουν πρόσθετα παιδαγωγικά οφέλη.

Παρουσιάζεται ένα τεχνολογικό περιβάλλον για την υποστήριξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ενσώματης μάθησης το οποίο αξιοποιεί τις δυνατότητες των σύγχρονων τεχνολογιών Υπολογιστικής Όρασης και Τεχνητής Νοημοσύνης. Εκτίθενται οι θεωρητικές αρχές στις οποίες βασίστηκε η σχεδίαση του περιβάλλοντος και παρουσιάζεται μια αρχική, πιλοτική αξιολόγησή του με τη συμμετοχή μικρής ομάδας μαθητών. Παρά το γεγονός ότι το περιβάλλον βρίσκεται σε αρχική φάση της ανάπτυξής του, η αξιολόγηση έδειξε ότι το περιβάλλον μπορεί να υποστηρίξει ικανοποιητικά δραστηριότητες ενσώματης μάθησης στο αντικείμενο της Γεωμετρίας. Έχει σχεδιαστεί ως ένα επαναχρησιμοποιήσιμο πλαίσιο λογισμικού, ώστε να είναι δυνατή η εξειδίκευσή του σε διαφορετικές εφαρμογές στη Γεωμετρία αλλά και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα.

Η εργασία διερευνά πώς μελλοντικοί εκπαιδευτικοί αξιοποιούν το ChatGPT για τον σχεδιασμό μαθημάτων στις Φυσικές Επιστήμες. Δεδομένα της έρευνας συλλέχθηκαν από συζητήσεις μελλοντικών εκπαιδευτικών Α/θμιας με το ChatGPT, πριν και κατά τη διάρκεια της συμμετοχή τους σε σεμινάριο σχετικό με την αξιοποίηση της παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης στον διδακτικό σχεδιασμό. Μέσω ποιοτικής ανάλυσης περιεχομένου, οι προτροπές που χρησιμοποίησαν οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί αναλύθηκαν ως προς (α) το είδος τους και (β) τα συστατικά της Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου (ΠΓΠ) που ενσωμάτωναν. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η εμπλοκή των μελλοντικών εκπαιδευτικών στις δραστηριότητες του σεμιναρίου συνέβαλε στην ενίσχυση διατύπωσης προτροπών που ανήκουν στο είδος "Οδηγία σε φυσική γλώσσα" και "Συνέχιση της απάντησης". Παράλληλα ενισχύθηκε η ενσωμάτωση στοιχείων της ΠΓΠ στις προτροπές. Το εύρημα αυτό είναι σημαντικό, καθώς δείχνει ότι οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί αξιοποίησαν το ChatGPT ως συν-σχεδιαστή κατά την ανάπτυξη των σχεδίων μαθήματος, καθοδηγώντας το βήμα-βήμα με διαλογικό τρόπο, βασιζόμενοι ταυτόχρονα στην ΠΓΠ τους.

Η τεχνολογία Deepfake, μια καινοτόμος και ταχύτατα αναπτυσσόμενη εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης, επιτρέπει τη ρεαλιστική ανακατασκευή ιστορικών προσώπων και γεγονότων. Αυτή η τεχνολογική καινοτομία έχει βρει ενδιαφέρουσες εφαρμογές στην εκπαίδετση, ενισχύοντας την εμπειρία μάθησης με τρόπο διαδραστικό, βιωματικό και συναισθηματικά φορτισμένο. Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στην διερεύνηση χρήσης των Deepfakes για την αναβίωση ιστορικών γεγονότων, με έμφαση στη Μικρασιατική Καταστροφή. Πρόκειτα για μια πιλοτική, και πειραματική εφαρμογή που επιχειρεί να συνδέσει την τεχνητή νοημοσύνη με τις αρχές της βιωματικής μάθησης και της πολιτισμικής ενσυναίσθησης. Ειδικότερα, η έρευνα εξετάζει την αξιοποίηση της πλατφόρμας HeyGen. Πιο συγκεκριμένα, η πιλοτική εφαρμογή της μεθόδου ανέδειξε τις δυνατότητες αυτής της τεχνολογίας όχι μόνο στην ενίσχυση της ιστορικής γνώσης, αλλά και στη βαθύτερη συναισθηματική σύνδεση των συμμετεχόντων με το παρελθόν. Μέσω των Deepfakes, η ιστορία παρουσιάζεται με έναν πιο άμεσο, προσωπικό και καθηλωτικό τρόπο, ο οποίος ενισχύει την ενσυναίσθηση, την κριτική σκέψη και το ενδιαφέρον για την διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην εκπαίδευση, προσφέροντας ένα καινοτόμο και πιο συναισθηματικό τρόπο σύνδεσης με την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα αποτελέσματα μιας πιλοτικής έρευνας που σκοπό έχει τον σχεδιασμό και υλοποίηση ενός διδακτικού σεναρίου STEM που ενσωματώνει τεχνολογίες Επαυξημένης Πραγματικότητας (Augmented Reality-AR) και ειδικότερα τη συσκευή AR-Sandbox, καθώς και την αξιολόγηση του σεναρίου από 15 φοιτητές/φιοτήτριες του Τμήματος Εκπαιδευτικών Πολιτικών Μηχανικών της Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Για τον σκοπό αυτό σχεδιάστηκε μια τρίωρη διδακτική παρέμβαση με δραστηριότητες STEM, η οποία υλοποιήθηκε με τη χρήση δύο συσκευών AR-Sandbox. Ως ερευνητικό εργαλείο αξιολόγησης χρησιμοποιήθηκαν οι τρεις υποκλίμακες του ερευνητικού εργαλείου Intrinsic Motivation Inventory (IMI), Interest/Enjoyment, Effort/Importance και Value/Usefulness. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι θετικά και για τις τρεις υποκλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν. Συγκεκριμένα καταγράφηκε Μ.Τ. 6,45 για την υποκλιμακα Interest/Enjoyment, Μ.Τ. 4,92 για την Effort/Importance και Μ.Τ. 6,30 για την Value/Usefulness.

Το περιβαλλοντικό επιδαπέδιο εκπαιδευτικό παιχνίδι "Φιδάκι της Αειφορίας", ως μία παραλλαγή του παραδοσιακού κι αγαπημένου επιτραπέζιου, μεταμορφώθηκε για τις ανάγκες των μαθητών του Εργαστηρίου Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Ε.Ε.Ε.ΕΚ.) Πειραιά. Το εν λόγω καινοτόμο επιδαπέδιο εκπαιδευτικό παιχνίδι, σχεδιάστηκε με γνώμονα τις μεθόδους της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και αγωγής και της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης. Επιπρόσθετα, με την πρωτότυπη καλλιτεχνική αποτύπωση στο δάπεδο του προαυλίου, όσο και με την αξιοποίηση τεχνητής νοημοσύνης και QR codes, όλη η σχολική μονάδα ενεπλάκην ενεργά, έτσι ώστε να γίνει πραγματικό βίωμα η αλληλεπίδραση και η συμπερίληψη, καλλιεργώντας τη συνεργατική κουλτούρα. Το εκπαιδευτικό παιχνίδι "Φιδάκι της Αειφορίας" συνέβαλε εν γένει στο να γίνουν οι μαθητές-παίκτες αφενός περισσότερο περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνοι, αφετέρου να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο στα περιβαλλοντικά ζητήματα και να γίνουν περισσότερο περιβαλλοντικά και κοινωνικά ενεργοί πολίτες.

Η τεχνολογία έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη διδασκαλία και ειδικότερα στη διδασκαλία των Μαθηματικών. Η παρούσα εργασία εστιάζει στη διερεύνηση των απόψεων και της ετοιμότητας των εκπαιδευτικών ως προς τη χρήση τεχνολογίας και εκπαιδευτικών λογισμικών στη διδασκαλία του μαθήματος, πέντε χρόνια μετά την πανδημία COVID-19. Στην έρευνα συμμετείχαν 52 εκπαιδευτικοί Γυμνασίου, με στόχο την αποτύπωση της στάσης τους, των δεξιοτήτων τους, αλλά και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν στην αξιοποίηση των ΤΠΕ. Τα ευρήματα καταδεικνύουν βελτιωμένη ετοιμότητα σε σύγκριση με το παρελθόν, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η ανάγκη για περαιτέρω υποστήριξη, ιδίως ως προς τον χρόνο προετοιμασίας και την παροχή οργανωμένου ψηφιακού υλικού. Ως βασικό συμπέρασμα προκύπτει η αναγκαιότητα δημιουργίας διαδικτυακών πλατφορμών που θα υποστηρίζουν ουσιαστικά το έργο των εκπαιδευτικών.

Η παρούσα ανασκόπηση της βιβλιογραφίας ασχολείται με το φλέγον ζήτημα της έντονης χρήσης των ψηφιακών τεχνολογιών (ΨΤ) και των πιθανών επιδράσεων τους στην ανάπτυξη και τη μάθηση των νεαρών παιδιών. Η περίοδος της προσχολικής ηλικίας χαρακτηρίζεται από γρήγορες αναπτυξιακές μεταβολές. Σύμφωνα με την ανασκόπηση, τα ευρήματα από τις επιδράσεις είναι σύνθετα, με θετικές, αρνητικές και ουδέτερες επιδράσεις. Επίσης, αναπτυξιακοί τομείς όπως η κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη και οι τρόποι προσέγγισης στη μάθηση φαίνεται ότι δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. Τα αποτελέσματα της ανασκόπησης μπορεί να βοηθήσουν τους γονείς, την εκπαιδευτική κοινότητα και την πολιτεία στην καλύτερη κατανόηση των αναπτυξιακών επιδράσεων και την αποτελεσματική χρήση της ΨΤ προς όφελος των νεαρών παιδιών.

Η παρούσα εργασία επιχειρεί μια κριτική βιβλιογραφική επισκόπηση της χρήσης των διαγωνισμών ρομποτικής, αναλύοντας τις εκπαιδευτικές προκλήσεις και τις δυνατότητες που απορρέουν από αυτούς. Επιπλέον, παρουσιάζεται μία πρόταση διδακτικής προσέγγισης για την προετοιμασία των μαθητών που συμμετέχουν σε διαγωνισμούς εκπαιδευτικής ρομποτικής, η οποία εστιάζει στην συνεργατική μάθηση συνδυάζοντας αρχές της διερευνητικής μάθησης και της μάθησης μέσω διεξαγωγής project. Η παραπάνω διδακτική προσέγγιση εφαρμόστηκε πιλοτικά σε 14 μαθητές Γ’-Ε’ δημοτικού όπου όπου οι συμμετέχοντες δήλωσαν ενίσχυση των δεξιοτήτων συνεργασίας, κριτικής σκέψης και αυτενέργειας. Για τη συλλογή δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν εργαλεία όπως παρατήρηση, ημερολόγιο καταγραφής τα οποία έδωσαν κάποια πρώιμα αποτελέσματα. Τέλος, κατασκευάστηκε ειδική ρουμπρίκα αξιολόγησης των παραπάνω ήπιων δεξιοτήτων, τα δεδομένα της οποίας είναι υπό επεξεργασία.

This work presents the development of the "Active Citizen Compass (ACC)", a digital assessment tool designed to evaluate active citizenship among secondary education students. The tool has been developed within the framework of the Erasmus+ project "Active Citizen Compass," which aims to promote active citizenship among students across six partner countries: Belgium, Czechia, Greece, Spain, the Netherlands, and Turkey. Before the tool’s development, a cross-national study was conducted to explore students’ knowledge, skills and attitudes related to active citizenship. The findings from this research informed the design of the ACC, which will be piloted in partner schools to assess students’ active citizenship competencies before and after participating in related learning activities. Upon completion, the tool will be freely accessible to all schools, supporting them in promoting and assessing active citizenship competencies in diverse educational contexts.

Η παρούσα εργασία διερευνά τη συμβολή της Εκτεταμένης Πραγματικότητας (XR) στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και στη διδακτική πρακτική μαθητών/τριων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στοχεύοντας στην ενίσχυση του ψηφιακού τους γραμματισμού, καθώς και στην καλλιέργεια βιωματικών, διαθεματικών και συμμετοχικών μορφών μάθησης στους μαθητές. Η ερευνητική προσέγγιση αξιοποιεί μικτή μεθοδολογία και περιλαμβάνει δύο βασικές παρεμβάσεις: α) την υλοποίηση επιμορφωτικού σεμιναρίου για εν ενεργεία εκπαιδευτικούς με αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων XR και β) την πιλοτική εφαρμογή διδακτικού σεναρίου σε σχολική τάξη πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η συλλογή των ερευνητικών δεδομένων πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίων, ημιδομημένων συνεντεύξεων και άμεσης παρατήρησης κατά τη διάρκεια της εφαρμογής. Τα ευρήματα καταδεικνύουν σημαντική ενίσχυση της επαγγελματικής αυτοπεποίθησης και ετοιμότητας των εκπαιδευτικών για την ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών, καθώς και αυξημένα επίπεδα ενδιαφέροντος, εμπλοκής και αλληλεπίδρασης εκ μέρους των μαθητών. Επιπλέον, αναδεικνύεται η δυναμική της XR ως εργαλείου που υποστηρίζει την ενεργό μάθηση, ενισχύει τη σύνδεση με την τοπική κοινότητα και προάγει την κοινωνικοπαιδαγωγική διάσταση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η εργασία τεκμηριώνει την αναγκαιότητα θεσμικής ένταξης των τεχνολογιών XR στην εκπαιδευτική επιμόρφωση και πράξη, με ορίζοντα μια πιο συμμετοχική και κριτικά προσανατολισμένη παιδαγωγική.

The DATA-READY project focuses on integrating Data Literacy (DL) into compulsory education across Europe. Recognising DL as a vital 21st-century skill, closely linked to digital, scientific, and AI literacies, the project addresses the current gap in curricula. It proposes a comprehensive European Data Literacy Framework (DLF) to guide teaching and assessment, support teacher training, and promote interdisciplinary learning. Spanning from 2025 to 2028, project activities involve mapping existing practices, piloting with students, and formulating policy recommendations in partner countries (Greece, Cyprus, Germany, Portugal, Poland). By equipping educators and students with critical data skills, DATA-READY aims to foster informed, ethical, and data-literate citizens.

This paper presents a flexible, generic conceptual framework, combining the Cynefin model and feedback loops, to develop systems thinking and AI competencies in Gen Z pre-service teachers. Serving as both a learning design space and a foundation for educational materials, it supports preparing future educators to navigate complexity and address sustainability challenges in evolving societal contexts.

Η παρούσα εργασία εξετάζει την ενσωμάτωση της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (ΠΤΝ) στην εξ αποστάσεως ανώτατη εκπαίδευση μέσω τεσσάρων μελετών περίπτωσης ευρωπαϊκών ανοικτών πανεπιστημίων. Η ανάλυση επικεντρώνεται στις παιδαγωγικές στρατηγικές, τις δυνατότητες και τις προκλήσεις που απορρέουν από τη χρήση εργαλείων ΤΝ. Τα ευρήματα αναδεικνύουν διαφοροποιημένες προσεγγίσεις ενσωμάτωσης, με κοινό στόχο την υποστήριξη της φοιτητοκεντρικής μάθησης και την ανάγκη για ηθικά και παιδαγωγικά πλαίσια χρήσης. Η εργασία υποστηρίζει ότι η ΤΝ μπορεί να ενισχύσει την εκπαιδευτική διαδικασία μόνο όταν εφαρμόζεται με διαφάνεια, κοινωνική ευθύνη και ανθρώπινη καθοδήγηση.

Η θεματική συνεδρία "Τεχνητή Νοημοσύνη και Ψηφιακοί Βοηθοί: Δυνατότητες και Ηθικά Διλήμματα" επιχειρεί να αναδείξει τις παιδαγωγικές, γνωστικές και ηθικές διαστάσεις της αξιοποίησης διαλογικής τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση, με έμφαση στους ψηφιακούς βοηθούς. Στόχος είναι να παρουσιαστούν και συζητηθούν οι δυνατότητες που προσφέρουν ως υποστηρικτικά εργαλεία μάθησης και διδασκαλίας, και παράλληλα να διερευνηθούν οι προκλήσεις που αφορούν την αξιοπιστία, την παιδαγωγική ενσωμάτωση, την ψυχολογική εξάρτηση, και τα ζητήματα ιδιωτικότητας και δεοντολογίας. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάζονται επτά άρθρα με εμπειρικές μελέτες και τοποθετήσεις στη βάση κριτικής βιβλιογραφικής ανάλυσης, οργανωμένα σε τρεις θεματικούς άξονες: (α) στάσεις και πρακτικές φοιτητών και εκπαιδευτικών απέναντι στους ψηφιακούς βοηθούς, (β) αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας της ανατροφοδότησης που προσφέρουν, και (γ) παιδαγωγική πλαισίωση και σχεδιαστικά μοντέλα για την ενσωμάτωση διαλογικής τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση. Η συνεδρία επιδιώκει να τροφοδοτήσει τον επιστημονικό διάλογο για τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση, προτείνοντας μια ισορροπημένη προσέγγιση, μεταξύ τεχνολογίας και παιδαγωγικής, που αξιοποιεί τις δυνατότητές της σε παιδαγωγικά δόκιμα περιβάλλοντα.

Η εργασία παρουσιάζει τη σχεδίαση, υλοποίηση και τα πρώτα ευρήματα από τη χρήση δύο ψηφιακών βοηθών σε πανεπιστημιακό μάθημα. Η Θυμέλη2, αναπτυγμένη στο MagicSchool, δρα ως "ενθαρρυντικός μέντορας", υποστηρίζοντας τη μελέτη αλλά και πρακτικά θέματα (π.χ. εξετάσεις, εργασίες). Η Eva.ai, βασισμένη στο GPT-4o, λειτουργεί ως "Σωκρατικός δάσκαλος" για εκμάθηση προγραμματισμού Python, καθοδηγώντας μέσω ερωτήσεων και έμμεσων υποδείξεων αντί άμεσων απαντήσεων. Η μεθοδολογία ακολουθεί το μοντέλο έρευνας δράσης (σχεδιασμός, υλοποίηση, συλλογή δεδομένων, επανασχεδίαση) και σε πρώτη φάση οι φοιτητές/τριες κλήθηκαν να αλληλεπιδράσουν και να αξιολογήσουν τις αρχικές εκδόσεις των βοηθών. Συμπερασματικά, και οι δύο βοηθοί εκπλήρωσαν αποτελεσματικά τους ρόλους τους, χρησιμοποίησαν σωστά την ελληνική γλώσσα και έλαβαν θετικά σχόλια για την υποστήριξη που πρόσφεραν. Η Eva.ai εκτιμήθηκε για την ικανότητά της να παρακολουθεί και να υποστηρίζει την κατανόηση με στοχευμένες παρατηρήσεις. Επισημαίνεται η ανάγκη επόμενου επιπέδου νοημοσύνης ώστε οι βοηθοί να "θυμούνται" και να προσαρμόζονται καλύτερα στις ατομικές ανάγκες των φοιτητών/τριών.